Ποιος φοβάται τη Μαρίνα Σάττι;

Ποιος φοβάται τη Μαρίνα Σάττι;/ Ζάρι: Μια πικρή «ερωτική εξομολόγηση»/ Facebook Twitter
Αν δούμε, λοιπόν, πίσω από τα φαινόμενα, κανένα cultural appropriation δεν επιχειρεί η Σάττι, τη δική μας κουλτούρα ιδιοποιείται και καθρεφτίζει και όχι κάποια ξένη.
0


ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ «ΖΑΡΙ»
, με το οποίο η Μαρίνα Σάττι θα μας εκπροσωπήσει στον φετινό 68ο διαγωνισμό της Eurovision στο Μάλμε της Σουηδίας, καθώς και το βιντεοκλίπ του έγιναν viral με το που παρουσιάστηκαν, ενώ προκάλεσαν έναν άνευ προηγουμένου θόρυβο συζητήσεων και αναλύσεων για το πώς προβάλλονται η σύγχρονη Ελλάδα και οι Έλληνες σε αυτό.

Ο ελληνικός στίχος, με εμβόλιμες φράσεις στα αγγλικά, ο ήχος του ζουρνά, οι πολλές και διαφορετικές επιρροές από στοιχεία της παράδοσης και τραγούδια των Ρομά, η ρεγκετόν, η τραπ, τα Βαλκάνια και η Ινδία διασταυρώθηκαν στο «Ζάρι», ξενίζοντας και απωθώντας πολλούς ή δημιουργώντας ένα εθιστικό μείγμα για άλλους, ιδανικό για να δρέψει δάφνες στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού. Ήδη το τραγούδι είναι ανάμεσα στα φαβορί για τη νίκη, ενώ ανεβαίνει διαρκώς στις προβλέψεις των στοιχηματικών εταιρειών.

Το πιο αμφιλεγόμενο στοιχείο όμως, που πυροδότησε σφοδρές αντιδράσεις, ήταν η επιλογή να παρουσιαστεί στο βιντεοκλίπ μια εικόνα υπερτουριστικής, κιτς και βαλκανομπαρόκ Ελλάδας, με πλάνα από την Ακρόπολη, το Μοναστηράκι, το Ηρώδειο και το Καλλιμάρμαρο, μέσω ενός καταιγιστικού μοντάζ με ρυθμούς TikTok, που πυροβολούσε τον έκπληκτο Έλληνα θεατή με όλα αυτά που θα προτιμούσε να ξεχάσει για τη χώρα του, ενώ αντίθετα οι ξένοι ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν αυτόματα όλα εκείνα τα οικεία γνωρίσματα που συνιστούν το brand name «Ελλάδα».

Αν δούμε, λοιπόν, πίσω από τα φαινόμενα, κανένα cultural appropriation δεν επιχειρεί η Σάττι, τη δική μας κουλτούρα ιδιοποιείται και καθρεφτίζει και όχι κάποια ξένη. Τι μας φοβίζει σε αυτή την παραδοχή; Αντέχουμε να βλέπουμε αυτήν τη φολκλόρ βαλκάνια οπτική που μας φανέρωσε το «Ζάρι»;

Ως άλλη Έλενα Ναθαναήλ σε μια μεταειρωνική «Επιχείρηση Απόλλων», η Σάττι παίζει τον ρόλο της Ελληνίδας ξεναγού που φέρνει τον κλασικό Γερμανό τουρίστα, και διόλου πρίγκιπα, με το σανδάλι και τη λευκή κάλτσα σε επαφή με τις ομορφιές της πατρίδας της, που δεν είναι άλλες φυσικά από ό,τι προβάλλει κατεξοχήν ο ελληνικός τουρισμός εδώ και δεκαετίες: αρχαιότητες, μάρμαρα, Καρυάτιδες, συρτάκι, σουβλάκι, χωριάτικη και τζατζίκι. Η πρόθεση της διακωμώδησης της εξωστρεφούς τουριστικής εικόνας της Ελλάδας είναι σαφέστατη. Τα υπερτονισμένα γραφικά με τις περικεφαλαίες και το «Athens top 12 places», τα «meraki», «sirtaki», «gyros» με αρχαιοελληνική γραμματοσειρά και η ατάκα «Αθήνα, πόλη αιώνων» κλείνουν το μάτι στον αποσβολωμένο θεατή που μετά και τα «παντιλίκια» στον Λυκαβηττό έχει μείνει ξέπνοος.

Η Μαρίνα Σάττι, από την άλλη, δεν παρουσίασε κάτι το τόσο καινοφανές για τη μουσική της πορεία που να δικαιολογεί την έκπληξη. Οι διαδικτυακές αντιπαραθέσεις δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης, αν είχαμε προσέξει καλύτερα τα παλιότερα βιντεοκλίπ της, όπως αυτά για το «Πάλι», το «Σπίρτο και βενζίνη» και το «Tucutum» αλλά και τον αναζωογονητικό και μη μουσειακό τρόπο με τον οποίο έχει ενσωματώσει την παράδοση στο μουσικό της ιδίωμα. Η Μαρίνα ακολουθεί μια συνεπή πορεία από το ξεκίνημά της, τόσο αισθητικά όσο και μουσικά, ενώ οι πειραματισμοί της δεν είναι τυχαίοι. Θα αρκούσε και μόνο το εξίσου σατιρικής διάθεσης βιντεοκλίπ του τραγουδιού «Tucutum» με το «εικονοστάσι» με την κορνίζα του Ανδρέα Παπανδρέου και τη σημαία του ΠΑΣΟΚ στον τοίχο, τις στοίβες γαρίφαλα, τα σπασμένα πιάτα και την κατσίκα ως πρώτο δώρο στη λαχειοφόρο αγορά για να μας υποψιάσει σχετικά. 

Marina Satti - ZARI (Official Music Video)

Και το «Tucutum» σχολιάζει από μια όχι και τόσο κολακευτική πλευρά τη νεοελληνική πραγματικότητα. Και το «Tucutum» έχει ανάμειξη βαλκανικών και πιο σύγχρονων ήχων. Γιατί δεν εξέγειρε τέτοια πάθη στη δημόσια σφαίρα; Ίσως γιατί, πέρα από το προφανές, το γεγονός ότι δεν πρόκειται για τη συμμετοχή μας στη Eurovision, οι σκηνές από το περιθώριο της ελληνικής υπαίθρου και της κοινότητας των Ρομά –για τις οποίες η Σάττι έχει δεχτεί κατηγορίες για cultural appropriation–  είναι η ασφαλιστική εκείνη δικλείδα που παρέχει την απαραίτητη αποστασιοποίηση ώστε να μην ταυτιστούμε και ενοχληθούμε.

Αλλά το «Ζάρι» ξέφυγε από το πλαίσιο του ασφαλούς για μας cultural appropriation, το σκηνικό δεν είναι πια η Μαυροθάλασσα Σερρών, όπως στο «Πάλι», ούτε μια μειονότητα που ζει στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας, αλλά η βαλκανική αισθητική μεταφέρθηκε στο κέντρο της Αθήνας και, εκτός των άλλων, είδαμε για μια στιγμή –με αποτροπιασμό– πώς μας βλέπουν οι άλλοι. Είδαμε μια όψη που είναι δύσκολο να αποτινάξουμε, τη γραφικότητα να ξεχειλίζει και τους πυλώνες της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας να στηρίζονται ακριβώς σε ό,τι έχουμε την τάση να θεωρούμε κλισέ: ερείπια και κολόνες, σουβλάκι, τζατζίκι, Βαλκάνια και Ανατολή.

Αν δούμε, λοιπόν, πίσω από τα φαινόμενα, κανένα cultural appropriation δεν επιχειρεί η Σάττι, τη δική μας κουλτούρα ιδιοποιείται και καθρεφτίζει και όχι κάποια ξένη. Τι μας φοβίζει σε αυτή την παραδοχή; Αντέχουμε να βλέπουμε αυτήν τη φολκλόρ βαλκάνια οπτική που μας φανέρωσε το «Ζάρι»; Αντέχουμε να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη; Όχι, κατά πως φαίνεται. Μήπως αντέξαμε χρόνια πριν τον πολύ πιο σκαιό καθρέφτη που μας έδειξε ο Σαββόπουλος με τους «Κωλοέλληνες-Τσιφτετέλληνές» του ή ο Τζίμης Πανούσης με εκείνον τον «Νεοέλληνα» που «έκανε βουτιές σε βόθρο με εικόνες»;

Στο ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης, ένα κύμα απαξίωσης, μαζί και οργής, περιέβαλε αναδρομικά τις δεκαετίες ’80 και ’90, με μια απόσταση ασφαλείας πάντα. Ωσάν να ήταν κάποιοι άλλοι αυτοί που απολάμβαναν τα καλά της ευμάρειας, που γλένταγαν στα μπουζούκια και στήριζαν την τσιφτετελοπόπ βιομηχανία. Κάποιοι άλλοι πάντα.

«Όχι, δεν είναι αυτή η Ελλάδα, δεν είμαστε εμείς αυτοί», διέρρηξαν τα ιμάτιά τους αρκετοί διαμαρτυρόμενοι, παραδομένοι στις εθνικές τους φαντασιώσεις. Ωστόσο, η πραγματικότητα γύρω τους τούς διαψεύδει. Μια περιήγηση εκτός του περίκλειστου μικρόκοσμου του καθενός θα αποδείκνυε πως αυτή η σουρεάλ έως ψυχεδελική και ανερμάτιστη βαλκανική Ελλάδα ζει και βασιλεύει. Μια βόλτα στην παραλιακή ή στις ξεχασμένες γειτονιές της Αθήνας, ένα ταξίδι στη βαθιά ελληνική επαρχία και η βλαχομπαρόκ αισθητική θα φανεί σε όλο της το μεγαλείο. 

Μια σημαντική λεπτομέρεια: η Μαρίνα Σάττι, που μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης από Ελληνίδα μητέρα και πατέρα από το Σουδάν, δεν είναι και τόσο μακριά από όλο αυτό το χαοτικό τουρλουμπούκι που μας πόνεσε με την αλήθεια του. Ίσως μόνο αν έχεις τόσο ετερόκλητα ερεθίσματα και τέτοιες πολυπολιτισμικές αναφορές να μπορείς να ενσωματώσεις κάτι παρωδώντας το αλλά χωρίς να επικρίνεις αφ’ υψηλού. Ναι, είναι δυνατόν ταυτόχρονα να αποδομείς και να επανασυστήνεις, να ειρωνεύεσαι αλλά και να φανερώνεις την τρυφερή σου διάθεση, να εκφράζεις τα πληγωμένα σου συναισθήματα, τη θλίψη αλλά και το νοιάξιμο. Με τον τρόπο που το έκανε κάποτε κι ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο οποίος σε άλλες εποχές δεν ξένιζε λιγότερο συνδυάζοντας ροκ με λαϊκά στοιχεία. Μια πικρή «ερωτική εξομολόγηση», με αρκετή διάθεση αυτοσαρκασμού είναι εν τέλει το «Ζάρι». Οι εκ πρώτης όψεως ερωτικοί στίχοι του τραγουδιού μπορούν να φωτιστούν αλλιώς και να ερμηνευτούν και ως ένα τραγούδι νεοελληνικής αυτογνωσίας:

Πόνος μη μας έρθει μακάρι,
πέφτω και κυλιέμαι σαν ζάρι, 

(Φοβάμαι πόσο θα με πονέσει αυτό το τραγούδι και η κατάσταση στη χώρα μου, με αυτή την αίσθηση τυχαιότητας που με καταβάλλει κάθε φορά).

κάνω πως ξεχνάω τ’ όνομά σου,
κι όλα αλλάζουν γύρω μου απότομα. 

(Δεν θέλω να αποδεχτώ ποια είναι πραγματικά η χώρα μου και από πού έρχομαι, δεν αναγνωρίζω τίποτα γύρω μου, σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται).

Ο άνεμος για πού θα μας πάρει,
πέφτω και κυλιέμαι σαν ζάρι, 

(Δεν έχω ιδέα πού θα μας βγάλουν τα επόμενα χρόνια και όλα τα ρίχνω στην τύχη και στη μοίρα).

κάνω πως ξεχνάω τ’ άρωμά σου,
κι όλα αλλάζουν γύρω μου. 

(Παριστάνω πως ξεχνάω ποια είναι πραγματικά η Ελλάδα και δεν αναγνωρίζω τίποτα από όσα βλέπω γύρω μου).

I’m gonna do it my way,
στο μυαλό σου θα μπαινοβγαίνω

(Θα πλάσω μια εικόνα που μπορώ να αντέξω για σένα όπως τη θέλω εγώ και θα την αλλάζω κατά το δοκούν).

γιατί δε μου ’δωσες το χέρι,
ούτε για να πιαστώ,

(Είσαι μια πατρίδα πολύ σκληρή και ανάλγητη για όσους κατοικούν σε αυτήν και δεν στηρίζεις τα παιδιά σου).

κάποτε είχα πόνο για σένα κρυφό,
τα αφήνω όλα να βγούνε.

(Εξακολουθώ να σε νοιάζομαι παρόλο που με πληγώνεις όπου πάω, αλλά τώρα έχω τη δύναμη να το εξωτερικεύσω).

Πάμε…
Put your hands up,
κάνω ότι δεν ήτανε ψέμα,
ρίξε άλλη μια τελευταία φορά,
κι άσε να μας φέρει ό,τι θέλει μετά. 

(Πάμε να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να δούμε πέρα από τις ψευδαισθήσεις μας, ανεξάρτητα από το τι θα μας φέρει το μέλλον).


 

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ