Όταν ο χριστιανισμός έθετε (παραδόξως) πρώτος το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης

saint tecla Facebook Twitter
Η Αγία Θέκλα προσεύχεται για την απελευθέρωση του Έστε από την πανούκλα, Giambattista Tiepolo, 1758
0

Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ στα Ιεροσόλυμα, μετά βαΐων και κλάδων είναι στην κυριολεξία της μια βασιλική είσοδος. Με την είσοδό του, αυτός ο Εβραίος ζηλωτής (διότι αυτό είναι αρχικά) δηλώνει προκλητικά ότι διεκδικεί τη βασιλεία ενάντια στους Ρωμαίους κατακτητές αλλά κυρίως υπέρ της ανατροπής μιας κοινωνικής και όχι μόνο μιας καθεστωτικής τάξης. Για την ακρίβεια, διεκδικεί να 'ναι ο πρώτος χωρικός βασιλιάς που θα μπει στην ιερή πόλη πάνω στο ταπεινό γαϊδουράκι του, «επί πώλον όνου».

Αν μείνουμε στο ιστορικό πρόσωπο του Ιησού και όχι στο ευαγγελικό, τότε ο λόγος που αυτός βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα είναι μάλλον για να προκαλέσει το ιερατείο του Ναού, να χτυπήσει, με άλλα λόγια, το κατεστημένο στο σημαντικότερο κέντρο της εξουσίας του και της ιδεολογικής κυριαρχίας του, ιδίως όπως ξέρουμε ότι το είχε καταντήσει εκείνο τον καιρό ο αρχιερέας Καϊάφας. Σε αυτό το ιερατείο είναι άλλωστε που 'χει σύρει τα εξ αμάξης τα προηγούμενα χρόνια ο Ναζωραίος, όταν και περιφέρεται σε όλη τη γύρω περιοχή της Γαλιλαίας κυρήσσοντας την εξέγερση των ταπεινών, ακολουθούμενος από κάτι λίγους παλαβούς ακόμη.

Πρέπει όντως να έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, για να έχει το θράσος να λέει στο ιερατείο ότι θα γκρεμίσει και θα ξαναχτίσει τον Ναό μέσα σε τρεις μέρες! Πάει γυρεύοντας, χωρίς αμφιβολία. Πρωτάκουστα πράγματα ακόμη και για μια πόλη που 'χει πήξει στους προφήτες, το προηγούμενο διάστημα.

Από ένα γύρισμα των καιρών, αν κάποτε ήταν η αποχή από το σεξ που εξασφάλιζε τη χειραφέτηση από την αντρική εξάρτηση, σήμερα, στους καιρούς του #metoo, το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται η ίδια το σώμα της καταπώς ορίζει η ίδια και όχι οι κοινωνικές και εργασιακές ιεραρχίες γίνεται ζήτημα δικαιοσύνης.

Μα τούτος 'δω το χει πάει μακρύτερα το πράγμα και θα το πληρώσει ακριβά. Μιλάει και για κοινωνική ανατροπή, μέσα ακριβώς από αυτή την επαναστατική σύλληψη της «βασιλείας του Θεού», της βασιλείας του ίδιου δηλαδή και όσων εκφράζει: του λαού των ταπεινών και των απόκληρων. Αν αυτός είναι ο πρώτος λαϊκιστής ηγέτης στην ιστορία της ανθρωπότητας, είναι σίγουρα και ο πιο αυθεντικός και ειλικρινής από όσους θα ακολουθήσουν.

Εκείνο που όμως κυρίως με εντυπωσιάζει –εμένα, έναν άθεο– στο κοινωνικό μήνυμα του χριστιανισμού είναι η θέση που παραχωρεί πρώτος αυτός στη γυναίκα – προτού ασφαλώς και τούτη η θρησκεία εξελιχθεί αργότερα σε δύναμη συντηρητισμού, ενίοτε και οπισθοδρόμησης για τις σύγχρονες κοινωνίες. Αξίζει να σκεφτούμε επ' αυτού την περίπτωση της Ισαποστόλου Θέκλας (μίας από τις ελάχιστες γυναίκες που έχει ανακηρύξει ισαπόστολους η χριστιανική Εκκλησία), μια ιστορία που δείχνει τη ριζοσπαστική αυτή προσέγγιση, πολλούς αιώνες πριν από τις φεμινιστικές διεκδικήσεις.

Η Θέκλα καταγόταν από το Ικόνιο, από οικογένεια εθνικών, δηλαδή ειδωλολατρών. Γύρω στα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. πέρασε από εκεί και ο απόστολος Παύλος, που περιόδευε στην περιοχή κηρύσσοντας τον λόγο του Χριστού και θεμελιώνοντας την πρώτη Εκκλησία του. Η Θέκλα ήταν πιτσιρίκα, μόλις 18 ετών, κούκλα, με τάσεις χειραφέτησης και με διανοητικές ανησυχίες, παρότι οι γονείς της την ετοίμαζαν, όπως όλες στην ηλικία της, για παντρειά με έναν επιφανή νέο της πόλης.

Η Θέκλα χώθηκε ωστόσο μια μέρα στα κρυφά μέσα στον κόσμο που είχε μαζευτεί για ν' ακούσει το κήρυγμα του Παύλου, το οποίο έτυχε να είναι αφιερωμένο στην αξία της παρθενίας, που κατ' αυτόν υπερέβαινε την αξία του γάμου. Ο γάμος μπορεί να ήταν η μέγιστη παραχώρηση που μπορούσε να κάνει ένας καλός χριστιανός για να αντιμετωπίσει τις πιέσεις των σωματικών ηδονών αλλά μόνο η παρθενία εξασφάλιζε, ιδίως σε μια γυναίκα, ότι θα γινόταν η Νύμφη του Χριστού.

Μετά τη σοκαριστική αυτή αποκάλυψη, και τρομερά γοητευμένη από τον ίδιο τον Παύλο, η Θέκλα διέλυσε τον γάμο της και αποφάσισε να τον ακολουθήσει στην ιεραποστολή του. Εξοργισμένοι οι γονείς της, καθώς ήταν φυσικό, κατήγγειλαν τον Παύλο στις Αρχές της περιοχής, ότι καταλύει θεμελιώδεις αξίες όπως ο γάμος, με συνέπεια ο τελευταίος να συλληφθεί και να φυλακιστεί για ένα διάστημα.

Εκεί μάλλον είναι που η Θέκλα άρχισε να ερωτεύεται αυτόν τον αποκρουστικό στην όψη αλλά τρομερά γοητευτικό άνθρωπο, καθώς τον επισκεπτόταν διαρκώς στο μπουντρούμι του. Λέγεται ότι αυτός αρχικά την έδιωχνε, αν και υποθέτω ότι ίσως και να μην άντεξε τελικά το μαρτύριο της αποχής έχοντας μπροστά του αυτό το επίμονο και πανέμορφο κορίτσι. Έτσι κι αλλιώς, η ίδια θα γινόταν στη συνέχεια ακόλουθός του, πριν αυτονομηθεί και ασκητεύσει σε ένα βουνό της Συρίας.

Εδώ έγκειται ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός που φέρνει μαζί της εκείνη την εποχή η νεόκοπη χριστιανική θρησκεία. Προσφέρει στις γυναίκες μια διέξοδο εκτός γάμου, με απλό αντάλλαγμα την παρθενία τους. Λέω «απλό» (ξενίζοντας προφανώς τον/την σημερινό/ή αναγνώστη/τρια) διότι έτσι κι αλλιώς η απελεύθερωση του γυναικείου σώματος δεν είναι ακόμη τότε στους ορίζοντες της εποχής.

Το σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά κάποιος λέει στις γυναίκες ότι μπορούν να υπηρετήσουν έναν άλλο σκοπό από εκείνον του άντρα τους και της οικογενειακής τους εστίας. Πρόκειται όντως για μεγάλη κοινωνική ανατροπή, εξού και όσα μαρτυρικά θα βιώσει ακολούθως η Θέκλα.

Αργότερα φυσικά, η πλήρης κυριαρχία του χριστιανισμού και η σύνδεσή του με τις κοινωνικές νόρμες των ευρωπαϊκών μεσαιωνικών κοινωνιών θα συνοδευτεί από την παλινόρθωση της καταπίεσης των γυναικών, πιθανότατα σε μια ακόμη πιο σκληρή εκδοχή: η γυναίκα θα φθάσει να λάβει μέχρι και τη μορφή της μάγισσας που έχει κυριευτεί από το διάβολο. Διότι μόνο αυτή –βασική υπεύθυνη για το προπατορικό αμάρτημα– μπορεί να κυριευτεί από τον διάβολο... Σε εκείνη την πρώιμη φάση της, ωστόσο, η ακόμη τότε υπό θεμελίωση και σε πορεία αναζήτησης ταυτότητας όπως και πιστών χριστιανική εκκλησία υποστηρίζει πράγματα ανήκουστα για τη γυναίκα, και τη θέση της στον κόσμο, αυτόν και τον άλλο. 

Ενδεχομένως, σε μας σήμερα να ακούγεται τρομερά παράδοξο, μετά την επανάσταση των ηθών και το κάψιμο των σουτιέν τον Μάη του '68, αλλά η παρθενία γίνεται όντως για εκείνη την εποχή η οδός της γυναικείας χειραφέτησης. Πόσο σχετικά είναι τα πράγματα μόνο η ιστορία μπορεί προφανώς να μας το μάθει. Διότι από ένα γύρισμα των καιρών, αν κάποτε ήταν η αποχή από το σεξ που εξασφάλιζε τη χειραφέτηση από την αντρική εξάρτηση, σήμερα, στους καιρούς του #metoo, το δικαίωμα της γυναίκας να διαχειρίζεται η ίδια το σώμα της καταπώς ορίζει η ίδια και όχι οι κοινωνικές και εργασιακές ιεραρχίες γίνεται ζήτημα δικαιοσύνης.

Για την ιστορία, η Θέκλα λέγεται ότι, υπέργηση ούσα, γλίτωσε την τελευταία στιγμή τον ομαδικό βιασμό από ασελγείς νεαρούς που ενοχλημένοι από το κήρυγμά της περί παρθενίας, επιχείρησαν να της κλέψουν ό,τι πολυτιμότερο είχε κρατήσει ως τα 90 της από άποψη.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο

Lifo Picks / Ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο

Ενώ οι ανισότητες με τους άντρες εξασθενίζουν σταδιακά σε αρκετούς τομείς και ο αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών γίνεται πιο δυναμικός, με κινήσεις όπως το #MeToo, υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος σε πολλά μέτωπα.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σημαίνουν οι συμφωνίες για την ενέργεια με τις ΗΠΑ και πόσο συμφέρουν την Ελλάδα 

Οπτική Γωνία / Explainer: Οι συμφωνίες για την ενέργεια με τις ΗΠΑ και πόσο συμφέρουν την Ελλάδα 

Η Ελλάδα αποκτά βασικό ρόλο στην υλοποίηση του αμερικανικού σχεδίου για την αντικατάσταση του ρωσικού αερίου με αμερικανικό LNG στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο Μαμντάνι είναι ο αντίπαλος που θέλει ο Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ο Μαμντάνι είναι ο αντίπαλος που θέλει ο Τραμπ

Ο Ζοχράν Μαμντάνι θα ορκιστεί στο δημαρχείο της Νέας Υόρκης την 1η Ιανουαρίου. Οι κάτοικοι των πέντε μεγάλων διαμερισμάτων θα τον παρακολουθούν. Το ίδιο κι ένας πρώην Νεοϋορκέζος, περίπου 200 μίλια νοτιότερα.
THE LIFO TEAM
Λειψυδρία: ο οδικός χάρτης για την υδατική ασφάλεια της Αττικής

Ρεπορτάζ / Το νερό τελειώνει. Πώς θα αντιμετωπίσει τη λειψυδρία η Αττική;

Υπό την πίεση της σταδιακής μείωσης των υδατικών αποθεμάτων, η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι η υδροδότηση της Αττικής τις επόμενες δεκαετίες θα διασφαλιστεί με τεχνικά έργα και θεσμικές παρεμβάσεις που θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα του συστήματος.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
ΜΑΜΝΤΑΝΙ

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς στη LiFO: «Ο Μαμντάνι στέλνει μήνυμα ελπίδας έναντι του αυταρχισμού του Τραμπ»

Μια άμεση ανάλυση της νίκης του νέου δημάρχου της Νέας Υόρκης και ένα σχόλιο από τον διακεκριμένο καθηγητή Οικονομικών του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Αν νικήσει ο Μαμντάνι, θα αλλάξει η Νέα Υόρκη, και ίσως η Αμερική»

Οπτική Γωνία / «Αν νικήσει ο Μαμντάνι, θα αλλάξει η Νέα Υόρκη, ίσως και η Αμερική»

Η καθηγήτρια Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης, Νένη Πανουργιά, μιλά για το τεταμένο πολιτικό κλίμα εν όψει των δημοτικών εκλογών, την άνοδο του Ζοχράν Μαμντάνι ως φωνής των «από τα κάτω» και τη σύγκρουση μεταξύ μιας νέας γενιάς ακτιβιστών και των παλιών κέντρων εξουσίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πιστεύει στ' αλήθεια η Gen Z πως η ΑΙ θα της λύσει το γκομενικό;

Οπτική Γωνία / Πιστεύει στ' αλήθεια η Gen Z πως η ΑΙ είναι η λύση σε όλα; Ακόμη και στον έρωτα;

Η Gen Z μεγαλώνει σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορίες, αλλά με λιγότερη πραγματική επαφή. Πόσο μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να βοηθήσει; Και τι σημαίνει τελικά υγιής σεξουαλικότητα σήμερα; Η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος Αντιγόνη Γινοπούλου εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μικροπλαστικά: «Μέχρι και μια ολόκληρη πιστωτική κάρτα καταπίνουμε κάθε εβδομάδα»

Μικροπλαστικά / Μικροπλαστικά: «Μέχρι και μια ολόκληρη πιστωτική κάρτα καταπίνουμε κάθε εβδομάδα»

Είναι μικρά όσο ένας κόκκος ρυζιού και κάθε χρόνο παράγονται εκατομμύρια τόνοι. Ποιες είναι οι εξελίξεις για τη μείωση της μικροπλαστικής ρύπανσης; Τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Πώς φτάνουν από το εργοστάσιο στο στομάχι μας;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Δημήτρης Παρασκευής: «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Οπτική Γωνία / «Φέτος, έπειτα από καιρό, ο κορωνοϊός παρουσιάζει έξαρση»

Ο καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής, εξηγεί γιατί κάθε φθινόπωρο αυξάνονται οι ιώσεις του αναπνευστικού, ποια είναι η εικόνα του Covid-19 στην Ελλάδα και ποια μέτρα πρέπει να πάρουμε εν όψει του χειμώνα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ