Πώς οι παγετώνες που λιώνουν αποκαλύπτουν τα μυστήρια που έκρυβαν παγιδευμένα για αιώνες

Ο 5.300 ετών «Iceman» μπορεί να είναι μια από τις πιο φημισμένες μούμιες που έχουν ανακαλυφθεί στον πάγο. Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες μπορεί να μην είναι και η μοναδική.

Καθώς οι κλιματικές αλλαγές έχουν ως αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του πλανήτη και το λιώσιμο των πάγων, σώματα ανθρώπων που θεωρούνταν χαμένοι για πάντα ανακαλύπτονται σε πλαγιές έπειτα από πολλά χρόνια.

Για παράδειγμα, εντοπίζονται στρατιώτες που πέθαναν κατά τη διάρκεια της πολυετούς μάχης στην Ιταλία στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, στους οποίους έπειτα ο Ernest Hemingway απέτισε φόρο τιμής στο βιβλίο του A Farewell to Arms. 

Τώρα, χάρη στις πολλές δεκαετίες υπερθέρμανσης, ο παγετώνας Presena ο οποίος διέτρεχε το σημείο της μάχης, σταδιακά λιώνει και οι απώλειες του πολέμου αρχίζουν να αποκαλύπτονται. Αξιοσημείωτο είναι πως καλοδιατηρημένα αντικείμενα άρχισαν ήδη από την αρχή της δεκαετίας του '90 να ξεπηδούν μέσα από το νερό που έτρεχε καθώς ο πάγος έλιωνε.

Moυμιοποιημένα σώματα που βρέθηκαν μετά το λιώσιμο παγετώνα στις Άλπεις

Ο πάγος που λιώνει εκθέτει σώματα που έχουν μουμιοποιηθεί από το κρύο ενώ ακόμη έχουν πάνω τους τις στολές. Το Σεπτέμβριο του 2013, η τοπική κοινότητα του Peio ανακάλυψε δύο νεαρούς άνδρες από την Αυστρία. «Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα ήταν οι μητέρες τους», δήλωσε ο Franco Nicolis από το τοπικό Αρχαιολογικό Γραφείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Telegraph. «Mοιάζουν σύγχρονοι. Διατηρήθηκαν μέσα στον πάγο όπως ακριβώς ήταν πριν. Κατά πάσα πιθανότητα οι μητέρες των στρατιωτών δεν έμαθαν ποτέ για την τύχη των γιων τους».

Σε μιαν άλλη πλευρά του κόσμου, το λιώσιμο των παγετώνων στις Άνδεις της Αργεντινής οδήγησε στην αποκάλυψη πολλών σωμάτων. Μεταξύ αυτών ήταν παιδιά των Ίνκας που είχαν θυσιαστεί πριν από 5.000 χρόνια, και ένας νεαρός πιλότος που είχε χαθεί λίγες δεκαετίες πριν.«Μου πήρε πολύ καιρό να ανακαλύψω ότι μπορεί να ήταν νεκρός», δήλωσε η μητέρα του πιλότου που μίλησε στον Stephen Messenger για το Treehugger το 2011. «Τώρα που βρήκαμε το πτώμα του μπορώ να επισκέπτομαι το γιο μου στον τάφο του και να θρηνήσω όπως έχω το δικαίωμα ως μητέρα».

Ένα αεροπλάνο που μετέφερε 52 επιβάτες συγκρούστηκε πάνω σε παγετώνα στην Αλάσκα το 1952. Το πλήρωμα του Εθνικού Ελικοπτέρου Ασφαλείας της Αλάσκα βρέθηκε μέσα στα συντρίμμια το 2012.

Moυμιοποιημένα σώματα που βρέθηκαν μετά το λιώσιμο παγετώνα στις Άλπεις

Ωστόσο, πολλές ανακαλύψεις είναι πολύ αρχαίες για να προσφέρουν ανακούφιση στους οικείους τους, αποτελούν σημαντικές πηγές έρευνας για τους επιστήμονες.

«Αυτός ο πάγος είναι σαν μηχανή του χρόνου», επισημαίνει ο αρχαιολόγος Lars Pilö, στον αρθρογράφο Andrew Curry για το περιοδικό 'Αρχαιολογία' το 2013. «Τα αντικείμενα εκτίθενται για πρώτη φορά αφότου είχαν χαθεί». Η υπερθέρμανση του πλανήτη δημιούργησε μια σειρά από ανακαλύψεις για μια νέα κατηγορία αρχαιολογίας, όπως γράφει ο Andrew Curry. Το λιώσιμο των πάγων απελευθέρωσε βρύα αιώνων, ρωμαϊκά νομίσματα, ένα άλογο από την εποχή του Σιδήρου ακόμη και αρχαία δάση.

Συγκεκριμένα, ο Curry αναφέρει πως «από τη μια πλευρά, χάρη στο λιώσιμο των πάγων ανακαλύπτουν αντικείμενα και ολόκληρες τοποθεσίες που διατηρούνταν στον πάγο για χιλιετίες προσφέροντας στους αρχαιολόγους μια ευκαιρία να τα μελετήσουν. Από την άλλη, όμως, από τη στιγμή που ο πάγος λιώνει σε τόσο μεγάλες επιφάνειες, η πίεση για να βρεθούν, να τα καταγράψουν και να τα διατηρήσουν είναι τεράστια». «Τα επόμενα 50 χρόνια θα είναι καθοριστικά», δηλώνει ο Albert Hafner ένας αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Bern ο οποίος εντόπισε τοποθεσίες κάτω από πάγο στις Άλπεις. «Εάν αυτό δεν γίνει τώρα, τότε αυτά θα χαθούν για πάντα».

Παρόλα αυτά, η υποχώρηση των πάγων και η αργή απόψυξη των οργανισμών παρουσιάζει, σήμερα, έναν ανησυχητικό κίνδυνο. Ερευνητές ανακάλυψαν πως ένας 30.000 ετών ιός που είχε εγκλωβιστεί σε παγωμένο υπέδαφος ήταν αρκετά βιώσιμος και ανθεκτικός ώστε να μολύνει αμοιβάδες. Υπάρχει, ακόμη, φόβος ότι άλλοι παθογόνοι οργανισμοί που είναι ικανοί να μολύνουν τους ανθρώπους μπορεί να είναι ακόμη εγκλωβισμένοι σε πάγο σε διάφορα σημεία του κόσμου. Η χειρότερη υπόθεση θα μπορούσε να είναι μια ευλογιά, για την οποία οι άνθρωποι δεν έχουν φυσικούς αμυντικούς οργανισμούς. Ευτυχώς, ο Michael Lane από το CDC, ο οποίος έχει εργαστεί πάνω σε προγράμματα αντιμετώπισης ευλογιάς, πιστεύει ότι η πιθανότητα αυτή είναι μικρή.

«Κανείς δεν θεωρεί ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η υπερθέρμανση να έλιωσε υπεδάφη και να απελευθέρωσε μια επιδημία», τονίζει ο Manaugh. Το μόνο σίγουρο, ωστόσο, είναι ότι οι παγετώνες θα απελευθερώσουν περισσότερα πτώματα και αντικείμενα.