Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επανεξετάσει την εκτεταμένη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας με το Ισραήλ, επικαλούμενη τη διευρυμένη στρατιωτική επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας και την αποτυχία του Τελ Αβίβ να άρει πλήρως τον δίμηνο αποκλεισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Η απόφαση ελήφθη την Τρίτη, έπειτα από τη στήριξη 17 εκ των 27 υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών, στην πρόταση που είχε κατατεθεί νωρίτερα μέσα στον Μάιο από τον Ολλανδό ΥΠΕΞ Κάσπαρ Βέλντκαμπ.
Σύμφωνα με την απόφαση, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ θα ξεκινήσει επανεξέταση της συμφωνίας, με στόχο να διαπιστωθεί εάν το Ισραήλ έχει παραβιάσει τις δεσμεύσεις του στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αυτές προβλέπονται στο άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ. Πρόκειται για ένα ευρύ νομικό πλαίσιο που διέπει τις εμπορικές και διπλωματικές σχέσεις των δύο πλευρών.
«Είναι σαφές από τις σημερινές συζητήσεις ότι υπάρχει μια ισχυρή πλειοψηφία υπέρ της επανεξέτασης του άρθρου 2 της συμφωνίας σύνδεσης με το Ισραήλ», δήλωσε στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλας. «Θα ξεκινήσουμε αυτή την αναθεώρηση και, εν τω μεταξύ, εναπόκειται στο Ισραήλ να αποδεσμεύσει περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια».
Το άρθρο 2 της συμφωνίας ορίζει ρητά ότι οι σχέσεις των δύο πλευρών «βασίζονται στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών, οι οποίες καθοδηγούν την εσωτερική και διεθνή πολιτική τους και αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της παρούσας συμφωνίας».
Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ισραήλ, με τις διμερείς εμπορικές συναλλαγές να υπερβαίνουν τα 45 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Γάζα: Πίεση για κυρώσεις από την ΕΕ στο Ισραήλ
Η Ιρλανδία και η Ισπανία είχαν θέσει για πρώτη φορά το ενδεχόμενο επανεξέτασης της συμφωνίας σύνδεσης σε επιστολή που απηύθυναν προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πριν από 15 μήνες - μια επιστολή που δεν έχει απαντηθεί μέχρι σήμερα. Τότε, ωστόσο, δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν την υποστήριξη άλλων κρατών-μελών.
Η δυναμική γύρω από το ζήτημα άλλαξε πρόσφατα, όταν οι Κάτω Χώρες, παραδοσιακά σταθεροί σύμμαχοι του Ισραήλ, δήλωσαν ότι ο «ανθρωπιστικός αποκλεισμός» στη ζα συνιστά «παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου» και, συνεπώς, του άρθρου 2 της συμφωνίας. Η δήλωση έγινε ενώ, τη Δευτέρα, για πρώτη φορά μετά από έντεκα και πλέον εβδομάδες, εισήλθε περιορισμένη ποσότητα κρίσιμων προμηθειών στον παλαιστινιακό θύλακα.
Συνεδρίαση για τη Γάζα: Ο ισορροπίες στην ΕΕ σχετικά με το Ισραήλ
Πριν από τη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών την Τρίτη, εννέα κράτη μέλη - Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία και Σουηδία - είχαν ήδη εκφράσει δημόσια τη στήριξή τους στην πρόταση της Ολλανδίας. Κατά τη συνεδρίαση, υποστήριξη προσέφεραν επιπλέον η Αυστρία, η Δανία, η Εσθονία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Ρουμανία και η Σλοβακία, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.
Αντίθετα, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Τσεχία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Λιθουανία δήλωσαν αντίθετες, ενώ η Λετονία κράτησε ουδέτερη στάση.
Παράλληλα, κατατέθηκε ξεχωριστή πρόταση για την επιβολή επιπλέον κυρώσεων σε Ισραηλινούς εποίκους που ευθύνονται για τη βία στη Δυτική Όχθη, η οποία υποστηρίχθηκε από 26 κράτη μέλη - με μοναδική αντίρρηση από την Ουγγαρία, η οποία άσκησε βέτο.
Η υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας, Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ, άφησε να εννοηθεί πως θα προχωρούσε ακόμα παραπέρα, δηλώνοντας ότι θα «πίεζε για κυρώσεις της ΕΕ κατά μεμονωμένων Ισραηλινών υπουργών».
Η θέση της ΕΕ σχετικά με τον πόλεμο στη Γάζα, που ξέσπασε μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, παραμένει βαθιά διχασμένη. Ο πρώην Ύπατος Εκπρόσωπος Τζόζεπ Μπορέλ είχε ήδη από τον Νοέμβριο θέσει το ενδεχόμενο αναστολής των σχέσεων με το Ισραήλ, γεγονός που προκάλεσε τη σύγκληση κλειστής συνάντησης μεταξύ του Ισραηλινού ΥΠΕΞ και των ομολόγων του στην ΕΕ.
Κατά τη διάρκεια εκείνης της συνάντησης, υπό την προεδρία της διαδόχου του Μπορέλ, Κάγια Κάλας, οι εκκλήσεις για επανεξέταση του άρθρου 2 είχαν σιγήσει, καθώς εκείνη την περίοδο είχε τεθεί σε ισχύ κατάπαυση του πυρός.
Ωστόσο, ο αποκλεισμός της ανθρωπιστικής βοήθειας επί 11 εβδομάδες, φαίνεται πως αποτέλεσε καθοριστικό σημείο καμπής. Η Κάλας δήλωσε ότι, παρά το γεγονός πως η απόφαση του Ισραήλ να επιτρέψει την είσοδο ενός περιορισμένου αριθμού φορτηγών ήταν «ευπρόσδεκτη», αυτή «ήταν σταγόνα στον ωκεανό».
«Η βοήθεια πρέπει να ρέει άμεσα και σε κλίμακα», τόνισε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ.
Με πληροφορίες από Euronews
