Ο Μωυσής στα Γιάννενα ή για τα ηθικά πρόσωπα του καιρού

Ο Μωησής στα Γιάννενα ή για τα ηθικά πρόσωπα του καιρού Facebook Twitter
Πιστεύω πως άνθρωποι σαν τον Μωυσή Ελισάφ είναι αυτοί που καταφέρνουν να παραβιάζουν με τον τρόπο τους τα πρωτόκολλα της πολιτικής εχθροπάθειας και της κομματικής μικρότητας.
0

ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΡΟΗ γεγονότων και προσώπων που εμφανίζονται στη σκηνή, κατέχουν αξιώματα, κάνουν δηλώσεις, μέσα στη μεγάλη αλυσίδα παραγωγής της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής κάποιες φυσιογνωμίες ανεβαίνουν σε άλλο βάθρο. Ανεβαίνουν ψηλά, όχι απλώς ή κυρίως με την έννοια μιας εξέλιξης στην ιεραρχία ή αυτού που παραδοσιακά λέμε απόκτηση «κοινωνικής επιφάνειας». Μάλλον, η δική τους επιφάνεια κατακτά γρήγορα ένα βάθος, μια στερεότητα που δεν έχει σχέση με πολλές άλλες περιπτώσεις αξιωματούχων ή δημόσιων προσώπων γύρω μας.

Μια τέτοια φυσιογνωμία ήταν και ο Μωυσής Ελισάφ που πέθανε στα εξήντα οκτώ του. Οι πιο γνωστές του ιδιότητες (επιστήμονας γιατρός-καθηγητής, δήμαρχος Ιωαννίνων, Έλληνας Εβραίος) δεν είναι ικανές να εξηγήσουν τη λύπη, τον σεβασμό και την εκτίμηση στο πρόσωπό του από τις πιο διαφορετικές πλευρές. Και ίσως αυτό να είναι απόδειξη του τι σημαίνει, στ’ αλήθεια, ένα ηθικό πρόσωπο: κάποιος ή κάποια που στο πέρασμά του/της από τη ζωή φωτίζει κάπως και τη ζωή των άλλων.

Ο Μωυσής Ελισάφ ήταν ας πούμε μέρος του πεπρωμένου του ελληνικού εβραϊσμού. Την ίδια στιγμή που είχε μια επιστημονική ταυτότητα, την προσωπική πολιτική του ιστορία, τις λόγιες και καλλιτεχνικές του ευαισθησίες, ήταν ενσάρκωση μιας εβραϊκότητας η οποία δεν έκρυψε ποτέ τη δική της αλήθεια.

Κάποιος ή κάποια που η παρουσία του/της έχει ευεργετικές συνέπειες για έναν τόπο ή μια χώρα. Και αυτές τις ευεργετικές συνέπειες τις αναγνωρίζουν οι άλλοι, οι οποίοι με τη σειρά τους αντιλαμβάνονται πως έχουν να κάνουν με άνθρωπο ξεχωριστό. Θα μπορούσε, φυσικά, να μη συμβεί αυτό το τελευταίο, πολλά ηθικά άστρα έχουν σβήσει χωρίς να τα προσέξουν οι άλλοι, χωρίς να κερδίσουν κάποια αναγνώριση.

Η γλώσσα της επικαιρότητας είχε τακτοποιήσει την περίπτωση του Μωυσή Ελισάφ, αναφέροντας ιδίως τον «πρώτο Έλληνα Εβραίο δήμαρχο». Δεν είναι λάθος, φυσικά. Το μυστήριο, όμως, με αυτές τις προσωπικότητες βρίσκεται στο ότι δεν αθροίζουν απλώς κάποιες ιδιότητες, πως είναι δηλαδή κάτι περισσότερο από τις όποιες επαγγελματικές, πολιτικές ή επιστημονικές τους «περγαμηνές». Έχουν τη λάμψη των ηθικών προσώπων που συχνά συγκρούεται με την τεχνητή ακτινοβολία των παραφουσκωμένων διασημοτήτων. Είναι δηλαδή πρόσωπα που, κατά κάποιον τρόπο, βρίσκονται στους αντίποδες του influencer, του επιδεικτικού ακτιβιστή ή αυτού που επινοεί θορύβους για να βρίσκεται στον αφρό.

Τον Μωυσή Ελισάφ τον γνώρισα από κοντά όταν πήγα στα Γιάννενα να μιλήσω, καλεσμένος από τον Όμιλο πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού. Ήταν Οκτώβριος του 2018, λίγους μήνες πριν από τις δημοτικές εκλογές στις οποίες ο Μωυσής Ελισάφ θα εκλεγόταν δήμαρχος της πόλης. Αισθάνθηκα αμέσως τη σημασία του ανθρώπου αυτού: όπως συμβαίνει όταν αντιλαμβανόμαστε τη βαρύτητα μιας στιγμής δίχως συχνά να γνωρίζουμε τον λόγο που πρέπει να τη ξεχωρίσουμε από άλλες, επίσης σημαντικές στιγμές.

Το κακό είναι ότι μια τέτοια βαρύτητα που δεν έχει τίποτα βαρύγδουπο, ένας ανοιχτός ορίζοντας ο οποίος δεν είναι έλλειψη πεποιθήσεων αλλά έλλειψη δογματισμού, είναι στοιχείο που πραγματικά σπανίζει. Ζούμε άλλωστε στην εποχή ενός πολέμου ταυτοτήτων όπου δεσπόζουν οι μικρές κακιωμένες «φυλές» και τα σμήνη των οπαδών τους.

Πιστεύω, λοιπόν, πως άνθρωποι σαν τον Μωυσή Ελισάφ είναι αυτοί που καταφέρνουν να παραβιάζουν με τον τρόπο τους τα πρωτόκολλα της πολιτικής εχθροπάθειας και της κομματικής μικρότητας. Ισχυρές ατομικότητες που διαμορφώνονται όμως σε συλλογικούς χώρους και με όλη τη δημόσια αγωνία στους ώμους τους: σε ένα νοσοκομείο, σε ένα σχολείο, σε μια κοινωνική δραστηριότητα. Άτομα που συνθέτουν πολλές άλλες προσωπικότητες, φέρνοντας μαζί τους ένα συλλογικό πεπρωμένο. Ο Μωυσής Ελισάφ ήταν ας πούμε μέρος του πεπρωμένου του ελληνικού εβραϊσμού. Την ίδια στιγμή που είχε μια επιστημονική ταυτότητα, την προσωπική πολιτική του ιστορία, τις λόγιες και καλλιτεχνικές του ευαισθησίες, ήταν ενσάρκωση μιας εβραϊκότητας η οποία δεν έκρυψε ποτέ τη δική της αλήθεια.

Τέτοιοι άνθρωποι γίνονται πολύτιμοι ακριβώς γιατί πραγματώνουν μια ενότητα ικανή να διατηρεί τις διαφορές στο εσωτερικό της: κατακτούν μια ταυτότητα ευρύχωρη επειδή δεν οχυρώνεται στα στεγανά του φανατισμού. Αυτό τον πλούτο δώρισε στους γύρω του ο «πρώτος Εβραίος δήμαρχος»: ο χρόνος όμως στάθηκε λίγος, ανεπίτρεπτα σύντομος για ένα έργο, για σχέδια και προσδοκίες. Κάπως έτσι όμως συμβαίνει συχνά με τους όρους της τραγικής ανθρώπινης κλίμακας. Και το μόνο παρήγορο είναι ότι τίποτα δεν χάνεται από έναν πραγματικά σημαντικό άνθρωπο. Ό,τι έχτισε θα συνεχίσει να λάμπει για να το ανακαλύψουν και να το εκτιμήσουν και όσοι δεν πρόλαβαν να τον γνωρίσουν εν ζωή.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ