Μαρκ Ζούκερμπεργκ: Ο Mr. Facebook μετά το Κογκρέσο «απολογείται» και ενώπιον της Κομισιόν

Ποιος: Μαρκ Ζούκερμπεργκ, Αμερικανοεβραίος προγραμματιστής, μεγαλοεπιχειρηματίας, μεγαλοφιλάνθρωπος και από τους πέντε πλουσιότερους ανθρώπους επί Γης με περιουσία που ξεπερνά τα 23 δισ. δολάρια. Είναι επίσης ο άνθρωπος που δημιούργησε ή μάλλον εξέλιξε (η «πατρότητα» του μέσου έγινε αντικείμενο δικαστικής διαμάχης που κατέληξε σε συμβιβασμό) το facebook των 2.5 δισ. χρηστών μηνιαίως, εισάγοντας έτσι την ανθρωπότητα για τα καλά στην εποχή των κοινωνικών δικτύων που άλλαξε τον τρόπο επικοινωνίας εκατομμυρίων ανθρώπων, για το καλύτερο ή το χειρότερο. Ο «Ζούκι» που έγινε μέχρι ταινία (Social Network, 2010) και που έχει μέχρι βλέψεις διαστημικές (Berakthrough Starshot project) κατέχει άλλες δύο τέτοιες δημοφιλείς εφαρμογές, το Instagram και το Whatsapp.

Πού: Στις Βρυξέλλες όπου κατέφθασε χθες για να συζητήσει με εκπροσώπους της Κομισιόν για την εφαρμογή διαδικτυακών κανόνων ενόψει των κοινοτικών νομοθετικών ρυθμίσεων για την τεχνητή νοημοσύνη (Digital Service Act).

Γιατί: Διότι ο κόμπος έχει φτάσει καιρό τώρα στο χτένι για το fb και τα άλλα social media που ξεκίνησαν ως ψυχαγωγικές εφαρμογές ψηφιακής κοινωνικοποίησης για να εξελιχθούν σε πεδία εταιρικής και πολιτικής προπαγάνδας, παραπληροφόρησης, χειραγώγησης, «κατασκοπείας», κατάλυσης κάθε ιδιωτικότητας και εκμετάλλευσης από τρίτους προσωπικών στοιχείων των χρηστών επίσης, κάτι που βέβαια συχνά συμβαίνει με την ακούσια ή εκούσια συγκατάθεσή τους. Αυτό δίχως να παραγνωρίζεται η θετική χρήση αυτών των διαδικτυακών πλατφορμών σε πολιτικοκοινωνικές διεκδικήσεις, ακόμα και σε εξεγέρσεις. Κι ενώ αληθεύει ότι ποτέ στην ιστορία τόσοι πολλοί άνθρωποι δεν έσπευσαν να «φακελωθούν» οικειοθελώς, κάτι που είναι καθαυτό θέμα κοινωνιολογικής μελέτης, η Κομισιόν έχει ξεκινήσει προκαταρκτική έρευνα για να εξακριβώσει με ποιους τρόπους το Facebook και η Google συγκεντρώνουν προσωπικά δεδομένα και για ποιους σκοπούς. Είχε προηγηθεί η ενώπιον του Αμερικανικού Κογκρέσου κατάθεσή του το 2018 και η επιδίκαση πέρσι προστίμου-μαμούθ ύψους 5 δισ. δολαρίων από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ στο Facebook για παραβίαση της ιδιωτικότητας των χρηστών (σκάνδαλο Cambridge-Analytica). Το πρόβλημα έχει παραδεχθεί ο ίδιος ο «Ζούκι» που έχοντας επίγνωση ότι δημιούργησε ένα «τέρας» που αδυνατεί πλέον να ελέγξει όσο προσωπικό κι αν προσλάβει, προσπαθεί αφενός να δρομολογήσει αλλαγές, έχει αφετέρου ήδη ζητήσει διακρατικές ρυθμίσεις όσο αφορά τη χρήση του μέσου σε εκλογικές περιόδους, την ιδιωτικότητα, τα επιβλαβή περιεχόμενα και τη δυνατότητα μεταφοράς και χρήσης ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.

Διά ταύτα: «Το μεγαλύτερο ρίσκο είναι να μην παίρνεις κανένα ρίσκο», είναι μια από τις διασημότερες ρήσεις του "Mr. Facebook". Φαίνεται όμως πως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσει. Η «αυτοκρατορία» του προς το παρόν δεν δείχνει βέβαια να απειλείται, ακούμε συνεχώς για την παρακμή ή το τέλος του fb το οποίο όμως εξακολουθεί να παραμένει το δημοφιλέστερο και επιδραστικότερο κοινωνικό δίκτυο, σε εκείνον άλλωστε ανήκουν δύο από τους κύριους ανταγωνιστές του (Instagram, Whatsapp). Φέρεται εντούτοις να έχει προβεί σε εκτεταμένη φοροδιαφυγή την οποία «εξαγοράζει» επιδιδόμενος σε θεαματικές φιλανθρωπίες. Εκτός των άλλων, το fb κατηγορείται ότι δεν κατάφερε να αποτρέψει τη ζωντανή μετάδοση ακόμα και εγκλημάτων, για πουριτανισμό, καθωσπρεπισμό και «μονόπαντη» λογοκρισία επίσης, με τον Ζούκερμπεργκ να αποδίδει τα κρούσματα της τελευταίας σε δυσλειτουργικούς αλγόριθμους. Και ενώ αναγνωρίζει ότι «οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δεν πρέπει να παίρνουν μόνες τους τόσες αποφάσεις όταν αυτές θίγουν θεμελιώδεις δημοκρατικές αξίες», ξεχνά ότι τα κοινωνικά δίκτυα καθαυτά δεν είναι πια απλώς το μέσο αλλά το μήνυμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.