Ποιος φοβάται τη Μαρίνα Σάττι;

Ποιος φοβάται τη Μαρίνα Σάττι;/ Ζάρι: Μια πικρή «ερωτική εξομολόγηση»/ Facebook Twitter
Αν δούμε, λοιπόν, πίσω από τα φαινόμενα, κανένα cultural appropriation δεν επιχειρεί η Σάττι, τη δική μας κουλτούρα ιδιοποιείται και καθρεφτίζει και όχι κάποια ξένη.
0


ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ «ΖΑΡΙ»
, με το οποίο η Μαρίνα Σάττι θα μας εκπροσωπήσει στον φετινό 68ο διαγωνισμό της Eurovision στο Μάλμε της Σουηδίας, καθώς και το βιντεοκλίπ του έγιναν viral με το που παρουσιάστηκαν, ενώ προκάλεσαν έναν άνευ προηγουμένου θόρυβο συζητήσεων και αναλύσεων για το πώς προβάλλονται η σύγχρονη Ελλάδα και οι Έλληνες σε αυτό.

Ο ελληνικός στίχος, με εμβόλιμες φράσεις στα αγγλικά, ο ήχος του ζουρνά, οι πολλές και διαφορετικές επιρροές από στοιχεία της παράδοσης και τραγούδια των Ρομά, η ρεγκετόν, η τραπ, τα Βαλκάνια και η Ινδία διασταυρώθηκαν στο «Ζάρι», ξενίζοντας και απωθώντας πολλούς ή δημιουργώντας ένα εθιστικό μείγμα για άλλους, ιδανικό για να δρέψει δάφνες στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού. Ήδη το τραγούδι είναι ανάμεσα στα φαβορί για τη νίκη, ενώ ανεβαίνει διαρκώς στις προβλέψεις των στοιχηματικών εταιρειών.

Το πιο αμφιλεγόμενο στοιχείο όμως, που πυροδότησε σφοδρές αντιδράσεις, ήταν η επιλογή να παρουσιαστεί στο βιντεοκλίπ μια εικόνα υπερτουριστικής, κιτς και βαλκανομπαρόκ Ελλάδας, με πλάνα από την Ακρόπολη, το Μοναστηράκι, το Ηρώδειο και το Καλλιμάρμαρο, μέσω ενός καταιγιστικού μοντάζ με ρυθμούς TikTok, που πυροβολούσε τον έκπληκτο Έλληνα θεατή με όλα αυτά που θα προτιμούσε να ξεχάσει για τη χώρα του, ενώ αντίθετα οι ξένοι ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν αυτόματα όλα εκείνα τα οικεία γνωρίσματα που συνιστούν το brand name «Ελλάδα».

Αν δούμε, λοιπόν, πίσω από τα φαινόμενα, κανένα cultural appropriation δεν επιχειρεί η Σάττι, τη δική μας κουλτούρα ιδιοποιείται και καθρεφτίζει και όχι κάποια ξένη. Τι μας φοβίζει σε αυτή την παραδοχή; Αντέχουμε να βλέπουμε αυτήν τη φολκλόρ βαλκάνια οπτική που μας φανέρωσε το «Ζάρι»;

Ως άλλη Έλενα Ναθαναήλ σε μια μεταειρωνική «Επιχείρηση Απόλλων», η Σάττι παίζει τον ρόλο της Ελληνίδας ξεναγού που φέρνει τον κλασικό Γερμανό τουρίστα, και διόλου πρίγκιπα, με το σανδάλι και τη λευκή κάλτσα σε επαφή με τις ομορφιές της πατρίδας της, που δεν είναι άλλες φυσικά από ό,τι προβάλλει κατεξοχήν ο ελληνικός τουρισμός εδώ και δεκαετίες: αρχαιότητες, μάρμαρα, Καρυάτιδες, συρτάκι, σουβλάκι, χωριάτικη και τζατζίκι. Η πρόθεση της διακωμώδησης της εξωστρεφούς τουριστικής εικόνας της Ελλάδας είναι σαφέστατη. Τα υπερτονισμένα γραφικά με τις περικεφαλαίες και το «Athens top 12 places», τα «meraki», «sirtaki», «gyros» με αρχαιοελληνική γραμματοσειρά και η ατάκα «Αθήνα, πόλη αιώνων» κλείνουν το μάτι στον αποσβολωμένο θεατή που μετά και τα «παντιλίκια» στον Λυκαβηττό έχει μείνει ξέπνοος.

Η Μαρίνα Σάττι, από την άλλη, δεν παρουσίασε κάτι το τόσο καινοφανές για τη μουσική της πορεία που να δικαιολογεί την έκπληξη. Οι διαδικτυακές αντιπαραθέσεις δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης, αν είχαμε προσέξει καλύτερα τα παλιότερα βιντεοκλίπ της, όπως αυτά για το «Πάλι», το «Σπίρτο και βενζίνη» και το «Tucutum» αλλά και τον αναζωογονητικό και μη μουσειακό τρόπο με τον οποίο έχει ενσωματώσει την παράδοση στο μουσικό της ιδίωμα. Η Μαρίνα ακολουθεί μια συνεπή πορεία από το ξεκίνημά της, τόσο αισθητικά όσο και μουσικά, ενώ οι πειραματισμοί της δεν είναι τυχαίοι. Θα αρκούσε και μόνο το εξίσου σατιρικής διάθεσης βιντεοκλίπ του τραγουδιού «Tucutum» με το «εικονοστάσι» με την κορνίζα του Ανδρέα Παπανδρέου και τη σημαία του ΠΑΣΟΚ στον τοίχο, τις στοίβες γαρίφαλα, τα σπασμένα πιάτα και την κατσίκα ως πρώτο δώρο στη λαχειοφόρο αγορά για να μας υποψιάσει σχετικά. 

Marina Satti - ZARI (Official Music Video)

Και το «Tucutum» σχολιάζει από μια όχι και τόσο κολακευτική πλευρά τη νεοελληνική πραγματικότητα. Και το «Tucutum» έχει ανάμειξη βαλκανικών και πιο σύγχρονων ήχων. Γιατί δεν εξέγειρε τέτοια πάθη στη δημόσια σφαίρα; Ίσως γιατί, πέρα από το προφανές, το γεγονός ότι δεν πρόκειται για τη συμμετοχή μας στη Eurovision, οι σκηνές από το περιθώριο της ελληνικής υπαίθρου και της κοινότητας των Ρομά –για τις οποίες η Σάττι έχει δεχτεί κατηγορίες για cultural appropriation–  είναι η ασφαλιστική εκείνη δικλείδα που παρέχει την απαραίτητη αποστασιοποίηση ώστε να μην ταυτιστούμε και ενοχληθούμε.

Αλλά το «Ζάρι» ξέφυγε από το πλαίσιο του ασφαλούς για μας cultural appropriation, το σκηνικό δεν είναι πια η Μαυροθάλασσα Σερρών, όπως στο «Πάλι», ούτε μια μειονότητα που ζει στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας, αλλά η βαλκανική αισθητική μεταφέρθηκε στο κέντρο της Αθήνας και, εκτός των άλλων, είδαμε για μια στιγμή –με αποτροπιασμό– πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Είδαμε μια όψη που είναι δύσκολο να αποτινάξουμε, τη γραφικότητα να ξεχειλίζει και τους πυλώνες της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας να στηρίζονται ακριβώς σε ό,τι έχουμε την τάση να θεωρούμε κλισέ: ερείπια και κολόνες, σουβλάκι, τζατζίκι, Βαλκάνια και Ανατολή.

Αν δούμε, λοιπόν, πίσω από τα φαινόμενα, κανένα cultural appropriation δεν επιχειρεί η Σάττι, τη δική μας κουλτούρα ιδιοποιείται και καθρεφτίζει και όχι κάποια ξένη. Τι μας φοβίζει σε αυτή την παραδοχή; Αντέχουμε να βλέπουμε αυτήν τη φολκλόρ βαλκάνια οπτική που μας φανέρωσε το «Ζάρι»; Αντέχουμε να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη; Όχι, κατά πως φαίνεται. Μήπως αντέξαμε χρόνια πριν τον πολύ πιο σκαιό καθρέφτη που μας έδειξε ο Σαββόπουλος με τους «Κωλοέλληνες-Τσιφτετέλληνές» του ή ο Τζίμης Πανούσης με εκείνον τον «Νεοέλληνα» που «έκανε βουτιές σε βόθρο με εικόνες»;

Στο ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης, ένα κύμα απαξίωσης, μαζί και οργής, περιέβαλε αναδρομικά τις δεκαετίες ’80 και ’90, με μια απόσταση ασφαλείας πάντα. Ωσάν να ήταν κάποιοι άλλοι αυτοί που απολάμβαναν τα καλά της ευμάρειας, που γλένταγαν στα μπουζούκια και στήριζαν την τσιφτετελοπόπ βιομηχανία. Κάποιοι άλλοι πάντα.

«Όχι, δεν είναι αυτή η Ελλάδα, δεν είμαστε εμείς αυτοί», διέρρηξαν τα ιμάτιά τους αρκετοί διαμαρτυρόμενοι, παραδομένοι στις εθνικές τους φαντασιώσεις. Ωστόσο, η πραγματικότητα γύρω τους τούς διαψεύδει. Μια περιήγηση εκτός του περίκλειστου μικρόκοσμου του καθενός θα αποδείκνυε πως αυτή η σουρεάλ έως ψυχεδελική και ανερμάτιστη βαλκανική Ελλάδα ζει και βασιλεύει. Μια βόλτα στην παραλιακή ή στις ξεχασμένες γειτονιές της Αθήνας, ένα ταξίδι στη βαθιά ελληνική επαρχία και η βλαχομπαρόκ αισθητική θα φανεί σε όλο της το μεγαλείο. 

Μια σημαντική λεπτομέρεια: η Μαρίνα Σάττι, που μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης από Ελληνίδα μητέρα και πατέρα από το Σουδάν, δεν είναι και τόσο μακριά από όλο αυτό το χαοτικό τουρλουμπούκι που μας πόνεσε με την αλήθεια του. Ίσως μόνο αν έχεις τόσο ετερόκλητα ερεθίσματα και τέτοιες πολυπολιτισμικές αναφορές να μπορείς να ενσωματώσεις κάτι παρωδώντας το αλλά χωρίς να επικρίνεις αφ’ υψηλού. Ναι, είναι δυνατόν ταυτόχρονα να αποδομείς και να επανασυστήνεις, να ειρωνεύεσαι αλλά και να φανερώνεις την τρυφερή σου διάθεση, να εκφράζεις τα πληγωμένα σου συναισθήματα, τη θλίψη αλλά και το νοιάξιμο. Με τον τρόπο που το έκανε κάποτε κι ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος σε άλλες εποχές δεν ξένιζε λιγότερο συνδυάζοντας ροκ με λαϊκά στοιχεία. Μια πικρή «ερωτική εξομολόγηση», με αρκετή διάθεση αυτοσαρκασμού είναι εν τέλει το «Ζάρι». Οι εκ πρώτης όψεως ερωτικοί στίχοι του τραγουδιού μπορούν να φωτιστούν αλλιώς και να ερμηνευτούν και ως ένα τραγούδι νεοελληνικής αυτογνωσίας:

Πόνος μη μας έρθει μακάρι,
πέφτω και κυλιέμαι σαν ζάρι, 

(Φοβάμαι πόσο θα με πονέσει αυτό το τραγούδι και η κατάσταση στη χώρα μου, με αυτή την αίσθηση τυχαιότητας που με καταβάλλει κάθε φορά).

κάνω πως ξεχνάω τ’ όνομά σου,
κι όλα αλλάζουν γύρω μου απότομα. 

(Δεν θέλω να αποδεχτώ ποια είναι πραγματικά η χώρα μου και από πού έρχομαι, δεν αναγνωρίζω τίποτα γύρω μου, σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται).

Ο άνεμος για πού θα μας πάρει,
πέφτω και κυλιέμαι σαν ζάρι, 

(Δεν έχω ιδέα πού θα μας βγάλουν τα επόμενα χρόνια και όλα τα ρίχνω στην τύχη και στη μοίρα).

κάνω πως ξεχνάω τ’ άρωμά σου,
κι όλα αλλάζουν γύρω μου. 

(Παριστάνω πως ξεχνάω ποια είναι πραγματικά η Ελλάδα και δεν αναγνωρίζω τίποτα από όσα βλέπω γύρω μου).

I’m gonna do it my way,
στο μυαλό σου θα μπαινοβγαίνω

(Θα πλάσω μια εικόνα που μπορώ να αντέξω για σένα όπως τη θέλω εγώ και θα την αλλάζω κατά το δοκούν).

γιατί δε μου ’δωσες το χέρι,
ούτε για να πιαστώ,

(Είσαι μια πατρίδα πολύ σκληρή και ανάλγητη για όσους κατοικούν σε αυτήν και δεν στηρίζεις τα παιδιά σου).

κάποτε είχα πόνο για σένα κρυφό,
τα αφήνω όλα να βγούνε.

(Εξακολουθώ να σε νοιάζομαι παρόλο που με πληγώνεις όπου πάω, αλλά τώρα έχω τη δύναμη να το εξωτερικεύσω).

Πάμε…
Put your hands up,
κάνω ότι δεν ήτανε ψέμα,
ρίξε άλλη μια τελευταία φορά,
κι άσε να μας φέρει ό,τι θέλει μετά. 

(Πάμε να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να δούμε πέρα από τις ψευδαισθήσεις μας, ανεξάρτητα από το τι θα μας φέρει το μέλλον).


 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν παιδιά;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν κάνουν παιδιά οι Έλληνες;

Υπάρχουν λύσεις για το δημογραφικό μας πρόβλημα; Μετατρεπόμαστε σταδιακά σε μία χώρα γερόντων; Ποιες πολιτικές απαιτούνται στο ασφαλιστικό; Μιλά στη LiFO o ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Πλάτων Τήνιος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ