Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω πόσες φορές έχω βρεθεί στο Πάπιγκο. Ούσα φοιτήτρια στα Γιάννενα, ήταν από τα πρώτα χωριά που επισκέφθηκα στο Ζαγόρι –τον τόπο «πίσω από το βουνό» στα σλάβικα– και ειλικρινά εντυπωσιάστηκα, όχι μόνο από την αυταπόδεικτη ομορφιά του αλλά και από την αύρα του.
Οι πέντε επιβλητικοί Πύργοι της Αστράκας, τα κάθετα βράχια της Τύμφης –κοινώς Γκαμήλας– που υψώνονται πάνω από τα καλοφτιαγμένα πέτρινα σπίτια, είναι μια εικόνα που προσωπικά δεν χορταίνω, γι’ αυτό, όποτε βρεθώ στην ευρύτερη περιοχή, φροντίζω να κάνω ένα πέρασμα για να πιω το τσιπουράκι μου στη σκιά των βράχων.
Το Πάπιγκο μπορεί να προσελκύει πλήθος ορειβατών χάρη στους θεόρατους Πύργους και την αλπική Δρακόλιμνη, είναι όμως ιδανικό και για κάτι τεμπέληδες τύπους σαν εμένα, που αισθάνονται ανανεωμένοι και ευτυχέστεροι απλώς και μόνο επειδή βρίσκονται σε ένα από τα ωραιότερα ορεινά χωριά της Ελλάδας.
Το σύνολο, που αποτελείται από τη γέφυρα με το ποτάμι και την «παραλία» του, είναι ειδυλλιακό και μέχρι σήμερα δεν έχω καταφέρει να το διαβώ χωρίς να σταματήσω για να το απολαύσω, έστω και για λίγα λεπτά – δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι βρισκόμαστε μέσα στον Εθνικό Δρυμό Βίκου - Αώου.
Πρώτη ημέρα
Το Πάπιγκο είναι δύο χωριά σε ένα, αφού, λόγω των περίπου δύο χιλιομέτρων που χωρίζουν τις συνοικίες του, πλέον μιλάμε για το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο.
Το Μεγάλο Πάπιγκο, όπως προδίδει και το όνομά του, διαθέτει περισσότερα καταλύματα και χώρους εστίασης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορείτε να έχετε ως βάση και το Μικρό, που δεν υστερεί καθόλου σε γοητεία – διαλέγετε και παίρνετε.
Οδηγώντας προς τον προορισμό σας θα περάσετε την Αρίστη και θα συναντήσετε τον Βοϊδομάτη, ένα από τα καθαρότερα ποτάμια της Ευρώπης. Εκεί θα διασχίσετε το μονότοξο Γεφύρι της Αρίστης (1923), το οποίο αναφέρεται συχνά και ως Γεφύρι του Παπίγκου, μια και οι κάτοικοί του ήταν αυτοί που χρηματοδότησαν την αντικατάσταση του προγενέστερου γεφυριού, όταν αυτό κατέρρευσε.
Το σύνολο, που αποτελείται από τη γέφυρα με το ποτάμι και την «παραλία» του, είναι ειδυλλιακό και μέχρι σήμερα δεν έχω καταφέρει να το διαβώ χωρίς να σταματήσω για να το απολαύσω, έστω και για λίγα λεπτά – δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι βρισκόμαστε μέσα στον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου.
Από τη Γέφυρα της Αρίστης, παρεμπιπτόντως, ξεκινάει μια διαδρομή ράφτινγκ μέχρι το Γεφύρι της Κλειδωνιάς, ενώ υπάρχει και το αντίστοιχο παραποτάμιο μονοπάτι, που είναι μεν βατό και υπέροχο αλλά έχει μήκος περίπου έξι χιλιόμετρα – υπολογίστε κανένα τετράωρο, αν δεν είστε «εκπαιδευμένοι».
Συνεχίζοντας τον δρόμο, που δεν του λείπουν οι ξεγυρισμένες στροφές, θα φτάσετε στο Μεγάλο Πάπιγκο. Στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το Πάπιγκο είχε μια σχετική αυτονομία, γεγονός που επέτρεψε την ανάπτυξη του εμπορίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σημερινή εικόνα του χωριού.
Η οικονομική άνθηση έφερε την πνευματική και το 1780 ξεκινά η λειτουργία ελληνικού σχολείου – φανερού, όχι κρυφού. Η απώλεια των προνομίων, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, έφερε την παρακμή και τη μετανάστευση, η οποία συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση της περιοχής το 1913, με τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Μπορεί να μην είμαστε σίγουροι ότι «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο» –όπως υποστηρίζει ο ήρωας του Ντοστογιέφσκι, πρίγκιπας Μίσκιν–, το Πάπιγκο όμως φαίνεται ότι το βοήθησε, καθώς από τη δεκαετία του ’80 άρχισε να αναπτύσσεται τουριστικά και συνεχίζει ακάθεκτο.
Αφήστε το αυτοκίνητο στο μεγάλο πάρκινγκ και ξεκινήστε να εξερευνήσετε τον οικισμό. Η πέτρα σε όλες τις εκδοχές της θριαμβεύει, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά το ταλέντο των παλιών «πετράδων», που της έδιναν ζωή: παραδοσιακά πέτρινα σπίτια, αρχοντικά με λαϊκές τοιχογραφίες στο εσωτερικό τους, πέτρινες βρύσες και καλντερίμια λάμπουν, σε απόλυτη αρμονία με το μαγευτικό φυσικό περιβάλλον.
Ο ζαγορίσιας αρχιτεκτονικής ναός του Αγίου Βλασίου (1852), του πολιούχου του χωριού και προστάτη των βοσκών, με το μεγαλοπρεπές εξάγωνο καμπαναριό (1887), και ο Άγιος Γεώργιος (1774, ανακαίνιση 1880), με τις ξεχωριστές εικόνες και το εξίσου θεαματικό καμπαναριό, αξίζουν την προσοχή σας.
Δίπλα στον Άγιο Βλάσιο βρίσκεται το δημοτικό σχολείο, ένα από τα πέντε Καλλίνεια Σχολεία που ίδρυσε στο Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο ο γηγενής Μιχαήλ Αναγνωστόπουλος (1837-1906) στη μνήμη της μητέρας του, Καλλίνας.
Στο σχολείο σήμερα στεγάζεται η Βιβλιοθήκη του Αναγνωστόπουλου που, εκτός από ευεργέτης της περιοχής, υπήρξε και προσωπικότητα με διεθνή ακτινοβολία, έχοντας διατελέσει επί σειρά ετών διευθυντής στη Σχολή Τυφλών Παιδιών του Ινστιτούτου Perkins (Perkins School for the Blind) της Μασαχουσέτης.
Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει πάνω από 1.250 βιβλία της περιόδου 1750-1906, πολλά από τα οποία είναι σπάνια. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους είναι ξενόγλωσσα για τον απλό αλλά και θλιβερό λόγο ότι τα ελληνικά κλάπηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Από εκεί και πέρα, μπορείτε να κάνετε τα πάντα, από βόλτες στο χωριό και ιππασία μέχρι shopping πεντανόστιμων τοπικών προϊόντων και «γευσιγνωσία» μέχρι τελικής πτώσης. Ό,τι και να αποφασίσετε, θα το ευχαριστηθείτε, μην ξεχνάτε ότι βρίσκεστε σε έναν τόπο μαγικό.
Δεύτερη ημέρα
Η δεύτερη ημέρα δεν μπορεί παρά να είναι αφιερωμένη στο Μικρό Πάπιγκο, που βρίσκεται σε ελαφρώς μεγαλύτερο υψόμετρο από το Μεγάλο.
Στη μέση της διαδρομής επιβάλλεται μια στάση στο ρέμα του Ρογκοβού και στις διάσημες «κολυμπήθρες» του, τις Οβίρες, όπως τις λένε οι ντόπιοι. Πρόκειται για μια σειρά από μεγάλες φυσικές λιμνούλες –που μοιάζουν με πισίνες– οι οποίες έχουν λαξευτεί στον βράχο από το νερό.
Τον χειμώνα δεν αποκλείεται να τις βρείτε παγωμένες, ενώ το καλοκαίρι, ιδίως τον Αύγουστο, κατακλύζονται από χαρωπούς κολυμβητές∙ σύμφωνα μάλιστα με κάποιες πηγές, εδώ έκανε το μπανάκι του και ο Αλή Πασάς, παρότι –ενημερωτικά– έχουν και βατραχάκια.
Στην είσοδο του χωριού θα βρείτε τον Ναό των Ταξιαρχών (18ος αι.), τη μοναδική, περιέργως, εκκλησία στο Μικρό Πάπιγκο. Η χαρακτηρισμένη ως διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού τρίκλιτη βασιλική μετά τρούλου διαθέτει ένα παλιό, περίτεχνο τέμπλο, ενώ τις φορητές της εικόνες, που χρονολογούνται από το 1816, υπογράφει ο Κωνσταντίνος Οικονόμου.
Δίπλα στην εκκλησία βρίσκεται το παλιό δημοτικό σχολείο –δωρεά Μιχαήλ Αναγνωστόπουλου και αυτό–, που από το 2001 στεγάζει το Κέντρο Ενημέρωσης Παπίγκου του WWF. Στον χώρο θα ενημερωθείτε για τη δράση του WWF Ελλάς, ενώ λειτουργεί και μόνιμη έκθεση που πληροφορεί τους επισκέπτες για την πανίδα, τη χλωρίδα, τα χαρακτηριστικά αλλά και την ιστορία της περιοχής.
Όπως ήδη φαντάζεστε, το Μικρό Πάπιγκο, όπως και το μεγάλο, είναι διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός. Κουκλίστικο και οργανωμένο, διαθέτει την απαραίτητη τουριστική υποδομή για όσους συρρέουν όχι μόνο για να το γνωρίσουν από κοντά αλλά και για να πάρουν ένα από τα πολλά ορειβατικά μονοπάτια που ξεκινούν από το χωριό και φτάνουν όσο μακριά αντέχετε.
Σε περίπτωση που η ιδέα σάς συγκινεί, ξεκινήστε: η Δρακόλιμνη –όπου πίστευαν κατά το μακρινό παρελθόν πως ζούσε ένας μυθικός δράκος–, η Αστράκα με τους Πύργους της, το Φαράγγι του Βίκου και το Μονοδένδρι σάς καλούν.
Αν πάλι κουράζεστε και μόνο στη σκέψη, σας περιμένουν οι ανυπέρβλητες ζαγορίσιες πίτες, μαζί με κοντοσούβλια, ντόπια τυριά, κρασιά και τσίπουρα. Σκέφτεστε τίποτα καλύτερο;
