Η μυστική συμφωνία που έδωσε στους Κινέζους πράκτορες απόλυτη ελευθερία στην Ελβετία

Για πρώτη φορά αποκαλύφθηκε το πλήρες κείμενο της μυστικής συμφωνίας ανάμεσα στην Ελβετία και την Κίνα, που έδωσε πλήρη ελευθερία σε αξιωματούχους των κινεζικών υπηρεσιών πληροφοριών επί ελβετικού εδάφους.

Η πενταετής «συμφωνία επανυποδοχής» υπεγράφη το 2015 και εξέπνευσε τη Δευτέρα, ενώ η ελβετική κυβέρνηση επιδιώκει την ανανέωσή της. Η συμφωνία περιλαμβάνει τους όρους υπό τους οποίους Κινέζοι πράκτορες μπορούν να ταξιδεύουν στην Ελβετία και να ανακρίνουν ύποπτους Κινέζους πολίτες, τους οποίους οι ελβετικές αρχές θέλουν να απελάσουν.

Σε αντίθεση με τις πάνω από 50 παρόμοιες συμφωνίες που έχει υπογράψει η Ελβετία με άλλες χώρες, αυτή δεν τη δημοσιοποίησε ποτέ η ελβετική κυβέρνηση και δεν παραδέχθηκε δημοσίως την ύπαρξή της, μέχρι τον περασμένο Αύγουστο.

Η επίσημη αγγλική μετάφραση του κειμένου- που απέκτησε η Safeguard Defenders, οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επικεντρώνεται στην Ασία- αποκαλύπτει μία ασυνήθιστη δέσμευση για μυστικότητα εντός της συμφωνίας.

Οι «ειδικοί» του υπουργείου Δημόσιας Ασφάλειας έπρεπε να προσκληθούν για αποστολές «δύο εβδομάδων», αλλά μόλις η πρόσκληση είχε εκδοθεί, η Κίνα μπορούσε να επιλέξει τους πράκτορές της, χωρίς ελβετική έγκριση.

Μπορούσαν να μπουν στη χώρα χωρίς επίσημο καθεστώς και η Ελβετία ήταν δεσμευμένη να κρατήσει μυστική την ταυτότητά τους. Οι αναφορές που συνέτασσαν για τις ελβετικές αρχές επίσης έμεναν κρυφές.

Οι συμφωνίες επανυποδοχής είναι ένα σύνηθες κομμάτι του διεθνούς δικαίου, αλλά- σύμφωνα με τη Safeguard Defenders- η συμφωνία του 2015 με το Πεκίνο, που δεν ήταν αμοιβαία, ήταν εντελώς «διαφορετικού χαρακτήρα» σε σύγκριση με τις άλλες που έχει υπογράψει η Ελβετία.

Ασυνήθιστη σε αυτή την περίπτωση ήταν η μυστικότητα, τόσο σε ό,τι αφορά την ίδια τη συμφωνία όσο και τη δουλειά των Κινέζων πρακτόρων, η επιλογή του εταίρου- ένα υπερ-υπουργείο για την ασφάλεια με εκτεταμένη δικαιοδοσία που περιλαμβάνει την αστυνομία και τις υπηρεσίες πληροφοριών- και ακόμη και η παρουσία των πρακτόρων.

«Μόνο σε μια μειοψηφία περιπτώσεων επιτρέπουν οι υπόλοιπες συμφωνίες επανυποδοχής να στέλνει το άλλο μέρος εκπροσώπους για να συνοδεύσουν το άτομο που επιστρέφει. Και σε αυτές τις περιπτώσεις οι εκπρόσωποι είναι περιορισμένοι σε αυτή τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, ενώ πρόκειται για ένα δημόσιο, επίσημο καθήκον που εκτελείται», αναφέρει η οργάνωση.

«Μου φαίνεται παράξενο ότι ακόμη και στο επίπεδο κάποιου που μένει παράνομα στην Ελβετία, η Κίνα έμπαινε στον κόπο να στείλει αξιωματούχους», δήλωσε η Μάργκαρετ Λιούις, καθηγήτρια Νομικής στο αμερικανικό πανεπιστήμιο Seton Hall. Συνήθως, κάτι τέτοιο θα έπρεπε να γίνεται για «άτομα ενδιαφέροντος» για την κινεζική κυβέρνηση, συμπλήρωσε.

Στη συμφωνία δεν υπήρχαν διατάξεις για την επιτήρηση των δραστηριοτήτων των πρακτόρων πέρα από τη δουλειά τους με τις ελβετικές αρχές. Επιπλέον, εξαιτίας του ανεπίσημου καθεστώτος πιθανότατα αυτοί ταξίδευαν με τουριστική βίζα, κάτι που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να είχαν πρόσβαση σε όλη τη ζώνη Σένγκεν, επεσήμανε ο Πίτερ Ντάλιν, διευθυντής της Safeguard Defenders.

«Το τι κάνουν κατά τη διάρκεια αυτών των δύο εβδομάδων είναι απολύτως άνευ επιτήρησης. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτό επιτρέπεται... Αν έμενε κρυφό, σημαίνει ότι άλλες κυβερνήσεις δεν θα το γνώριζαν», συμπλήρωσε.

Η ύπαρξη της συμφωνίας αποκαλύφθηκε από τοπικά ΜΜΕ τον Αύγουστο, κάτι που προκάλεσε οργή στην Ελβετία. Μέχρι τότε, είχε μείνει τόσο μυστική, που ούτε το ελβετικό κοινοβούλιο και η επιτροπή Εξωτερικών υποθέσεων δεν γνώριζαν την ύπαρξή της.

Η γραμματεία μετανάστευσης (SEM) υπεραμύνθηκε της συμφωνίας λέγοντας ότι είναι απαραίτητη για τον περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης. Ακόμη, υποστήριξε ότι ελέγχει τις πληροφορίες που παρέχονται στους Κινέζους πράκτορες. Ακόμη ανέφερε ότι έχει χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά, το 2016, όταν τέσσερις αιτούντες άσυλο ήταν ανάμεσα σε 13 ανθρώπους που απελάθηκαν.

Όμως, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεταξύ άλλων εκφράζουν ανησυχία και για το γεγονός ότι δεν υπάρχει μηχανισμός επιτήρησης της αντιμετώπισης που έχουν οι άνθρωποι που απελαύνονται και επιστρέφουν στην Κίνα.

Εκπρόσωπος της SΕΜ είπε στα ελβετικά ΜΜΕ ότι μόνο άνθρωποι που δεν διακινδυνεύουν με δίωξη στην πατρίδα τους θα μπαίνουν στο στόχαστρο. Όμως, αυτή η προστασία δεν αναφέρεται ρητώς στη συμφωνία.

Με πληροφορίες από Guardian