Πριν από έναν αιώνα, η Τουρκία και η Ρωσία βρίσκονταν σε αντίπαλα στρατόπεδα, χωρισμένες από τη Μαύρη Θάλασσα και δεμένες σε έναν κύκλο στρατηγικής καχυποψίας. Σήμερα, η εικόνα έχει αλλάξει δραματικά, αλλά η σχέση τους παραμένει περίπλοκη, συνδυάζοντας υψηλού επιπέδου αμυντική συνεργασία με έντονο γεωπολιτικό ανταγωνισμό.
Οι δύο χώρες διατηρούν εμπορικές και στρατιωτικές συμφωνίες, ενώ παράλληλα στηρίζουν αντίπαλες πλευρές σε κρίσιμες συγκρούσεις, όπως στη Συρία, στη Λιβύη και στον Νότιο Καύκασο. Η σχέση τους δεν βασίζεται σε ιδεολογική ταύτιση ή θεσμικές συμμαχίες, αλλά σε στρατηγική αμφιθυμία: μια προσέγγιση ευκαιριακής συνεργασίας και προσεκτικά διαχειριζόμενου ανταγωνισμού.
Η Ρωσία έχει διαχρονικά βαρύνουσα θέση στη στρατηγική σκέψη της Τουρκίας, είτε ως αντίπαλος είτε ως απαραίτητος γείτονας. Από τις αρχές του 2000, η Άγκυρα και η Μόσχα αναθέρμαναν τις σχέσεις τους όχι ως ιδεολογικοί σύμμαχοι, αλλά ως πραγματιστές δρώντες που αξιοποιούν γεωπολιτικές ευκαιρίες.
Η Τουρκία παρέχει στη Ρωσία εμπορική διέξοδο, στρατηγικά περάσματα και διπλωματική ευελιξία. Αντίστοιχα, η Ρωσία προσφέρει στην Τουρκία ενέργεια, πυρηνική τεχνολογία και προηγμένα αμυντικά συστήματα. Ακόμα και σε εμπόλεμες ζώνες, όπου στηρίζουν αντίπαλες παρατάξεις, διατηρούν διαύλους επικοινωνίας για την αποφυγή άμεσης σύγκρουσης.
Τουρκία-Ρωσία: Συνεργασία με συγκρούσεις σε Ουκρανία και Συρία
Η Τουρκία έχει στηρίξει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, προμηθεύοντας drones και μη αναγνωρίζοντας την προσάρτηση της Κριμαίας. Ωστόσο, απέφυγε να συμμετάσχει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας, διατηρώντας ρόλο εν δυνάμει διαμεσολαβητή.
Στη Συρία, οι δύο δυνάμεις βρίσκονται σε αντίπαλα στρατόπεδα αλλά συνεργάζονται τακτικά μέσω μηχανισμών αποσυμπίεσης. Στη Μαύρη Θάλασσα, η Άγκυρα ισορροπεί ανάμεσα στις υποχρεώσεις της βάσει της Συνθήκης του Μοντρέ και την ανάγκη αποφυγής κλιμάκωσης με τη Ρωσία.
Η Αρκτική: Νέο μέτωπο στρατηγικής παρουσίας για Τουρκία και Ρωσία
Πέρα από τη Μέση Ανατολή και τη Μαύρη Θάλασσα, η συνεργασία Τουρκίας – Ρωσίας επεκτείνεται πλέον στην Αρκτική. Η Ρωσία θεωρεί την περιοχή κρίσιμη για την ασφάλεια και την οικονομία της, επενδύοντας σε στρατιωτικοποίηση και εκμετάλλευση πόρων. Η Τουρκία, αν και δεν έχει άμεση παρουσία, επιδιώκει να ενισχύσει την επιρροή της μέσω επιστημονικής συνεργασίας, ναυπηγικών έργων και ένταξης σε διεθνείς συμφωνίες όπως η Συνθήκη του Σβάλμπαρντ.
Ενδεικτικά, τουρκική εταιρεία ναυπήγησε πλωτή δεξαμενή για τη ρωσική Rosatom, ενώ οι δύο χώρες έχουν συζητήσει κοινά ερευνητικά προγράμματα και υποδομές στη Βόρεια Θαλάσσια Οδό.
Τουρκία - Ρωσία: Οικονομική πραγματικότητα, «χημεία» αυταρχισμού και ευκαιριακή διπλωματία
Παρά τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα, όπως ο πληθωρισμός και η υποτίμηση νομισμάτων, Τουρκία και Ρωσία επενδύουν μαζικά σε αμυντική ισχύ και εξωτερική πολιτική προβολή. Πρόκειται για πολιτική κύρους, όπου η στρατιωτική παρουσία λειτουργεί ως εργαλείο νομιμοποίησης στο εσωτερικό και μέσο πίεσης διεθνώς.
Η αυταρχική διακυβέρνηση και στις δύο χώρες διευκολύνει τη συνεργασία τους, καθώς οι ηγέτες τους μπορούν να παίρνουν αποφάσεις γρήγορα, χωρίς δεσμεύσεις από θεσμικούς ελέγχους. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δρα με στρατηγικό σχεδιασμό, ενώ ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινείται ευέλικτα, εκμεταλλευόμενος διεθνείς εντάσεις για να αποσπά οφέλη.
Η σχέση Τουρκίας – Ρωσίας δεν είναι σταθερή συμμαχία, αλλά μια συνεχής ισορροπία μεταξύ συνεργασίας και ανταγωνισμού. Από τη Μαύρη Θάλασσα έως την Αρκτική, οι δύο χώρες εφαρμόζουν μια διπλωματία ευκαιριών, αποφεύγοντας τις μόνιμες δεσμεύσεις και ελίσσοντας ανάμεσα σε ανταγωνιστικά μπλοκ.
Η συνεργασία τους αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της νέας παγκόσμιας τάξης, όπου η ισχύς μετριέται όχι μόνο σε όρους στρατιωτικής δύναμης, αλλά και στην ικανότητα εκμετάλλευσης γεωπολιτικών ρωγμών.
