— Τι ακριβώς συνέβη με το νέο Προεδρικό Διάταγμα για το προσοντολόγιο και πώς φτάνει να υποβιβάζει τους ηθοποιούς σε «απόφοιτους Λυκείου»;
«Ουσιαστικά, στις 17 Δεκεμβρίου εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα 85/22, το οποίο πρακτικά είναι ένας νόμος του κράτους, μία κανονιστική διάταξη, η οποία προκύπτει από γνωμοδότηση και εισήγηση υπουργών. Δεν περνάει από την κοινοβουλευτική διαδικασία ή διαβούλευση. Είναι ένας νόμος του κράτους εν ισχύ», εξηγεί ο κ. Λάσκος.
— Από ποιους έγινε η γνωμοδότηση;
Η γνωμοδότηση και η εισήγηση έγινε από τα υπουργεία Παιδείας και Εσωτερικών.
— Πώς εμπλέκεται σε αυτό η Πρόεδρος της Δημοκρατίας που συγκέντρωσε και τα πρώτα πυρά;
«Το νέο Προεδρικό Διάταγμα επί της ουσίας είναι το νέο προσοντολόγιο για τις προσλήψεις στο Δημόσιο. Η ίδια η Πρόεδρος της Δημοκρατίας περιγράφει τον ρόλο της ως απλά τυπικό. Της έφεραν τα υπουργεία το προσοντολόγιο και εκείνη απλά το υπέγραψε. Και η αλήθεια είναι ότι περίπου αυτός είναι ο ρόλος μιας Προέδρου της Δημοκρατίας. Το θέμα, ωστόσο, είναι ότι επιλέχθηκε μία διαδικασία fast track, που δεν πέρασε από τη Βουλή να το δουν όλο αυτό άλλοι βουλευτές, να κάνουν θεσμικές παρατηρήσεις και γι’ αυτόν τον λόγο εμείς, ως ηθοποιοί, το μάθαμε αργότερα από τη δημοσίευση και κυρίως τυχαία», αναφέρει ο κ. Λάσκος.
— Τι ίσχυε μέχρι σήμερα;
«Μέχρι τώρα υπήρχε ο Νόμος 1158/81, ο οποίος, κατ’ εξαίρεση, μόνο για τις καλλιτεχνικές σχολές χορού - θεάτρου - κινηματογράφου ορίζει το εξής: ότι αυτές οι σχολές εποπτευόμενες από το υπουργείο Πολιτισμού, είτε είναι ιδιωτικές είτε δημόσιες, κατατάσσονται στην ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης. Η ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης μέχρι το 2003 ήταν τα ΤΕΙ, τα τριετούς φοίτησης Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Αυτό για εμάς σήμαινε –είτε είχαμε τελειώσει ιδιωτική σχολή είτε δημόσια, επειδή υπαγόμασταν στο υπουργείο Πολιτισμού– ότι είχαμε ολοκληρώσει ΤΕΙ.
Το 2003 με τη Συνθήκη της Μπολόνια –και με το πώς αυτή εφαρμόστηκε στην Ελλάδα βάσει ευρωπαϊκής οδηγίας– καταργείται η ανώτερη εκπαίδευση ως βαθμίδα και αναγνωρίζεται μόνο η ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης, δηλαδή η 4ετής, αυτό που λέμε οι 240 πιστωτικές μονάδες (ECTS). Τι έγινε τότε; Τα ΤΕΙ όλα βάσει ρύθμισης έγιναν ΑΤΕΙ –από τριετούς φοίτησης έγιναν 4ετούς– και έτσι τα πτυχία τους αναβαθμίστηκαν και έγιναν «ανώτατης εκπαίδευσης».
Και κάπου εκεί, όλες οι κυβερνήσεις διαχρονικά, από το 2003 έως και σήμερα, μας ξέχασαν. Ξέχασαν την καλλιτεχνική εκπαίδευση και φυσικά δεν την αναγνώρισαν ποτέ, δηλαδή να υπάρχει ένα τμήμα Πανεπιστημίου για την υποκριτική, τον χορό, τον κινηματογράφο. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλά πανεπιστημιακά τμήματα θεωρητικά για τις Τέχνες, όπως είναι η Θεατρολογία για την Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Ναύπλιο, η Σχολή Κινηματογράφου στη Θεσσαλονίκη, αλλά παραδόξως, ας πούμε, κανένα θεωρητικό τμήμα για τον Χορό – ούτε καν σε Ανώτατο. Μιλάμε για πλήρη έλλειψη.
Μέχρι το 2003, λοιπόν, είχαμε μία ισοτιμία με τα ΤΕΙ και μπορούσαμε μέσω του ΙΤΕ (Ινστιτούτου Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) και κατόπιν του ΕΟΠΕΠ (Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Επαγγελματικών Προσόντων) να ισοτιμούμε με ΤΕΙ τα πτυχία αυτά που είχαν βγει μέχρι τότε. Όλοι οι απόφοιτοι μέχρι το 2003, λοιπόν, είναι αυτό που λέμε τεχνολογικής εκπαίδευσης».
— Μισό λεπτό: είπατε ότι ο νόμος 1158/1981 είναι σε ισχύ. Δεν προβλέπεται από αυτόν προστασία στους τίτλους σπουδών σας;
«Σε συνέχεια του νόμου 1158/1981, το άρθρο 16 παρ. 7 του Συντάγματος –που εννοείται πως είναι ο ανώτατος νόμος του κράτους– ορίζει πως “7. H επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από το Kράτος και με σχολές ανώτερης βαθμίδας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από τρία χρόνια, όπως προβλέπεται ειδικότερα από το νόμο, που ορίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τις σχολές αυτές”.
Επομένως, ναι, και συνταγματικά ανήκουμε στην ΑΝΩΤΕΡΗ βαθμίδα εκπαίδευσης. Συμπληρωματικά, η απόφαση 998 της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας ορίζει πως τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των σχολών ΔΕΝ μπορούν με νόμο να "κατέβουν" - υποβιβαστούν, παρά μόνο να ανέβουν "με σύνθετο τρόπο", π.χ. να προσμετράται η προϋπηρεσία ή αλλα πτυχία», τονίζει ο κ. Λάσκος.
— Τι μας διαφεύγει εδώ;
«Κυρίως ότι υπάρχουν δύο διαχωρισμοί. Πρώτον, είναι τα εκπαιδευτικά επίπεδα που είναι 8, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Μπολόνια. Είναι το Λύκειο στο επίπεδο 4 και στο 5 είναι όλα τα ΙΕΚ, όλα τα επαγγελματικά εργαστήρια και δυστυχώς οι ανώτερες σχολές –οι πρώην ανώτερες σχολές, οι καλλιτεχνικές– όπου εκεί, στο 5, έχουν μπει συλλήβδην τα διετή ΙΕΚ, με τις τριετείς σχολές του υπουργείου Πολιτισμού, τα ΙΕΚ που καθένας μπαίνει όπως θέλει, απλώς πληρώνοντας τα δίδακτρά του με τους σπουδαστές των καλλιτεχνικών σχολών που δίνουν ειδικές εξετάσεις στο υπουργείο Πολιτισμού για να μπουν στις Δραματικές Σχολές, ειδικές εξετάσεις πάλι στο υπουργείο Πολιτισμού για να βγουν από τις Δραματικές Σχολές. Με σχολές που εποπτεύονται από το υπουργείο Πολιτισμού το οποίο είναι και το μόνο για να αδειοδοτεί, να ελέγχει και να ρυθμίζει τη λειτουργία των Σχολών».
— Ποια είναι η ανάμειξη και η θέση του υπουργείου Πολιτισμού σε όλο αυτό;
Το υπουργείο Πολιτισμού μπαίνει τώρα σε αυτή τη συζήτηση, με τους επικεφαλής του να δηλώνουν αποφασισμένοι να λύσουν το πρόβλημα. Το υπουργείο Πολιτισμού δεν εισηγήθηκε αυτό το Προεδρικό Διάταγμα και από ένα μεγάλο μέρος του καλλιτεχνικού κόσμου όλη αυτή η κατάσταση θεωρείται προσβλητική και προς το υπουργείο Πολιτισμού που έχει υπό την εποπτεία του ακριβώς όλη την καλλιτεχνική εκπαίδευση, αυτό το «κατ’ εξαίρεσιν» που αναφέρεται πιο πάνω.
— Επί της ουσίας: πού εντοπίζεται το μπέρδεμα με τα επίπεδα αξιολόγησης των ηθοποιών και τις επαγγελματικές κατηγορίες στις οποίες αυτά «απευθύνονται»;
«Στο επίπεδο 5 είναι ένας αχταρμάς», τονίζει ο κ. Λάσκος και συνεχίζει: «Εκεί βρίσκονται οι απόφοιτοι Λυκείου που έχουν βγάλει ένα ΙΕΚ, ένα εργαστήρι, μία πρακτική εκπαίδευση κάποιων μηνών σε ένα επάγγελμα ή σε μια υπηρεσία και εμείς που έχουμε σπουδάσει τρία χρόνια. Επίσης, δεν είμαστε επαγγελματικές σχολές με την έννοια των εργαστηρίων ή των σεμιναριακών μαθημάτων, γιατί, ξαναλέω, πρέπει να καταθέσουμε το απολυτήριο Λυκείου στις εξετάσεις. Μέχρι πρόσφατα δίναμε εξετάσεις για να μπούμε, τώρα δίνουμε εξετάσεις προαγωγικές, δηλαδή το υπουργείο Πολιτισμού ελέγχει κάθε χρόνο την πρόοδο των φοιτητών, σε κάθε περίπτωση δίνουμε στο τέλος των Σχολών εξετάσεις για να πάρουμε το Πτυχίο.
Το οποίο πτυχίο –το Δίπλωμά μας– δεν φέρει τη σφραγίδα της σχολής, αλλά φέρει τη σφραγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, στρογγυλή σφραγίδα του Ελληνικού Δημοσίου. Άρα είναι ένα κατ’ εξαίρεση sui generis καθεστώς που κάνει κρατικά τα πτυχία μας, ακόμα κι αν προέρχονται από ιδιωτικές σχολές.
Το Δημόσιο για να προσλάβει ανθρώπους κάθε φορά που προκηρύσσει προσλήψεις δεν έχει 8 επίπεδα, αλλά 4! Είναι ΥΕ (Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης), ΔΕ (Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) ΤΕ (που αντιστοιχεί σε όλα τα ΤΕΙ που δεν έγιναν ΑΤΕΙ, όπως οι Σχολές Τουριστικών Επαγγελμάτων, Σχολές Εμποροπλοιάρχων, κ.α) και ΠΕ (Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης) που είναι όλα τα ΑΕΙ. Δεν υπάρχει επίπεδο διδακτορικό ή μεταπτυχιακό στο προσοντολόγιο. Άρα λοιπόν καταλαβαίνουμε ότι τα 8 ακαδημαϊκά επίπεδα, πρέπει να πέσουν μέσα σε 4 επαγγελματικές κατηγορίες του δημοσίου. Για πρώτη φορά, λοιπόν, εισάγεται κατηγορία ΔΕ για όλους τους καλλιτέχνες».
— Τι σημαίνει αυτό μισθολογικά;
«Ότι αμειβόμαστε σαν απόφοιτοι Λυκείου. Σα να μην έχουμε κάνει καθόλου αυτές τις τριετείς εξειδικευμένες σπουδές – είτε μιλάμε για ηθοποιούς, είτε για χορευτές, είτε για κινηματογραφιστές. Και οι μουσικοί που είναι επίσης εποπτευόμενοι από το υπουργείο Πολιτισμού. Ένας πιανίστας, ας πούμε, που έχει κάνει 9 χρόνια σπουδές, ένα ηθοποιός με 3 χρόνια δεν προσμετρώνται ως παραπάνω σπουδές. Αυτό που του λέει το Δημόσιο είναι ότι σε προσλαμβάνω σαν απόφοιτο Λυκείου, σαν ανειδίκευτο εργάτη. Μισθολογικά σε πάω εκεί», εξηγεί ο κ. Λάσκος.
— Τι λέει η κυβέρνηση;
Ότι δεν αλλάζει τίποτα το ΠΔ, διότι αυτό ίσχυε και πριν και μπλέκονται συνειδητά τα ακαδημαϊκά επίπεδα με τα επαγγελματικά. Ξαναλέμε: δεν υπήρχε κατηγορία ΔΕ ηθοποιού, ΔΕ χορευτή, ΔΕ μουσικού στο Δημόσιο μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου 2022. Εισάγεται τώρα για πρώτη φορά. Επίσης, δεν υπάρχει τρόπος να ισοφαρίσουν τα ακαδημαϊκά επίπεδα με τα επαγγελματικά. Κυρίως, όμως, είναι αστείο και ανεδαφικό μέχρι το 2003 οι καλλιτέχνες να θεωρούνται ΤΕ γιατί ισοτιμούνται με ΤΕΙ και μετά να αντιμετωπίζονται ως ΔΕ.
— Δηλαδή;
«Υπάρχει μια κατηγορία ΤΕ κινηματογραφιστών έχει ως προσόντα, Πτυχίο οποιουδήποτε ΑΕΙ ή ΤΕΙ της Ελλάδας δηλαδή ακόμα και ΤΕΙ Ανθοκομίας –χρησιμοποιώ συνειδητά αυτή τη Σχολή ως παράδειγμα– και μερική επαγγελματική εμπειρία στον χώρο του κινηματογράφου. Κι όταν είπαμε "γιατί δεν χρησιμοποιείται αυτό το παράδειγμα ως οδηγός, δεδομένου ότι το 70% των ηθοποιών έχει άλλου είδους Πτυχία", δεν υπήρξαν απαντήσεις».
— Πώς γίνεται να μην αλλάζει κάτι αναφορικά με το Προεδρικό Διάταγμα, όπως δήλωσαν τη Δευτέρα, αλλά θα υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία για τη ρύθμιση των μισθολογικών;
«Δυστυχώς, δίνεται ένα σήμα προς την κοινωνία ότι το ίδιο το κράτος απαξιώνει όλες τις σπουδές. Κατά τον ίδιο τρόπο που το υπουργείο Εσωτερικών φαίνεται να απαξιώνει το υπουργείο Πολιτισμού, με την ίδια λογική φαίνεται το Δημόσιο να αδιαφορεί για το αν έχει κάνει καλλιτεχνικές σπουδές ο ηθοποιός. Μιλάμε, λοιπόν, για απαξίωση ουσιαστική. Αυτό δίνει ένα σήμα και στον ιδιωτικό τομέα».
— Να δώσουμε ένα παράδειγμα;
«Φυσικά. Χθες δημοσιεύτηκε στα media ένα Δελτίο Τύπου για την ίδρυση της νέας Πανελλήνιας Ένωσης Θεατρικών Παραγωγών και αναφέρει μάλιστα ότι στόχος είναι η σύναψη συλλογικής σύμβασης με τον ΣΕΗ. Με τι επιχείρημα θα διαπραγματευτεί ο ΣΕΗ μία καλή συλλογική σύμβαση, όταν το Κράτος σου λέει ότι είσαι "απόφοιτος Λυκείου - ανειδίκευτος εργάτης"; Ας το σκεφτούμε λίγο αυτό», καταλήγει ο ηθοποιός και Γενικός Γραμματέας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών.
