Ποιον αφορά η πολιτική ορθότητα στην Ελλάδα του 2023;

«Όποιον και να πιστέψετε θα κάνετε λάθος» Facebook Twitter
Εχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας για να φτάσει η Ελλάδα «να υπερβάλλει» στην πολιτική ορθότητα. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0

Η «ΟΛΕΑΝΝΑ» ΤΟΥ Ντέιβιντ Μάμετ έκανε πρεμιέρα στην Αμερική το 1992, έναν μόλις χρόνο μετά την πρώτη πολύκροτη δίκη για σεξουαλική παρενόχληση στις ΗΠΑ. Μια φοιτήτρια κατηγορεί τον καθηγητή της για σεξουαλική παρενόχληση, στερώντας του έτσι τη μόνιμη θέση που έχει αιτηθεί στο πανεπιστήμιο.

Το έργο, μια σπουδή στα παιχνίδια εξουσίας, παίχτηκε το 1994 στο Απλό Θέατρο σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα, με τη Μαριάνθη Σοντάκη στον ομώνυμο ρόλο και τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση στον ρόλο του καθηγητή. Ήμουν 14 χρονών και η μητέρα μου με πήρε μαζί της να δούμε την παράσταση. Θυμάμαι ότι δεν κατάλαβα τίποτα. 

Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές αλλά απηχούσαν την τότε αντίληψη για την πολιτική ορθότητα, ως μια ελαφρώς παράλογη αμερικάνικη τάση. «Ξέρουμε, από τις πληροφορίες των μίντια σε πόσο επικίνδυνο βαθμό έχει φτάσει το θέμα της πολιτικής ορθότητας  στην Αμερική και τα αδιέξοδα στα οποία αυτή έχει οδηγήσει», έγραψε ο Νίνος Φένεκ Μικελίδης στην κριτική του για την «Ολεάννα», στην Ελευθεροτυπία. «Μόνο από την Αμερική θα ερχόταν αυτό το έργο-γροθιά{…}. Μόνο εκεί οι δομές του συστήματος έχουν γίνει πλέον εκχυμωτές ψυχών» ξεκινούσε το κείμενο του ο Κώστας Γεωργουσόπουλος στα Νέα.

Η πολιτική ορθότητα της δεκαετίας του ‘90 ήταν στην Ελλάδα κάτι σαν μια ξενόφερτη μόδα που αφορούσε τους φοιτητές κοινωνιολογίας και τους διανοούμενους. 

Το #metoo και το νέο κύμα φεμινισμού, η νέα αντίληψη για τη σεξουαλικότητα και τον αυτοπροσδιορισμό είναι όλα θέματα που αφορούν ως επί το πλείστον τους κάτω των τριάντα. Ο νέος πόλεμος της πολιτικής ορθότητας και του cancel culture είναι πάνω απ’ όλα ένας πόλεμος γενιών.

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά ζούμε τη δεύτερη άνοιξη της «πολιτικής ορθότητας». Μόνο που τώρα αφορά αυτούς που μετράνε – τους νέους Έλληνες. Ο κόσμος μας είναι πολύ πιο συνδεδεμένος, πολύ πιο άνισος. Το #metoo και το νέο κύμα φεμινισμού, η νέα αντίληψη για τη σεξουαλικότητα και τον αυτοπροσδιορισμό είναι όλα θέματα που αφορούν ως επί το πλείστον τους κάτω των τριάντα. Ο νέος πόλεμος της πολιτικής ορθότητας και του cancel culture είναι πάνω απ’ όλα ένας πόλεμος γενιών.

Διαβάζοντας κανείς πρόσφατα ελληνικά κείμενα καταλαβαίνει την αντιπάθεια της παραδοσιακής δεξιάς για «τις χιονονιφάδες που προσβάλλονται με το παραμικρό» και «τις υστερικές φεμινίστριες που δεν έχουν χιούμορ». Αντιλαμβάνεται όμως και την επιφύλαξη της αριστεράς για «την υπερβολή της αμερικαναρίας» («Λογοκρίνουν τα βιβλία», «Ο νέος μακαρθισμός είναι εδώ»). Και τέλος καταλαβαίνει την ηλικία του γράφοντα.

Η εποχή έχει αλλάξει ραγδαία. Πολλά πράγματα που γράφαμε αυθόρμητα κάποτε, πλέον δεν γράφονται ούτε ως αστεία. Είναι αυτό απαραίτητα κακό; Μας λείπουν τόσο πολύ οι συνεχείς αναφορές στην εξωτερική εμφάνιση των άλλων και ο υφέρπων σεξισμός που βρισκόταν παντού, από τα παραπολιτικά δημοσιεύματα μέχρι τις κριτικές δίσκων; 

Όσο για αυτούς που λένε πως «δεν μπορείς να κάνεις πια αστεία», ναι η πολιτική ορθότητα δεν ευνοεί τον σαρκασμό ούτε τους πνευματώδεις υπαινιγμούς. Όλα είναι αυτό που φαίνονται και ερμηνεύονται υπό το πρίσμα της κυριολεξίας. 

Αντιλαμβάνομαι ότι η ατμόσφαιρα είναι ασφυκτική. Ναι, τα social media είναι τοξικά – ένας αγριεμένος όχλος που διψά για το αίμα οποιουδήποτε πει το λάθος πράγμα. Ναι, οι αντιδράσεις είναι συχνά δυσανάλογες και άδικες.

Ευτυχώς ή δυστυχώς, βέβαια, στην Ελλάδα όλα ξεχνιούνται γρήγορα: Το κράξιμο στα σόσιαλ μίντια, ευτυχώς ή δυστυχώς, σπάνια σηματοδοτεί κάποια σημαντική αλλαγή. Σε δύο μήνες κανείς δεν θυμάται καν τι και ποιον αφορούσαν όλα αυτά τα παθιασμένα tweets και stories.

Επίσης, σαφώς όλοι προσβάλλονται πολύ εύκολα πια, σε κωμικό βαθμό. Στη διάρκεια της πανδημίας είχα κάνει μια αναφορά σε ένα Facebook γκρουπ αφιερωμένο στο ψωμί με προζύμι. Κάπου στο τέλος του κειμένου έκανα το λάθος να πω πως με κούρασε η πανδημία και δεν θέλω να ξαναφτιάξω ψωμί με προζύμι. Η άρνηση μου να ξαναφουρνίσω ξεσήκωσε μια θύελλα διαμαρτυριών που θύμιζε κακή κωμωδία. Άρχισα να λαμβάνω αλλόκοτα υβριστικά μηνύματα «Δεν σας άξιζε το προζύμι, δεν το καταλαβαίνετε, δεν σας διάλεξε», «Ξεπουλημένα αρδάκια, θα πουλάγατε και το τομάρι σας για λίγη δημοσιότητα», «Μια γυνεκα σε ειλικία γάμου που δεν ξέρει να φτιαχνηι ψωμί!!!!1!!!!Πόσο θληβερει ιστε». 

Κάποιοι αναρωτιούνται μήπως η πολιτική ορθότητα ή η κουλτούρα της ακύρωσης έχει ξεφύγει. Μιλούν για την Ελλάδα; Σε περίπτωση που ανησυχεί κανείς για την πολιτική ορθότητα, μπορεί απλώς να ανοίξει την τηλεόραση του και να δει μια εκπομπή «ψυχαγωγίας» ή τις ειδήσεις. Ζούμε στη χώρα που τα πολυκαταστήματα πουλάνε στολές «ράσταμαν» και «Κινέζας», στις Απόκριες. Το Σάββατο βράδυ βλέπουμε τον Μαρκο Σεφερλή σε επανάληψη να κάνει αστεία για ξανθιές και πούστηδες. Η δε περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι αυτή μιας χώρας κατά βάσει συντηρητικής, με δυσπιστία για όλους τους θεσμούς εκτός από την ιερή οικογένεια, με τρομερό σεξισμό και ανισότητα. Ας γυρίσουν πλευρό – έχουμε πολύ δρόμο ακόμα μπροστά μας για να φτάσει η Ελλάδα «να υπερβάλλει» στην πολιτική ορθότητα.

Εκτός από την πολιτική ορθότητα ξαναγύρισε κι η «Ολεάννα». Ξαναπαίζεται και πάλι στην Αθήνα δυο χρόνια τώρα με μεγάλη επιτυχία. Η περιγραφή της παράστασης τελειώνει με την ατάκα που στόλιζε το πόστερ της ταινίας (που γυρίστηκε το 1994): «Εκείνος λέει ότι ήταν απλώς ένα μάθημα. Εκείνη, σεξουαλική παρενόχληση. Όποιον και να πιστέψετε, θα κάνετε λάθος».

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση «Ολεάννα» εδώ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τα μεγαλύτερα θύματα της ελληνικής cancel culture

Στάθης Τσαγκαρουσιάνος / Τα μεγάλα θύματα της ελληνικής cancel culture

Ο Άρης Δημοκίδης, η Βασιλική Σιούτη και ο Μ.Hulot συζητούν με τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο για τα μεγάλα cancel του ελληνικού κόσμου. Επίσης: γιατί κανείς δεν κανσελάρει ποτέ τους τράπερς, ακόμα κι όταν το τερματίζουν σε σεξισμό και ομοφοβία;
ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ
«Έτσι μου ‘ρχεται να ρίξω μαύρη πέτρα στο ίντερνετ» και άλλες δηλώσεις σύγχρονης απόγνωσης

Δημήτρης Πολιτάκης / «Έτσι μου ‘ρχεται να ρίξω μαύρη πέτρα στο Ίντερνετ» και άλλες δηλώσεις σύγχρονης απόγνωσης

Όταν ο όχλος στα social media είναι τόσο διαβρωμένος από τους μηχανισμούς των μέσων ώστε φτάνει να εγκαλεί τον όχλο «εκεί έξω», όπως συνέβη με τη φριχτή υπόθεση της Πάτρας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Λέτε κάποιον «βλάχο» ή «σακάτη»; Δυο Έλληνες γλωσσολόγοι μιλούν περί Πολιτικής Ορθότητας.

Ιδέες / Λέτε κάποιον «βλάχο» ή «σακάτη»; Δυο Έλληνες γλωσσολόγοι μιλούν περί Πολιτικής Ορθότητας.

Μια συζήτηση με την Ελένη Καραντζόλα, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και τον Βαγγέλη Ιντζίδη ΕΔΙΠ στον τομέα γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Πόσο κοστίζει σήμερα το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Είσαι γονιός στην Ελλάδα; Θα γονατίσεις οικονομικά

Πόσο κοστίζει το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα και πώς σχετίζεται με το δημογραφικό προβλημα; Τα έξοδα ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία και αυξάνονται σταδιακά. Τι αναφέρουν οι ίδιοι οι γονείς, τι συμβουλεύουν οι ειδικοί επιστήμονες και τι μέτρα έχει λάβει η κυβέρνηση;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Φυλακές Κορυδαλλού: Πότε θα πάνε στον Ασπρόπυργο και ποιο είναι το σχέδιο για την τύχη των παλιών κτιρίων

Ρεπορτάζ / Πότε θα φύγουν τελικά οι φυλακές από τον Κορυδαλλό;

Η απομάκρυνση των φυλακών Κορυδαλλού και η μεταφορά τους στον Ασπρόπυργο αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας και είναι ένα έργο βαρύνουσας σημασίας. Πότε θα γίνει η μετεγκατάστασή τους και πώς θα αξιοποιηθούν τα παλιά κτίρια;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Σουφλέ ζυμαρικών, σκαλοπίνια αλά κρεμ, κρέπες σπανάκι στον φούρνο

Οπτική Γωνία / Γαρίδες κοκτέιλ, σκαλοπίνια αλά κρεμ: Τι τρώγαμε αλήθεια στα ’80ς;

Τα ελληνικά βιβλία συνταγών του παρελθόντος σχεδόν δυσφήμιζαν το φαγητό: μπόμπες, βρασμένα αυγά κομμένα στη μέση, σφολιάτες που ξεχείλιζαν τυριά. Πολλές φορές νομίζω πως ξεχνάμε πώς έμοιαζε η «καλή μαγειρική» τη δεκαετία του ’80.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΡΙΒΟΛΗ
Δύσκολο να είσαι δημοσιογράφος στις ΗΠΑ

Ακροβατώντας / Δύσκολο πια να είσαι δημοσιογράφος στις ΗΠΑ

Η διακυβέρνηση Τραμπ αποκτά όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά ολοκληρωτικού καθεστώτος, κι αυτό δεν αφορά μόνο τα μέσα ενημέρωσης και τους δημοσιογράφους, αλλά επεκτείνεται στη δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα πανεπιστήμια.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ