Πριν από έναν χρόνο, στις 5 Νοεμβρίου 2024, ο Ντόναλντ Τραμπ εξελέγη για δεύτερη φορά πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Έκτοτε, έχει εξαπολύσει έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, έχει μειώσει το μέγεθος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία μαζικών απελάσεων και έχει δοκιμάσει τα όρια της προεδρικής εξουσίας.
Παρακάτω ακολουθούν βασικές πτυχές της δεύτερης θητείας του στον Λευκό Οίκο.
Χαμηλή αποδοχή
Η πλειοψηφία των Αμερικανών δηλώνει δυσαρεστημένη με τον τρόπο που ασκεί τα καθήκοντά του ο Τραμπ. Τις τελευταίες εβδομάδες, η δημοτικότητά του έχει υποχωρήσει στο 42%, το χαμηλότερο ποσοστό της δεύτερης θητείας του.
Ωστόσο, παρά τη δυσαρέσκεια και την αντιδημοφιλία ορισμένων πολιτικών της κυβέρνησής του, παραμένει μέχρι στιγμής πιο δημοφιλής στη δεύτερη θητεία του απ’ ό,τι στην πρώτη.
Επίμονος πληθωρισμός και αβεβαιότητα στο εμπόριο
Τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού αποτέλεσαν καθοριστικό ζήτημα στην προεκλογική εκστρατεία του 2024. Οι αυξήσεις τιμών είχαν φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν μετά την πανδημία, όταν κορυφώθηκαν περίπου στο 9%.
Αν και ο πληθωρισμός έκτοτε έχει υποχωρήσει, παραμένει «κολλημένος» και τον Σεπτέμβριο ανέβηκε ξανά στο 3%.
Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ έχει εντείνει τους φόβους για νέο κύμα πληθωρισμού.
Η πολιτική του εξελίσσεται μέσα από μια χαοτική αλληλουχία απειλών, ανακοινώσεων, παύσεων, επανεκκινήσεων και συμφωνιών, οδηγώντας τους Financial Times να καθιερώσουν τον όρο «Taco» (Trump always chickens out) – δηλαδή «ο Τραμπ πάντα κάνει πίσω».
Παρά όλες αυτές τις διακυμάνσεις, ο πραγματικός μέσος δασμολογικός συντελεστής βρίσκεται σήμερα στο υψηλότερο επίπεδό του εδώ και σχεδόν έναν αιώνα.
Αγορά εργασίας
Η αύξηση της απασχόλησης στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει σταματήσει από το καλοκαίρι, με τις θέσεις εργασίας εκτός αγροτικού τομέα να καταγράφουν ακόμη και απώλειες τον Ιούνιο.
Την απασχόληση επιβαρύνουν ιδιαίτερα οι απώλειες στους κλάδους του χονδρικού εμπορίου, της μεταποίησης, της ενέργειας και της εξόρυξης - τομείς που πλήττονται άμεσα από τους δασμούς του προέδρου.
Αν και τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν χαμηλά, οι επιχειρήσεις φαίνεται να διατηρούν το υπάρχον προσωπικό τους, περιορίζοντας όμως τις νέες προσλήψεις.
«Ζούμε σε μια οικονομία με λίγες προσλήψεις και λίγες απολύσεις», δήλωσε τον Σεπτέμβριο ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, Τζέι Πάουελ, προσθέτοντας ότι οι εταιρείες που αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα θέλουν να δουν «πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση».
Το Αμερικανικό Γραφείο Στατιστικών Εργασίας έχει ήδη χάσει μία έκθεση για την απασχόληση λόγω του κυβερνητικού shutdown, αφήνοντας οικονομολόγους και επενδυτές «να προχωρούν στα τυφλά» χωρίς τα αξιόπιστα ομοσπονδιακά δεδομένα.
Ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας
Ο Τραμπ έχει παρακάμψει το Κογκρέσο για να υλοποιήσει την πολιτική του ατζέντα, εκδίδοντας περισσότερα από 400 προεδρικά διατάγματα - περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο πρόεδρο τις τελευταίες δεκαετίες, ακόμη και σε σύγκριση με τον εαυτό του στην πρώτη του θητεία.
Τα διατάγματα αυτά εντάσσονται στην προσπάθεια του Τραμπ και των συμμάχων του να διαμορφώσουν μια λεγόμενη «ενιαία εκτελεστική εξουσία» (unitary executive), όπου ο πρόεδρος θα έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα επί του εκτελεστικού βραχίονα της κυβέρνησης, αποκτώντας ουσιαστικά το δικαίωμα να κυβερνά χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου ή των δικαστηρίων.
Τα δικαστήρια σε ολόκληρες τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εξετάσει τη νομιμότητα των διαταγμάτων του Τραμπ, εκδίδοντας αποφάσεις που αφορούν από τα όρια της προεδρικής εξουσίας έως το δικαίωμα στην ιθαγένεια.
Αν και μια οριακή πλειοψηφία των υποθέσεων έχει οδηγήσει σε πλήρη ή μερική ακύρωση των προεδρικών ενεργειών του Τραμπ, περισσότερες από 200 υποθέσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα για τελική απόφαση.
Καταστολή της παράνομης μετανάστευσης
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, ο Τραμπ ενίσχυσε σημαντικά την Υπηρεσία Μετανάστευσης και Τελωνείων (ICE) — τον φορέα που εφαρμόζει τους μεταναστευτικούς νόμους των ΗΠΑ — διαθέτοντας περίπου 75 δισεκατομμύρια δολάρια για τέσσερα χρόνια, στο πλαίσιο της δέσμευσης της κυβέρνησής του να πραγματοποιήσει «τη μεγαλύτερη επιχείρηση μαζικών απελάσεων στην ιστορία».
Το αποτέλεσμα ήταν εκτεταμένες επιχειρήσεις της ICE σε ολόκληρη τη χώρα — από τη Βηθλεέμ της Πενσυλβάνια και το Πόρτλαντ του Όρεγκον, έως το Σικάγο και το Λος Άντζελες — περιοχές όπου ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις κατά της υπηρεσίας τον Ιούνιο.
Μία από τις πιο αμφιλεγόμενες πτυχές της εκστρατείας αυτής ήταν η αύξηση των συλλήψεων μεταναστών χωρίς ποινικό μητρώο, με πράκτορες της ICE να συλλαμβάνουν παράτυπους μετανάστες σε χώρους εργασίας, σε πάρκινγκ καταστημάτων και ακόμη και μέσα σε δικαστήρια.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση των New York Times και του Πανεπιστημίου Siena τον Οκτώβριο, η πλειοψηφία των Αμερικανών εγκρίνει σε γενικές γραμμές τις απελάσεις μεταναστών που ζουν παράνομα στις ΗΠΑ, αν και παρόμοιο ποσοστό θεωρεί ότι οι μέθοδοι της κυβέρνησης Τραμπ έχουν ξεπεράσει τα όρια.
Επέκταση στα κρυπτονομίσματα
Ο Τραμπ προχωρά με ταχύ ρυθμό στην υλοποίηση της προεκλογικής του υπόσχεσης να γίνει ο «πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που στηρίζει τα κρυπτονομίσματα».
Φέτος, διόρισε επικεφαλής των αμερικανικών ρυθμιστικών αρχών πρόσωπα φιλικά προς την αγορά των crypto και έδωσε εντολή για τη δημιουργία ενός εθνικού αποθεματικού σε bitcoin.
Τον περασμένο μήνα, ο Τραμπ παρείχε χάρη στον Τσανγκπένγκ Ζάο, ιδρυτή του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων Binance, ο οποίος είχε δηλώσει ένοχος για κατηγορίες που σχετίζονταν με ανεπαρκή έλεγχο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Σύμφωνα με έρευνα των Financial Times, ο πρόεδρος και η οικογένειά του χτίζουν μια σημαντική αυτοκρατορία στον χώρο των κρυπτονομισμάτων, η οποία έχει ήδη αποφέρει πάνω από 1 δισ. δολάρια κέρδη μέσα στον τελευταίο χρόνο.
Συρρίκνωση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης
Ένα κύμα μαζικών απολύσεων, «πάγωμα» προσλήψεων και πιέσεις προς τους δημοσίους υπαλλήλους να παραιτηθούν ή να αποσυρθούν πρόωρα, έχει οδηγήσει σε ραγδαία μείωση του μεγέθους του ομοσπονδιακού δημόσιου τομέα κατά τον πρώτο χρόνο της νέας θητείας του Τραμπ.
Σύμφωνα με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Partnership for Public Service, πάνω από 200.000 ομοσπονδιακοί υπάλληλοι έχουν αποχωρήσει από τη δημόσια διοίκηση τους τελευταίους 12 μήνες, εξαιτίας μαζικών απολύσεων ή προγραμμάτων που προσέφεραν κίνητρα για πρόωρη συνταξιοδότηση ή παραίτηση.
Ο Ράσελ Βοτ και το λεγόμενο Υπουργείο Κυβερνητικής Αποδοτικότητας - πρωτοβουλία που ξεκίνησε από τον Έλον Μασκ - αποτελούν τους δύο βασικούς φορείς που έχουν αναλάβει να συρρικνώσουν το ομοσπονδιακό κράτος και να εξοικονομήσουν κονδύλια.
Παράλληλα, η ομάδα αυτή ηγείται της προσπάθειας για την κατάργηση προγραμμάτων που η κυβέρνηση θεωρεί “woke”, δηλαδή υπερβολικά προοδευτικά ή ιδεολογικά φορτισμένα.
Μέσα στον τελευταίο χρόνο, αυτό περιλάμβανε το κλείσιμο της USAID — της υπηρεσίας που διαχειρίζεται την αμερικανική αναπτυξιακή βοήθεια στο εξωτερικό — καθώς και την απόλυση μετεωρολόγων της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας και ερευνητών τυφώνων, μεταξύ άλλων.
Ο Βοτ επιχείρησε επίσης να εκμεταλλευτεί το κυβερνητικό shutdown ως ευκαιρία για την απόλυση ακόμη περισσότερων εργαζομένων, προτού παρέμβει ομοσπονδιακός δικαστής για να το αποτρέψει.
Με πληροφορίες από Financial Times
