Ερευνητές έχουν ξεκινήσει μια αποστολή για να σώσουν αυτά που πολλοί θεωρούν ως τα πιο όμορφα σαλιγκάρια του κόσμου - και ταυτόχρονα να ξεκλειδώσουν τα βιολογικά τους μυστικά.
Τα απειλούμενα δενδρώδη σαλιγκάρια Polymita, που εξαφανίζονται από τα εγγενή δασικά τους ενδιαιτήματα στην Ανατολική Κούβα, έχουν ζωντανά, πολύχρωμα και εντυπωσιακά σχέδια στα κοχύλια τους.
Δυστυχώς, αυτά τα κοχύλια είναι ιδιαίτερα επιθυμητά από συλλέκτες. Οι ειδικοί σε θέματα προστασίας της φύσης προειδοποιούν ότι το εμπόριο κοχυλιών ωθεί τα σαλιγκάρια προς την εξαφάνιση.
Βιολόγοι στην Κούβα και ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν τώρα ενώσει τις δυνάμεις τους για να διασώσουν τα έξι γνωστά είδη Polymita.
Σαλιγκάρια με κοχύλια που μετατρέπονται σε κοσμήματα
Το πιο απειλούμενο από αυτά είναι το Polymita sulphurosa, με χρώμα λάιμ, μπλε φλόγες γύρω από τις σπείρες του και έντονες πορτοκαλί και κίτρινες ρίγες στο κέλυφός του.
Ωστόσο, όλα τα είδη Polymita είναι εντυπωσιακά φωτεινά και πολύχρωμα, κάτι που αποτελεί από μόνο του ένα εξελικτικό μυστήριο.
«Ένας από τους λόγους που ενδιαφέρομαι για αυτά τα σαλιγκάρια είναι επειδή είναι τόσο όμορφα», εξήγησε ο εξελικτικός γενετιστής και ειδικός στα μαλάκια, καθηγητής Άνγκους Ντέιβισον από το Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ.
Η ειρωνεία, είπε, είναι ότι αυτή ακριβώς η ομορφιά είναι που τα θέτει σε τόσο μεγάλο κίνδυνο. «Η ομορφιά τους προσελκύει ανθρώπους που συλλέγουν και εμπορεύονται κοχύλια. Έτσι, αυτό που τα κάνει διαφορετικά και ενδιαφέροντα για μένα ως επιστήμονα, είναι, δυστυχώς, αυτό που τα απειλεί», σημείωσε.
Τα σαλιγκάρια απειλούνται από το εμπόριο αλλά και την κλιματική αλλαγή
«Για ορισμένα από αυτά τα είδη, γνωρίζουμε ότι είναι πραγματικά αρκετά απειλούμενα. Επομένως, δεν θα χρειαζόταν πολύ -αν κάποιος τα συλλέξει στην Κούβα και τα εξαγάγει- για να προκαλέσει την εξαφάνιση ορισμένων ειδών».
Τα όστρακα αγοράζονται και πωλούνται ως διακοσμητικά αντικείμενα, όμως κάθε άδειο κέλυφος ήταν κάποτε ένα ζωντανό ζώο.
Παρότι υπάρχουν διεθνείς κανόνες για την προστασία των σαλιγκαριών Polymita, η επιβολή τους είναι δύσκολη. Είναι παράνομο -βάσει της Σύμβασης για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων Ειδών- να εξάγονται τα σαλιγκάρια ή τα κοχύλια τους από την Κούβα χωρίς άδεια. Ωστόσο, είναι νόμιμο να πωλούνται τα κοχύλια σε άλλες χώρες.
Ο καθηγητής Ντέιβισον επισημαίνει πως, σε συνδυασμό με πιέσεις όπως η κλιματική αλλαγή και η απώλεια δασών, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η συλλογή κοχυλιών θα μπορούσε να οδηγήσει στην τοπική εξαφάνιση κάποιων πληθυσμών.
Για να αποτραπεί αυτό το ενδεχόμενο, ο καθηγητής Ντέιβισον συνεργάζεται στενά με τον καθηγητή Μπερνάρντο Ρέγιες-Τουρ στο Πανεπιστήμιο Οριέντε, στο Σαντιάγο ντε Κούβα, ο οποίος είναι βιολόγος διατήρησης. Ο στόχος αυτού του διεθνούς εγχειρήματος είναι να κατανοηθεί καλύτερα η εξέλιξη των σαλιγκαριών και να προκύψουν πληροφορίες χρήσιμες για τη διατήρησή τους.
Το έργο του καθηγητή Ρέγιες-Τουρ είναι ίσως το πιο απαιτητικό: εργάζεται σε συνθήκες με αναξιόπιστη παροχή ρεύματος και σε θερμό κλίμα, έχοντας μεταφέρει Polymita στο σπίτι του για αιχμαλωσία και αναπαραγωγή.
«Δεν έχουν αναπαραχθεί ακόμη, αλλά τα πάνε καλά», δηλώνει ο ίδιος στο BBC. «Είναι όμως δύσκολο - έχουμε διακοπές ρεύματος συνέχεια».
Την ίδια στιγμή, στα άρτια εξοπλισμένα εργαστήρια του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ διεξάγεται γενετική έρευνα. Εκεί, η ομάδα του καθηγητή Ντέιβισον μπορεί να διατηρήσει μικροσκοπικά δείγματα ιστού σαλιγκαριών σε κρυογονικές συνθήκες, ώστε να τα διατηρήσει για μελλοντική χρήση.
Αυτό τους επιτρέπει να αναλύσουν το γονιδίωμα των ζώων -το πλήρες σύνολο των βιολογικών οδηγιών που καθορίζουν την ταυτότητά τους.
Η ερευνητική ομάδα στοχεύει να χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για να επιβεβαιώσει πόσα είδη υπάρχουν, πώς συνδέονται μεταξύ τους και ποιο μέρος του γενετικού τους κώδικα ευθύνεται για τα εξαιρετικά, μοναδικά τους χρώματα και μοτίβα.
Η ελπίδα είναι ότι θα καταφέρουν να αποκαλύψουν τα βιολογικά μυστικά αυτών των πλασμάτων, προτού αυτά αγοραστούν και πωληθούν μέχρι εξαφάνισης.
«Η Ανατολική Κούβα είναι το μόνο μέρος στον κόσμο όπου υπάρχουν αυτά τα σαλιγκάρια», δήλωσε ο καθηγητής Ντέιβισον στο BBC News. «Εκεί βρίσκεται η τεχνογνωσία - εκεί ζουν και εργάζονται οι άνθρωποι που γνωρίζουν αυτά τα σαλιγκάρια, τα αγαπούν και τα καταλαβαίνουν. Ελπίζουμε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις γενετικές πληροφορίες που διαθέτουμε για να συμβάλουμε στη διατήρησή τους».
Με πληροφορίες από BBC
