Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατηγορείται ότι συνωμότησε με το υπουργείο Υγείας της Ιταλίας, προκειμένου να αποσυρθεί μια έκθεση που αποκάλυπτε την κακοδιαχείριση της χώρας στο ξεκίνημα της πανδημίας. Μια έκθεση που είχε στόχο να αποτραπούν μελλοντικοί θάνατοι.
Η Ιταλία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που κατακλύστηκε από την πανδημία. Η έκθεση, που ετοίμασε ο επιστήμονας του ΠΟΥ Φραντσέσκο Ζαμπόν και 10 συνάδελφοί του από όλη την Ευρώπη, χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση του Κουβέιτ, με στόχο την παροχή πληροφοριών σε χώρες που δεν είχαν πληγεί ακόμη.
Το έγγραφο με τίτλο «Called An Unprecedented Challenge: Italy's First Response to Covid-19» δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του ΠΟΥ στις 13 Μαΐου και «κατέβηκε» την επόμενη ημέρα, σύμφωνα με τον Guardian.
Η 102 σελίδων έκθεση ανέφερε ότι το σχέδιο της Ιταλίας για τις πανδημίες δεν είχε επικαιροποιηθεί από το 2006 και ότι- λόγω του ότι η χώρα ήταν απροετοίμαστη- η αρχική αντίδραση από τα νοσοκομεία ήταν «αποτέλεσμα αυτοσχεδιασμού, χαοτική και δημιουργική». Πήρε χρόνο να γίνουν διαθέσιμες επίσημες οδηγίες, σύμφωνα με την έκθεση.
Η «παρέμβαση» του Γκουέρα
Το έγγραφο φέρεται να αφαιρέθηκε έπειτα από αίτημα του Ρανιέρι Γκουέρα, που είναι βοηθός γενικού διευθυντή για στρατηγικές πρωτοβουλίες του ΠΟΥ.
Ο Γκουέρα διετέλεσε γενικός διευθυντής προληπτικής ιατρικής στο ιταλικό υπουργείο Υγείας από το 2014 έως τα τέλη του 2017 και έτσι ήταν υπεύθυνος για την επικαιροποίηση του πλάνου πανδημίας, σύμφωνα με τις νέες οδηγίες του ΠΟΥ και του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Ασθενειών. Επίσης, ο Γκουέρα είναι μέλος της taskforce για τον κορωνοϊό της ιταλικής κυβέρνησης.
Το απαρχαιωμένο πλάνο είναι ένα κρίσιμο στοιχείο στις προκαταρκτικές έρευνες που κάνουν οι εισαγγελείς του Μπέργκαμο- η Λομβαρδία ήταν η περιοχή που επλήγη σφοδρότερα κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας- για πιθανή εγκληματική αμέλεια από τις αρχές. Σημειώνεται ότι έως τώρα περισσότεροι από 63.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους από τον κορωνοϊό στην Ιταλία.
Επίσης οι ερευνητές χρησιμοποιούν μια έκθεση που συντάχθηκε μετά το πρώτο κύμα, από τον στρατηγό εν αποστρατεία Πιερ Πάολο Λουνέλι, που κατέληξε ότι έως και 10.000 θάνατοι μπορεί να οφείλονται στην έλλειψη επαρκών πρωτοκόλλων για την πανδημία.
Ο Ζαμπόν έχει κληθεί τρεις φορές να μιλήσει στους εισαγγελείς, αλλά δεν του το επέτρεψε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, που επιμένει ότι εκείνος και οι άλλοι 10 ερευνητές που εμπλέκονται στη σύνταξη της έκθεσης θα έπρεπε να έχουν ασυλία. Μόνο ο Γκουέρα μίλησε στους εισαγγελείς, στις αρχές Νοεμβρίου, αλλά δεν έχει δημοσιοποιηθεί τι είπε.
Μετά την πρώτη κλήτευση του Ζαμπόν και των άλλων ερευνητών, ο ΠΟΥ ανέφερε ότι οι εισαγγελείς πρέπει να ακολουθήσουν τα διπλωματικά κανάλια, υποβάλλοντας το αίτημά τους μέσω του ιταλικού υπουργείου Εξωτερικών. Η τελευταία κλήτευση του Ζαμπόν ήταν στις 10 Δεκεμβρίου, αλλά και πάλι δεν του επέτρεψαν να παρουσιαστεί στις εισαγγελικές αρχές, παρότι ζήτησε άδεια.
«Όταν έλαβα τις πρώτες κλητεύσεις, το ανέφερα στη νομική υπηρεσία του ΠΟΥ και σύντομα μου απάντησαν λέγοντας να μην πάω, καθώς προστατεύομαι από ασυλία, παρά το γεγονός ότι ήθελα να πάω καθώς είχα κάτι να πω», δήλωσε ο Ζαμπόν στον Guardian.
Απειλές για απόλυση
Ο Ζαμπόν υποστηρίζει ότι ο Γκουέρα τον απείλησε με απόλυση αν δεν άλλαζε το απόσπασμα του κειμένου που έκανε αναφορά στο απαρχαιωμένο πλάνο. Είπε ότι παρότι ενημέρωσε υψηλόβαθμους αξιωματούχους του ΠΟΥ για τις απειλές και τους κινδύνους για τη διαφάνεια και την ουδετερότητα του Οργανισμού, δεν διενεργήθηκε καμία εσωτερική έρευνα.
Ο ΠΟΥ δεν είχε εξηγήσει την απόσυρση της έκθεσης από την ιστοσελίδα του, όταν αυτό έγινε, αλλά την προηγούμενη εβδομάδα ανέφερε ότι «περιελάμβανε ανακρίβειες και αντιφάσεις».
«Η έκθεση δεν επέκρινε την ιταλική κυβέρνηση, αλλά επεσήμανε την κρισιμότητα της διαχείρισης της πανδημίας, ξεκινώντας από την υπόθεση του παλιού πλάνου της πανδημίας, που μόνο "επιβεβαιώθηκε" και δεν επικαιροποιήθηκε το 2017», δήλωσε ο Ζαμπόν.
«Η ομάδα το εξέτασε αυτό διεξοδικά και διαπίστωσε ότι όλα τα σχέδια που υπήρξαν μετά το 2006 ήταν απλά αντιγραφή. Δεν είχε αλλάξει ούτε κόμμα, ούτε λέξη στο κείμενο», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ένα μήνα πριν τη δημοσιοποίηση έστειλε μια περίληψη των ευρημάτων στον Γκουέρα, ο οποίος την κοινοποίησε στον υπουργό Υγείας της Ιταλίας, Ρομπέρτο Σπεράντζα.
Τα email που εστάλησαν τον Μάιο στον Ζαμπόν, από τον Γκουέρα και τον Χανς Κλούγκε- διευθυντή του ΠΟΥ για την Ευρώπη, ο οποίος έγραψε την εισαγωγή της έκθεσης- επίσης φαίνεται να αντικατοπτρίζουν μια συμφωνία που είχε γίνει με το ιταλικό υπουργείο Υγείας να μείνει μυστική η έκθεση, σύμφωνα με τον Guardian.
Ο ΠΟΥ, σε δήλωση προς τον Guardian, αναφέρει ότι εργάζεται με την ιταλική κυβέρνηση για να ξεκαθαρίσει το θέμα. Ακόμη σημειώνει ότι, μετά την αποδημοσίευση της έκθεσης «Αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί ένας νέος μηχανισμός που δημιουργήθηκε τους πρώτους μήνες της πανδημίας, με στόχο να βοηθηθούν οι χώρες- μέλη να αξιολογήσουν την αντίδραση στον κορωνοϊό, να ακολουθήσουν καλύτερες πρακτικές, να αποφύγουν τα λάθη και να ενημερώσουν τα εθνικά πλάνα στρατηγικής ετοιμότητας και αντίδρασης. Για αυτό δεν επαναδημοσιεύθηκε το έγγραφο».
Το ιταλικό υπουργείο Υγείας αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή. «Από όσο γνωρίζουμε, αυτό δεν ήταν ένα επίσημο έγγραφο του ΠΟΥ και ποτέ δεν εστάλη στο υπουργείο Υγείας, το οποίο- κατά συνέπεια- ποτέ δεν το αξιολόγησε ούτε το σχολίασε. Οποιαδήποτε πληροφορία αφορά αυτό, δεν προέρχεται από θεσμικές πηγές», ανέφερε σχετική ανακοίνωση.
«Μπορούσαν να σωθούν ζωές»
Σύμφωνα με τον Ζαμπόν, οι πληροφορίες που περιείχε αυτή η έκθεση θα μπορούσαν να είχαν βοηθήσει να σωθούν ζωές σε χώρες που ήταν πίσω στο κύμα της πανδημίας.
«Έγραψα απεγνωσμένα σε όλους τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του γενικού διευθυντή, προειδοποιώντας για τους κινδύνους», είπε. «Αυτή η έκθεση είχε δυνατότητες για να σωθούν ζωές και διακυβευόταν η υπευθυνότητα του ΠΟΥ, επειδή μια προσωπική σύγκρουση συμφερόντων θεωρήθηκε πιο σημαντική από το να μοιραστούμε μαθήματα από την χώρα που είχε πληγεί περισσότερο εκείνη τη στιγμή», συμπλήρωσε.
Το βράδυ της Τετάρτης ο Ζαμπόν ενημερώθηκε πως ο ΠΟΥ έστειλε επιστολή στο υπουργείο Εξωτερικών Ιταλίας, στην οποία αναφέρει ότι ζητήθηκε από εκείνον τους άλλους εμπλεκόμενους ειδικούς του ΠΟΥ να μην παρουσιαστούν στις ακροάσεις.
Εκείνος είπε ότι ήταν έτοιμος να συνεργαστεί με τους εισαγγελείς που μέχρι τώρα έχουν μιλήσει με τον Ιταλό πρωθυπουργό, Τζουζέπε Κόντε και τον υπουργό Υγείας. Επίσης, χαρακτήρισε δυσφήμιση την αναφορά ότι η έκθεση είχε ανακρίβειες και ότι είχαν γίνει όλοι οι απαιτούμενοι έλεγχοι.
