Είναι οι σεισμοί επιταχυντές της ειρήνης ή υποκινητές των συγκρούσεων;

Είναι οι σεισμοί επιταχυντές της ειρήνης ή υποκινητές των συγκρούσεων; Facebook Twitter
Η καταστροφή ενώνει αλλά και χωρίζει. Φωτο: Getty Images/Ideal Image
0

Ο ΙΣΧΥΡΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ που έπληξε τη νότια Τουρκία και τη βορειοδυτική Συρία προκάλεσε βιβλικές καταστροφές, ισοπεδώνοντας ολόκληρες περιοχές και θάβοντας κάτω από τα ερείπια των κτιρίων που κατέρρευσαν πολλές χιλιάδες ανθρώπους. Η πραγματική έκταση της καταστροφής δεν έχει εκτιμηθεί ακόμα αξιόπιστα. Ωστόσο, πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι η λίστα των νεκρών θα εξακολουθήσει να μακραίνει, ενώ τα προβλήματα επιβίωσης για έναν πολύ μεγάλο αριθμό επιζώντων θα γίνονται ολοένα και πιο δραματικά.

Όσο μεγάλη βοήθεια κι αν λάβουν η Τουρκία και η Συρία από τη διεθνή κοινότητα, θα χρειαστεί πολύς χρόνος έως ότου ομαλοποιηθεί η ζωή των κατοίκων και επανέλθουν στον ελάχιστο αναγκαίο βαθμό η οικονομική δραστηριότητα και η λειτουργία του κράτους και της διοίκησης στις περιοχές που ισοπεδώθηκαν από τον σεισμό.

Μέχρι τότε η δυσαρέσκεια των πολιτών θα κλιμακώνεται, κάτι που θα αρχίσει να γίνεται περισσότερο ορατό το αμέσως επόμενο διάστημα, όταν πλέον θα έχει καταλαγιάσει το πρώτο σοκ και θα έχουν αφομοιωθεί οι αρχικές εικόνες από τις αγωνιώδεις και ηρωικές επιχειρήσεις διάσωσης του πληθυσμού.

Πολλοί θεωρούν ότι οι σεισμοί λειτουργούν ως ευκαιρία για να απεμπλακεί η Τουρκία από την τακτική των εντάσεων στο Αιγαίο και της επιθετικότητας απέναντι στην Ελλάδα, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι σεισμοί θα λειτουργήσουν προς μια τέτοια κατεύθυνση.

Η καταστροφή ενώνει αλλά και χωρίζει. Στην περίπτωση των φυσικών καταστροφών και των πρόσφατων σεισμών, η διάσταση της καταστροφής που ενώνει –τον υπόλοιπο κόσμο με την Τουρκία σε επίπεδο διακρατικό και κοινωνίας πολιτών– είναι διακριτή, ενώ εκείνη της συγκρουσιακής δυναμικής είναι λανθάνουσα και, μέχρι στιγμής, περιστασιακή. Η δεύτερη αφορά κυρίως ομάδες γηγενών που επιδίδονται σε λεηλασίες και αρπαγές, δημιουργώντας εστίες αναταραχών στον εγχώριο πληθυσμό και προκαλώντας ζητήματα ασφάλειας σε αποστολές διασωστών.

Εστιάζοντας στη διάσταση των φυσικών καταστροφών που ενώνουν: με σαράντα πέντε χώρες (κατά δήλωση Ερντογάν) να έχουν πέσει στη μάχη της διάσωσης των ανθρώπινων ζωών που είναι θαμμένες στα ερείπια –η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης ανάμεσα σε αυτές– και με μια ανθρωπιστική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας που συντονίζεται από τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της Ε.Ε., πολλοί κάνουν λόγο για μια νέα αφετηρία στις σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση.

Γίνεται, επίσης, λόγος για τους σεισμούς ως ένα –παρά την τραγικότητά του– θετικό momentum σε επίπεδο διακρατικών σχέσεων, το οποίο λειτουργεί ως ευκαιρία για εκτόνωση της έντασης της Τουρκίας με την Ε.Ε. και την Ελλάδα.

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι επιστρέφει μια νέα «διπλωματία των σεισμών», πιάνοντας το νήμα από τους σεισμούς σε Αθήνα και Ιζμίτ το 1999, καθώς και για ένα νέο κλίμα που έχει μια δυναμική από τα κάτω (κοινωνία πολιτών) προς τα επάνω (κυβερνήσεις), προτάσσοντας το στοιχείο της αλληλεγγύης στις διακρατικές σχέσεις και τη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής.

Η Τουρκία βρίσκεται σε μια προεκλογική φάση που διαπλέκεται με τη συγκυρία των σεισμών, οι συνέπειες των οποίων μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στο πολιτικό μέλλον του Προέδρου Ερντογάν. Εκτός από τη διαδικασία απόδοσης ευθύνης (blame attribution), ο Τούρκος Πρόεδρος αντιμετωπίζει δυσκολίες προκειμένου να συνεχίσει να υποστηρίζει το αφήγημά του για μια Τουρκία που συστηματικά αδικείται από τη Δύση, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα αυτό ως άλλοθι για ταλαντεύσεις στον γεωστρατηγικό της προσανατολισμό.

Παρόλο, λοιπόν, που πολλοί θεωρούν ότι οι σεισμοί λειτουργούν ως ευκαιρία για να απεμπλακεί η Τουρκία από την τακτική των εντάσεων στο Αιγαίο και της επιθετικότητας απέναντι στην Ελλάδα, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι σεισμοί θα λειτουργήσουν προς μια τέτοια κατεύθυνση.

Σε ό,τι αφορά την άλλη όψη των φυσικών καταστροφών, υπάρχει μια σχετική βιβλιογραφία πάνω στο θέμα (βλ. ενδεικτικά D. Brancati 2007, P. Nel κ.ά. 2008, M. Omelicheva 2011, J. Eastin 2016), από την οποία συνάγεται ότι, παρά τη συμβατική σοφία που θέλει τις φυσικές καταστροφές να λειτουργούν ως παράγοντας που αμβλύνει τις συγκρούσεις, αυτές μπορεί να λειτουργήσουν ως επιταχυντές τους.

Η έλλειψη βασικών πόρων που επέρχεται ξαφνικά εξαιτίας μιας φυσικής καταστροφής μπορεί να εντείνει τον ανταγωνισμό για τη διεκδίκησή τους. Διακρατικές διαφορές βγαίνουν στην επιφάνεια (αναφέρεται ως παράδειγμα η περίπτωση του σεισμού στο Κασμίρ το 2005), το ίδιο και φαινόμενα ενδοκρατικής βίας, όπως έγινε με τους σεισμούς σε Ελ Σαλβαδόρ (1986) και Κολομβία (1999). Στη βιβλιογραφία σημειώνεται ότι ειδικότερα οι σεισμοί διαθέτουν ένα συγκρουσιακό δυναμικό μεγαλύτερο σε περιοχές/χώρες που ήδη βιώνουν αστάθεια, την οποία οι φυσικές καταστροφές επιτείνουν και βαθαίνουν.

Η επίδραση των φυσικών καταστροφών σε διακρατικό και ενδοκρατικό επίπεδο βρίσκεται σε συνάρτηση με την ποιότητα της δημοκρατίας. Όσο καλύτερα και αποτελεσματικότερα λειτουργούν οι πολιτικοί θεσμοί τόσο μικρότερη είναι η αποσταθεροποιητική επίδραση και η συγκρουσιακή δυναμική των φυσικών καταστροφών.

Στην πρόσφατη παγκόσμια κατάταξη των δημοκρατιών από τον «Economist», η Τουρκία χαρακτηρίζεται περίπτωση «υβριδική» με στοιχεία δημοκρατίας και αυταρχικού καθεστώτος. Βρίσκεται 103η μεταξύ των 167 χωρών της κατάταξης, έχοντας υποχωρήσει σημαντικά στο σκορ της από το 2012. Χωρίς τα προαναφερθέντα να μειώνουν ούτε στο ελάχιστο την αλληλεγγύη μας απέναντι σε χώρες που δοκιμάζονται και στους λαούς που έχουν την ανάγκη μας, είναι σωστό να είμαστε σε εγρήγορση παρακολουθώντας αυτό το σύνθετο παζλ της διαχείρισης μιας φυσικής καταστροφής εν μέσω μιας ασταθούς προεκλογικής συγκυρίας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LIFO.

Το νέο τεύχος της δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο σεισμός και ο εκφοβισμός

Ρεπορτάζ / Ο σεισμός και ο εκφοβισμός

Οι αντιδράσεις του Ερντογάν στους καταστροφικούς σεισμούς φανερώνουν πως ενδιαφέρεται περισσότερο να ελέγξει το αφήγημα και να καταπνίξει τις επικριτικές φωνές εντός της χώρας του παρά να συμβάλει στην έγκαιρη διάσωση των πληγέντων.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ