Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter

Helen Merrill, η μεγάλη άγνωστη της τζαζ

0

Γεννήθηκε στις 21 Ιουλίου του 1930 στην Νέα Υόρκη από γονείς Κροάτες, μετανάστες από το μικρό νησί Krk στην Αδριατική. To όνομα της ήταν Jelena Ana Milcetic, αλλά στον κόσμο της τζαζ έγινε γνωστή ως Helen Merrill. Πολλοί θεωρούν πως στέκεται ισάξια δίπλα στα ιερά τέρατα - την Ella Fitzgerald, την Sarah Vaughan, την Billie Holiday, την Anita O'Day. Άλλωστε η ίδια η ιστορία την έχει τοποθετήσει δίπλα τους - και όσοι την αγαπούν, τολμούν κιόλας να θεωρούν πως είναι η σημαντικότερη τραγουδίστρια που έχει περάσει ποτέ απ' την παγκόσμια σκηνή της τζαζ.

Την άκουσα πρώτη φορά να τραγουδάει το "You'd Be So Nice To Come Home Too", ένα απο τα κλασσικά τραγούδια του μεγάλου συνθέτη Cole Porter. Ήταν κάπου στο τέλος των 80s, και η κασέτα στην οποία είχα ηχογραφήσει το κομμάτι από μια ραδιοφωνική εκπομπή στο 1ο Πρόγραμμα της ΕΡΤ παίχτηκε μέχρι θανάτου, κυρίως επειδή προσπαθούσα να αποστηθίσω το σόλο της τρομπέτας του Clifford Brown.

Η Ηelen Merrill σε αιχμαλωτίζει, γιατί δεν δίνει σημασία. Δεν νοιάζεται για τα μέτρα, για τις νόρμες, για τις παραφωνίες της, για τη βραχνάδα της, για τις σπάνιες εμφανίσεις της. Όταν την ακούς να τραγουδάει, ξέρεις πως είναι φυσική, ανεμπόδιστα και συναρπαστικά αυθεντική.

Έμαθα, ψάχνοντας το έργο της, πως δεν ακολούθησε την πεπατημένη. Ήταν εκλεκτική κι επιλεκτική στις ηχογραφήσεις και τις συνεργασίες της, τις οποίες κι έκανε αρκετά αραιά. Ταξίδεψε εκτεταμένα στην Ευρώπη όπου κι έζησε και ηχογράφησε, όπως και στην Ιαπωνία, όπου δημιούργησε, τη δεκαετία του '60, ένα φανατικό κι αφοσιωμένο κοινό, το οποίο υπάρχει ακόμα. Για την ακρίβεια, στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, έγινε ακόμα πιο γνωστή ακόμα και από την πατρίδα της, και στην Ιαπωνία ηχογράφησε δίσκους σε ντόπιες εταιρείες, που δε βγήκαν αλλού, και είναι πια συλλεκτικά κομμάτια.


Το δίσκο που είχε το πρώτο κομμάτι στην οποίο την άκουσα, σ' εκείνη τη ραδιοφωνική εκπομπή των 80s, τον αγόρασα μετά από χρόνια και τον έλιωσα. Η ηχογράφηση ήταν του 1954, σε παραγωγή του τότε μόλις 21χρονου Quincy Jones - του μεγαλύτερου ίσως Αμερικάνου μουσικού παραγωγού του 20ου αιώνα. Στην ηχογράφηση αυτή, το ταλέντο του τότε πιτσιρικά τρομπετίστα Clifford Brown άστραφτε σαν χρυσός και συνομιλούσε με το εξίσου σπάνιο ταλέντο της Merrill, που κι αυτή ήταν τότε μόλις 24 χρονών - ακριβώς σαν τον Clifford.
 

Αργότερα έμαθα το δίσκο που έκανε με τον μαέστρο Hal Mooney το 1955, τη σπουδαία της ηχογράφηση με τον Gil Evans και την σπάνια ηχογράφηση που έκανε στη Ρώμη το 1960, με μια ομάδα από εκλεκτούς Ιταλούς μουσικούς της οποίας ηγείτο ο μεγάλος πιανίστας και συνθέτης Piero Umiliani. Συγκεκριμένα σ'αυτό το δίσκο βρήκα και την πιο όμορφη εκδοχή του "Νιght and Day" που 'χω ακούσει ποτέ μου.


 

Σπάνια, σαν περίπτωση, ήταν και η ηχογράφηση του 1986 που κατέληξε σ'ενα δίσκο που λεγόταν "Music Makers", με τον Steve Lacy στο σοπράνο σαξόφωνο, τον Gordon Beck στο πιάνο και τον Stephan Grapeli στο βιολί. Στο δίσκο αυτό, η Merrill έγραψε, για πρώτη και τελευταία φορά, στίχους για ένα τραγούδι, που είχε τον τίτλο του δίσκου.
 

Το 2000 με ενθουσιασμό έμαθα ότι είχε βγάλει μόλις νέο δίσκο. Στα 70 της, η μεγάλη κυρία της τζαζ ακουγόταν όσο φρέσκια και μαγική όσο όταν ήταν πιτσιρίκα, και συγκινούσε όταν τραγούδαγε για τον πάτερα της, μαζί με παραδοσιακή ορχήστρα από το νησί της της καταγωγής της στην Αδριατική. Ο δίσκος λεγόταν "Jelena Ana Milcactic a.k.a. Helen Merrill" και ήταν ένας φόρος τιμής στις καταβολές της.
 

Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter
Στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, έγινε ακόμα πιο γνωστή ακόμα και από την πατρίδα της, και στην Ιαπωνία ηχογράφησε δίσκους σε ντόπιες εταιρείες, που δε βγήκαν αλλού, και είναι πια συλλεκτικά κομμάτια.
Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter

Το 2005, είχα την τύχη να δω μια άλλη μεγάλη κυρία της τζαζ, την Sheila Jordan, να μαγεύει το κοινό του Jazz Upstairs στην Πλατεία Θεάτρου. Της μίλησα για λίγο μετά τη συναυλία και της είπα πόσο αγαπώ την Helen Merrill και πόσο θα ήθελα να τη δω live κάποια στιγμή στην Αθήνα, καθώς και ποσό μεγάλο ήταν το ποσό που ζητούσε για κάτι τέτοιο ο ατζέντης της. Kαι μέσα στα υπέροχα 83 χρόνια της, η κυρία Jordan μου είπε χαμογελώντας: "Of course honey... Helen is a diva..."

Η Ηelen Merrill σε αιχμαλωτίζει, γιατί δεν δίνει σημασία. Δεν νοιάζεται για τα μέτρα, για τις νόρμες, για τις παραφωνίες της, για τη βραχνάδα της, για τις σπάνιες εμφανίσεις της. Όταν την ακούς να τραγουδάει, ξέρεις πως είναι φυσική, ανεμπόδιστα και συναρπαστικά αυθεντική. Το χαρακτηριστικό της γρέζι ανεβοκατεβαίνει στις οκτάβες χωρίς προσπάθεια, με έναν τρόπο που μόνο η Τζένη Βάνου τολμώ να πω πως έχω ακούσει να κάνει.

Αν βγαίνει εκτός ρυθμού, μελωδίας, η αναπνοής, δεν είναι κάτι που την απασχολεί, και η στοιχειωμένη εκφραστικότητα της, μαζί με αυτόν τον τόσο δικό της μινιμαλισμό, τις πεντακάθαρες φράσεις της, το γλυκό βιμπράτο της, τη γήινη χροιά της και αυτό το αποστασιοποιημένο, αλλά αληθινό της συναίσθημα, σε κερδίζει και σε κάνει να καταλαβαίνεις πως έχεις να κάνεις με μια περίπτωση σπάνια και μοναδική.

Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter


Δεν υπάρχει άλλη Helen Merrill, και αν είχα ποτέ την τύχη να τη συναντήσω, θα ήθελα να την ευχαριστήσω που έχει υπάρξει και υπάρχει ακόμα, με λόγια παρόμοια με αυτά που έγραψε η ίδια, για εκείνο το συγκλονιστικό "Music Makers":


Music makers, thanks so much
for the songs you bring
Music makers thanks so much
for the songs we sing
Songs that make my heart feel happy,
Songs that make me cry.
Trumpet's playing up so high,
I nearly want to die.
Oh, music makers,
you're too much
Music makers,
thanks so much


Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Παιδί Τραύμα: Τραγουδάκια λέω που αύριο θα ξεχαστούν, δεν κάνω καμία επανάσταση, δεν αλλάζω τον κόσμο

Μουσική / Παιδί Τραύμα: «Τραγουδάκια λέω, που αύριο θα ξεχαστούν, δεν αλλάζω τον κόσμο»

Στο νέο του άλμπουμ, το Παιδί Τραύμα χρησιμοποιεί τις έννοιες της φυγής και της συγχώρεσης για να μιλήσει για το αδιέξοδο του ψηφιακού κόσμου και την αναζήτηση της αλήθειας με τραγούδια που ξεφεύγουν από το mainstream.   
M. HULOT
Οι Tame Impala φτιάχνουν έναν δίσκο εμπνευσμένο από τα bush doofs της Αυστραλίας

Μουσική / «Deadbeat» των Tame Impala: Μια lo-fi ωδή στα rave πάρτι από ένα σπουδαίο συγκρότημα

Είναι η πρώτη του δουλειά που δεν περιέχει ούτε μια ροκ στιγμή. Σύμφωνα με τον Chris Deville: «Οι Tame Impala έχουν μεταμορφωθεί σταδιακά από ένα από τα σπουδαιότερα ροκ συγκροτήματα της γενιάς τους σε… κάτι άλλο».
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Το Μονόγραμμα του Έρωτα και της Μουσικής

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Το Μονόγραμμα του Έρωτα και της Μουσικής

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών τιμά τη μνήμη του Οδυσσέα Ελύτη με αφορμή τα τριάντα χρόνια από τον θάνατό του, παρουσιάζοντας το «Μονόγραμμα» του Γιώργου Κουρουπού, που βασίζεται στο ομότιτλο έργο του μεγάλου Έλληνα ποιητή, στις 24 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ
Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

Οπτική Γωνία / Λίγες λέξεις για τον Διονύση Σαββόπουλο

«Ό,τι όμως και αν υπήρξε ο Διονύσης Σαββόπουλος, είχε τη δόνηση, τον λοξό τόνο, μια διάθεση μεταμόρφωσης και γιορτής. Επέστρεφε σε μια πάμφωτη αυλή, περιμένοντας τους φίλους, το νόημα της συνάθροισης».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Lou: Πόσες ανοιχτά λεσβίες ξέρεις αυτήν τη στιγμή στην ελληνική μουσική σκηνή;

Μουσική / Lou: Πόσες ανοιχτά λεσβίες ξέρεις αυτήν τη στιγμή στην ελληνική μουσική σκηνή;

Αυτό που κάνει η Lou στην ελληνική μουσική σκηνή είναι μοναδικό και θαρραλέο: queer μουσική για κάγκουρες με εφόδιο τις μουσικές της γνώσεις και επίγνωση αυτού που εκπροσωπεί, κάνοντας το τραπ όχημα για να περάσει τα μηνύματά της.
M. HULOT
Σοπέν

Πέθανε Σαν Σήμερα / «Κύριοι, ιδού μια μεγαλοφυΐα!»: Πώς ο Σοπέν άνοιξε νέα εποχή στη μουσική για πιάνο

Σαν σήμερα, στις 17 Οκτωβρίου 1849, πεθαίνει από φυματίωση στο Παρίσι ο Πολωνός Φρεντερίκ Φρανσουά Σοπέν, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Ρομαντισμού και κορυφαίος πιανίστας.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Νανά Μούσχουρη: «Τραγουδώ σαν να είμαι αρχάρια»

Οι Αθηναίοι / Νανά Μούσχουρη: «Τραγουδώ σαν να είμαι αρχάρια»

Θυμάται ακόμα τα καμιόνια με τους νεκρούς στην κατοχή. Της λείπει η καλοσύνη που είχαν οι παλιοί Αθηναίοι. Ο Μάνος Χατζιδάκις της άλλαξε τη ζωή, ενώ θυμάται ακόμα την παρέα του Φλόκα. Ο Μπομπ Ντίλαν είχε δηλώσει στο «Rolling Stone» ότι αυτή και η Ουμ Καλσούμ είναι οι αγαπημένες του τραγουδίστριες. Η Νανά Μούσχουρη αφηγείται τη ζωή της στη LiFO
ΦΩΤΗΣ ΒΑΛΛΑΤΟΣ
Αν γράψεις κακή κριτική για την Τέιλορ Σουίφτ, θα λάβεις απειλές για τη ζωή σου: Mέσα στον ψηφιακό πόλεμο που αντιμετωπίζουν οι μουσικοκριτικοί

Μουσική / Έγραψες αρνητική κριτική για την Τέιλορ Σουίφτ; Την έβαψες

Πέντε μουσικοί συντάκτες εξηγούν πώς ασκούν την κριτική τους σε μια εποχή όπου η γνώμη για μια σούπερ σταρ μπορεί να προκαλέσει διαδικτυακό εκφοβισμό, παρενόχληση ή ακόμα και αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων.
THE LIFO TEAM