Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter

Helen Merrill, η μεγάλη άγνωστη της τζαζ

0

Γεννήθηκε στις 21 Ιουλίου του 1930 στην Νέα Υόρκη από γονείς Κροάτες, μετανάστες από το μικρό νησί Krk στην Αδριατική. To όνομα της ήταν Jelena Ana Milcetic, αλλά στον κόσμο της τζαζ έγινε γνωστή ως Helen Merrill. Πολλοί θεωρούν πως στέκεται ισάξια δίπλα στα ιερά τέρατα - την Ella Fitzgerald, την Sarah Vaughan, την Billie Holiday, την Anita O'Day. Άλλωστε η ίδια η ιστορία την έχει τοποθετήσει δίπλα τους - και όσοι την αγαπούν, τολμούν κιόλας να θεωρούν πως είναι η σημαντικότερη τραγουδίστρια που έχει περάσει ποτέ απ' την παγκόσμια σκηνή της τζαζ.

Την άκουσα πρώτη φορά να τραγουδάει το "You'd Be So Nice To Come Home Too", ένα απο τα κλασσικά τραγούδια του μεγάλου συνθέτη Cole Porter. Ήταν κάπου στο τέλος των 80s, και η κασέτα στην οποία είχα ηχογραφήσει το κομμάτι από μια ραδιοφωνική εκπομπή στο 1ο Πρόγραμμα της ΕΡΤ παίχτηκε μέχρι θανάτου, κυρίως επειδή προσπαθούσα να αποστηθίσω το σόλο της τρομπέτας του Clifford Brown.

Η Ηelen Merrill σε αιχμαλωτίζει, γιατί δεν δίνει σημασία. Δεν νοιάζεται για τα μέτρα, για τις νόρμες, για τις παραφωνίες της, για τη βραχνάδα της, για τις σπάνιες εμφανίσεις της. Όταν την ακούς να τραγουδάει, ξέρεις πως είναι φυσική, ανεμπόδιστα και συναρπαστικά αυθεντική.

Έμαθα, ψάχνοντας το έργο της, πως δεν ακολούθησε την πεπατημένη. Ήταν εκλεκτική κι επιλεκτική στις ηχογραφήσεις και τις συνεργασίες της, τις οποίες κι έκανε αρκετά αραιά. Ταξίδεψε εκτεταμένα στην Ευρώπη όπου κι έζησε και ηχογράφησε, όπως και στην Ιαπωνία, όπου δημιούργησε, τη δεκαετία του '60, ένα φανατικό κι αφοσιωμένο κοινό, το οποίο υπάρχει ακόμα. Για την ακρίβεια, στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, έγινε ακόμα πιο γνωστή ακόμα και από την πατρίδα της, και στην Ιαπωνία ηχογράφησε δίσκους σε ντόπιες εταιρείες, που δε βγήκαν αλλού, και είναι πια συλλεκτικά κομμάτια.


Το δίσκο που είχε το πρώτο κομμάτι στην οποίο την άκουσα, σ' εκείνη τη ραδιοφωνική εκπομπή των 80s, τον αγόρασα μετά από χρόνια και τον έλιωσα. Η ηχογράφηση ήταν του 1954, σε παραγωγή του τότε μόλις 21χρονου Quincy Jones - του μεγαλύτερου ίσως Αμερικάνου μουσικού παραγωγού του 20ου αιώνα. Στην ηχογράφηση αυτή, το ταλέντο του τότε πιτσιρικά τρομπετίστα Clifford Brown άστραφτε σαν χρυσός και συνομιλούσε με το εξίσου σπάνιο ταλέντο της Merrill, που κι αυτή ήταν τότε μόλις 24 χρονών - ακριβώς σαν τον Clifford.
 

Αργότερα έμαθα το δίσκο που έκανε με τον μαέστρο Hal Mooney το 1955, τη σπουδαία της ηχογράφηση με τον Gil Evans και την σπάνια ηχογράφηση που έκανε στη Ρώμη το 1960, με μια ομάδα από εκλεκτούς Ιταλούς μουσικούς της οποίας ηγείτο ο μεγάλος πιανίστας και συνθέτης Piero Umiliani. Συγκεκριμένα σ'αυτό το δίσκο βρήκα και την πιο όμορφη εκδοχή του "Νιght and Day" που 'χω ακούσει ποτέ μου.


 

Σπάνια, σαν περίπτωση, ήταν και η ηχογράφηση του 1986 που κατέληξε σ'ενα δίσκο που λεγόταν "Music Makers", με τον Steve Lacy στο σοπράνο σαξόφωνο, τον Gordon Beck στο πιάνο και τον Stephan Grapeli στο βιολί. Στο δίσκο αυτό, η Merrill έγραψε, για πρώτη και τελευταία φορά, στίχους για ένα τραγούδι, που είχε τον τίτλο του δίσκου.
 

Το 2000 με ενθουσιασμό έμαθα ότι είχε βγάλει μόλις νέο δίσκο. Στα 70 της, η μεγάλη κυρία της τζαζ ακουγόταν όσο φρέσκια και μαγική όσο όταν ήταν πιτσιρίκα, και συγκινούσε όταν τραγούδαγε για τον πάτερα της, μαζί με παραδοσιακή ορχήστρα από το νησί της της καταγωγής της στην Αδριατική. Ο δίσκος λεγόταν "Jelena Ana Milcactic a.k.a. Helen Merrill" και ήταν ένας φόρος τιμής στις καταβολές της.
 

Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter
Στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, έγινε ακόμα πιο γνωστή ακόμα και από την πατρίδα της, και στην Ιαπωνία ηχογράφησε δίσκους σε ντόπιες εταιρείες, που δε βγήκαν αλλού, και είναι πια συλλεκτικά κομμάτια.
Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter

Το 2005, είχα την τύχη να δω μια άλλη μεγάλη κυρία της τζαζ, την Sheila Jordan, να μαγεύει το κοινό του Jazz Upstairs στην Πλατεία Θεάτρου. Της μίλησα για λίγο μετά τη συναυλία και της είπα πόσο αγαπώ την Helen Merrill και πόσο θα ήθελα να τη δω live κάποια στιγμή στην Αθήνα, καθώς και ποσό μεγάλο ήταν το ποσό που ζητούσε για κάτι τέτοιο ο ατζέντης της. Kαι μέσα στα υπέροχα 83 χρόνια της, η κυρία Jordan μου είπε χαμογελώντας: "Of course honey... Helen is a diva..."

Η Ηelen Merrill σε αιχμαλωτίζει, γιατί δεν δίνει σημασία. Δεν νοιάζεται για τα μέτρα, για τις νόρμες, για τις παραφωνίες της, για τη βραχνάδα της, για τις σπάνιες εμφανίσεις της. Όταν την ακούς να τραγουδάει, ξέρεις πως είναι φυσική, ανεμπόδιστα και συναρπαστικά αυθεντική. Το χαρακτηριστικό της γρέζι ανεβοκατεβαίνει στις οκτάβες χωρίς προσπάθεια, με έναν τρόπο που μόνο η Τζένη Βάνου τολμώ να πω πως έχω ακούσει να κάνει.

Αν βγαίνει εκτός ρυθμού, μελωδίας, η αναπνοής, δεν είναι κάτι που την απασχολεί, και η στοιχειωμένη εκφραστικότητα της, μαζί με αυτόν τον τόσο δικό της μινιμαλισμό, τις πεντακάθαρες φράσεις της, το γλυκό βιμπράτο της, τη γήινη χροιά της και αυτό το αποστασιοποιημένο, αλλά αληθινό της συναίσθημα, σε κερδίζει και σε κάνει να καταλαβαίνεις πως έχεις να κάνεις με μια περίπτωση σπάνια και μοναδική.

Η μεγάλη άγνωστη της τζαζ Facebook Twitter


Δεν υπάρχει άλλη Helen Merrill, και αν είχα ποτέ την τύχη να τη συναντήσω, θα ήθελα να την ευχαριστήσω που έχει υπάρξει και υπάρχει ακόμα, με λόγια παρόμοια με αυτά που έγραψε η ίδια, για εκείνο το συγκλονιστικό "Music Makers":


Music makers, thanks so much
for the songs you bring
Music makers thanks so much
for the songs we sing
Songs that make my heart feel happy,
Songs that make me cry.
Trumpet's playing up so high,
I nearly want to die.
Oh, music makers,
you're too much
Music makers,
thanks so much


Μουσική
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ερμής

Μουσική / Ermis: «Το τρέμολο του μπουζουκιού ήταν ο αγαπημένος μου ήχος από νιάνιαρο»

O περιζήτητος νέος συνθέτης που έχει συνεργαστεί με τον Good Job Nicky, τη Μαρίνα Σάττι, τη Χάρις Αλεξίου και τον Sidarta επαναπροσδιορίζει τον ήχο του μπουζουκιού και της κλασικής μουσικής με σεβασμό και τόλμη.
M. HULOT
Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Daily / Άξιζαν κάτι καλύτερο τα «100 Χρόνια Ελληνικής Δισκογραφίας»

Τα δώδεκα επεισόδια της ομώνυμης σειράς βρίσκονται στο Ertflix, η παρακολούθηση της σειράς όμως υπονομεύεται συχνά από την συμβατική και στεγνή προσέγγιση, και η στημένη παρουσία της Χάρις Αλεξίου στο ρόλο της παρουσιάστριας-αφηγήτριας δεν βοηθάει.  
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Πολυαγαπημένη μου Βίβιαν»: Στο φως η επιστολή που έγραψε ο Μάλκολμ ΜακΛάρεν στην Βίβιαν Γουέστγουντ λίγο πριν τον θάνατό του

Μουσική / Η επιστολή μεταμέλειας του Μάλκολμ ΜακΛάρεν προς τη Βίβιαν Γουέστγουντ, λίγο πριν τον θάνατό του

Τα αποκαλυπτήρια μιας επιστολής γεμάτης μετάνοια αλλά και πικρία, την οποία έγραψε –αλλά δεν έστειλε ποτέ– ο διαβόητος μάνατζερ των Sex Pistols προς την πρώην σύντροφο και συνοδοιπόρο του.
THE LIFO TEAM
APON: «Δεν είναι θέμα συγκυριών, είναι θέμα αξίας το αν θα ξεχωρίσεις μέσα στο χάος της σημερινής μουσικής»

Μουσική / APON: «Όταν πήγα να δειγματίσω τα πρώτα μου τραγούδια, γελάγανε»

Η πρωτοφανής επιτυχία ενός νεαρού τραγουδοποιού που με το πρώτο άλμπουμ του προκαλεί πανδαιμόνιο στο ραδιόφωνο και στις μουσικές πλατφόρμες, ενώνοντας μουσικά ένα ετερόκλητο κοινό κάθε ηλικίας.
M. HULOT
H βαθιά υπνωτική ενέργεια του DJ Nobu

Μουσική / H βαθιά υπνωτική ενέργεια του DJ Nobu

Κάθε σετ του είναι μια κατάδυση, μια αργή πτώση σε υποσυνείδητα μοτίβα, σε αχαρτογράφητους ήχους, σε σκοτεινούς διαδρόμους που παραπέμπουν περισσότερο σε τελετουργία παρά σε πάρτι. Ένας από τους σημαντικότερους DJ's της εποχής μας έρχεται στην Αθήνα για ένα βράδι.
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
Χελμός

Μουσική / Χελμός: 30 στιγμές από το πιο «ψηλό» φεστιβάλ του καλοκαιριού

Στημένο στα 1.700 μέτρα, το 3ο Helmos Mountain Festival υποδέχτηκε μερικά από τα πιο αγαπημένα ονόματα της εγχώριας σκηνής, σε ένα τριήμερο που συνδύασε μουσική, φύση και κορυφές - κυριολεκτικά και μεταφορικά.
LIFO NEWSROOM
Μυρτώ Βασιλείου: «Μου έχουν πει υποτιμητικά "πες κανένα λαϊκό, αυτό τραβάει"»

Μουσική / Μυρτώ Βασιλείου: «Μου έχουν πει υποτιμητικά "πες κανένα λαϊκό, αυτό τραβάει"»

Η νέα φωνή της ελληνικής μουσικής είναι, όπως λέει, «λίγο καθαρίστρια, λίγο ιδιωτική υπάλληλος, λίγο τραγουδίστρια». Μόλις έκλεισε τα τριάντα, ετοιμάζεται να ανέβει ξανά στη σκηνή με τη Νατάσσα Μποφίλιου και δείχνει πως έχει πολλά να προσφέρει.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Tsoula Festival

Μουσική / Tsoula Festival: Το πιο φρέσκο νησιώτικο φεστιβάλ στήνεται στην Αστυπάλαια

Με όνομα εμπνευσμένο από το παραδοσιακό φυλαχτό του νησιού, το φεστιβάλ που οραματίστηκαν τρεις δημοσιογράφοι στρέφει τα βλέμματα στην «πεταλούδα του Αιγαίου» – και έχουμε αποκλειστικά το πλήρες πρόγραμμά του.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ο Σαίξπηρ, η Αθήνα και ένα Καλοκαιρινό Όνειρο

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Ο Σαίξπηρ, η Αθήνα και ένα Καλοκαιρινό Όνειρο

Η Ματούλα Κουστένη μάς ξεναγεί στο «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» του Φέλιξ Μέντελσον που εμπνέεται από τον Σαίξπηρ και θα ζωντανέψει, όπως και στο κείμενο, «στην Αθήνα, μια καλοκαιρινή νύχτα».
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ