Στην Καβάλα βρεθήκαμε για πρώτη φορά επειδή παντρευόταν μια Καβαλιώτισσα συμφοιτήτριά μου, η πιο στενή φίλη των φοιτητικών μου χρόνων στα Γιάννενα. Καλοκαίρι γαρ, μας ήρθε η φαεινή ιδέα να πάμε στον γάμο κατευθείαν από την Αλόννησο, όπου είχαμε ήδη κανονίσει να κάνουμε διακοπές.
Αφού βγήκαμε στο λιμάνι του Βόλου, ξεκινήσαμε με τη θρυλική μας XL για τον Βορρά, γρήγορα όμως αποδείχθηκε ότι παραήμασταν αισιόδοξοι. Τα μόλις 250 κυβικά της, σε συνδυασμό με τα άπειρα μπαγκάζια, που περιλάμβαναν από μαγιό μέχρι «επίσημα» ρούχα αλλά και το δώρο του γάμου –ασημένια κορνίζα, αλά παλαιά–, έκαναν τη μηχανή να αγκομαχά και να μην πολυκαταπίνει τα χιλιόμετρα.
Επιπλέον, άρχισε να φτύνει λάδια και, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το τεράστιο δανεικό κράνος μου σχεδόν περιστρεφόταν, με αποτέλεσμα να το κρατάω σε όλο το ταξίδι. Φτάνοντας στη Θεσσαλονίκη, τα είχαμε ήδη παίξει, ήμασταν όμως αποφασισμένοι να πετάξουμε ρύζι στους πολυαγαπημένους μας φίλους, οπότε συνεχίσαμε το ηρωικό μας ταξίδι απτόητοι.
Ανεβείτε στο βυζαντινό Φρούριο της πάλαι ποτέ Χρυσούπολης με την πανοραμική θέα – Βυζαντινοί, Λομβαρδοί, Φράγκοι, Βυζαντινοί (και πάλι) και Οθωμανοί έχουν περάσει από εδώ, δεν είναι ένα τυχαίο κάστρο.
Αφού περάσαμε άθικτοι και την τελευταία δοκιμασία, τον παλιό δρόμο-σκοτώστρα που ένωνε τη Θεσσαλονίκη με την Καβάλα, φτάσαμε επιτέλους στη Γαλάζια Πόλη. Υπέροχος γάμος, μεγάλη συγκίνηση, πανέμορφη πόλη – η Καβάλα βρήκε τον τρόπο να μας κερδίσει από την πρώτη στιγμή.
Πρώτη ημέρα
Χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Σύμβολο, η Καβάλα αγναντεύει τη θάλασσα, με την οποία η οικονομική της ζωή είναι άμεσα συνδεδεμένη, καθώς, εκτός από σημαντικό εμπορικό λιμάνι, η πόλη έχει και μία από τις πιο μεγάλες ιχθυόσκαλες της Μεσογείου – μάλλον το έχουν παρακάνει λίγο, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον πρόβλημα υπεραλίευσης.
Μια βόλτα στην Παλιά Πόλη με τα πλακόστρωτα, τους ευωδιαστούς κήπους και τα χρωματιστά σπίτια με τους ξύλινους εξώστες είναι η καλύτερη εισαγωγή. Χτισμένη σε ένα βραχώδες ακρωτήριο, με το απαραίτητο φρούριο στην κορυφή, η «Παναγία», όπως την αποκαλούν, είναι χάρμα οφθαλμών.
Με αφετηρία την πλατεία Καραολή, πάρτε τη Θεοδώρου Πουλίδου και ετοιμαστείτε να αντικρίσετε ένα μοναδικό μνημείο, ένα αριστούργημα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής σπάνιο στην Ευρώπη, το Ιμαρέτ (1817-21).
Το ξεχωριστό αυτό κτίριο είναι προσφορά του Μοχάμεντ Αλί –όχι του πυγμάχου, του ιδρυτή της τελευταίας αιγυπτιακής δυναστείας– στη γενέτειρά του και ήταν μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο αλλά και πτωχοκομείο για τους παντός θρησκεύματος απόρους της Καβάλας.
Μετά από χρόνια παρακμής, τα οποία προσωπικά πρόλαβα, σήμερα είναι πολυτελές ξενοδοχείο, γίνονται όμως ξεναγήσεις, ενώ υπάρχει πάντα και η δυνατότητα να ζήσετε τον μύθο σας πίνοντας εκεί ένα καφεδάκι – αν σας παίρνει και για διανυκτέρευση.
Προχωρώντας θα φτάσετε στην πλατεία Μοχάμεντ Αλί με το άγαλμα και το «κονάκι» του βαλή της Αιγύπτου, που τον 18ο αιώνα ήταν το μεγαλύτερο σπίτι της Καβάλας, θεωρείται από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα οθωμανικής αρχιτεκτονικής και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο – κάπως αλλιώς τα είχα στο μυαλό μου τα κονάκια, παρεμπιπτόντως, πιο ταπεινά.
Ο Ιερός Ναός της Παναγίας, στον οποίο χρωστά το όνομά της η γειτονιά, βρίσκεται λίγο μετά, στη θέση όπου κατά την Τουρκοκρατία βρισκόταν ένα γυναικείο μοναστήρι. Πλησιάζοντας στην άκρη της χερσονήσου θα δείτε και τον Φάρο (τέλη του 19ου αιώνα), αγαπημένο σημείο για ντόπιους και επισκέπτες με μοναδική θέα – αν είστε τυχεροί, θα καταφέρετε να δείτε τη Θάσο και το Άγιο Όρος.
Το συγκρότημα του Χαλίλ Μπέη με το ομώνυμο τέμενος (16ος αι.) και τον μεντρεσέ (ιεροδιδασκαλείο) είναι ακόμα ένα οθωμανικό μνημείο της Παλιάς Πόλης. Ο μεντρεσές, μάλιστα, επειδή τη δεκαετία 1930-40 στέγασε τη φιλαρμονική, είναι γνωστός με το γοητευτικό όνομα «Παλιά Μουσική».
Ανεβείτε στο βυζαντινό φρούριο της πάλαι ποτέ Χρυσούπολης με την πανοραμική θέα – Βυζαντινοί, Λομβαρδοί, Φράγκοι, Βυζαντινοί (και πάλι) και Οθωμανοί έχουν περάσει από εδώ, δεν είναι ένα τυχαίο κάστρο.
Κατηφορίζοντας προς την άλλη πλευρά, οι πολυφωτογραφημένες Καμάρες (16ος αι.), το μεσαιωνικό υδραγωγείο, αποτελούν το σύνορο μεταξύ παλιάς και σύγχρονης πόλης – ενημερωτικά, σύμφωνα με τη σχετική πινακίδα, η Κωνσταντινούπολη απέχει μόλις 460 χιλιόμετρα.
Μετά από τόσο περπάτημα, νομίζω ότι ήρθε η ώρα να αράξετε και να ανακτήσετε δυνάμεις. Πιείτε τα τσιπουράκια σας στο βγαλμένο από παλιά ελληνική ταινία «Ναυπηγείον», δίπλα στο παραδοσιακό καρνάγιο, φάτε φρέσκο ψάρι –αν όχι εδώ, πού;– και είστε έτοιμοι να περπατήσετε τη δημοφιλή παραλία της Καβάλας από άκρη σε άκρη· είναι απόλαυση.
Δεύτερη ημέρα
Η Καβάλα γνώρισε μεγάλη άνθηση στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν και έγινε το σημαντικότερο κέντρο επεξεργασίας και εμπορίας καπνού στα Βαλκάνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ ξεκίνησε το καπνεργατικό κίνημα των Βαλκανίων, όταν 5.000 εργάτες κατέβηκαν το 1896 στην πρώτη και μεγαλύτερη εργατική απεργία.
Καθώς η παραγωγή μεγάλωνε, όλο και περισσότερες καπναποθήκες χτίζονταν στην πόλη, μαζί με τα νεοκλασικά αρχοντικά των καπνεμπόρων, οι οποίοι άναβαν τα πούρα τους με χαρτονομίσματα, κατά πώς λέει ο αστικός μύθος. Η ανάπτυξη εκτοξεύτηκε με τον ερχομό των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή – χιλιάδες άνθρωποι ζούσαν από τον καπνό.
Η Καβάλα με το τένις κλαμπ και τα εκατόν πενήντα ραφτάδικα μπορεί να μην υπάρχει πια, σώζονται όμως κάποια κτίρια που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη χρυσή εποχή της πόλης: οι καπναποθήκες και τα μέγαρα των εμπόρων.
Στην πλατεία Καπνεργάτη, με το γλυπτό (1986) του Δημητρίου Αρμακόλα που είναι αφιερωμένο στους εργάτες οι οποίοι πήραν μέρος στο καπνεργατικό κίνημα, βρίσκεται η Δημοτική Καπναποθήκη (1910), έδρα της εταιρείας Kiazim Emin & Cie, η πρώην καπναποθήκη «Ρεζή» (1885), που στέγαζε το Οθωμανικό Μονοπώλιο Καπνού, και η πρώην καπναποθήκη Αντωνίου Αναστασιάδη (αρχές 20ού αι.).
Συνεχίζοντας τη βόλτα σας στην πλακόστρωτη οδό Κύπρου, θα συναντήσετε τη Μονή Λαζαριστών (τέλη 19ου αι.), το μέγαρο του βαρόνου Adolf Wix (1906), το μέγαρο του Ούγγρου καπνέμπορου βαρόνου Pierre Herzog, όπου σήμερα στεγάζεται το δημαρχείο, την μπαρόκ Μεγάλη Λέσχη (1910) και το Μέγαρο Τόκου (1879). Το Μεγάρο Ζάχου (1900) και μια σειρά από καπναποθήκες (αρχές 20ού) σάς περιμένουν στην οδό Φιλίππου, δεξιά σας.
Αν με όλα αυτά σάς άνοιξε η όρεξη για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την παραγωγή του καπνού και την επίδρασή της στην ευρύτερη Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, το Μουσείο Καπνού είναι σύγχρονο, καλοστημένο, με σπάνια ντοκουμέντα και πολύ ενδιαφέρον φωτογραφικό αρχείο.
Η Καβάλα πάει πακέτο με τους Φιλίππους, τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Ανατολικής Μακεδονίας, που είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και απέχει λιγότερο από είκοσι χιλιόμετρα.
Ο Φίλιππος ο Β’ ήταν εκείνος που κατέκτησε τις αρχαίες Κρηνίδες, τις οχύρωσε και τις βάφτισε με το όνομά του, για να μην πάει τσάμπα ο κόπος. Η πόλη άκμασε στα ελληνιστικά χρόνια, έζησε τη Μάχη των Φιλίππων το 42 π.Χ., που σήμανε την έναρξη της αυτοκρατορικής διακυβέρνησης της Ρώμης, και υποδέχτηκε το 49-50 μ.Χ. τον Απόστολο Παύλο, ο οποίος ίδρυσε εκεί την πρώτη χριστιανική εκκλησία στην Ευρώπη.
Στον αρχαιολογικό χώρο, που φιλοξενεί μνημεία από διάφορες χρονικές περιόδους, θα δείτε το εντυπωσιακό αρχαίο θέατρο στο οποίο το καλοκαίρι πραγματοποιείται το Φεστιβάλ Φιλίππων, τη Ρωμαϊκή Αγορά, τρεις μεγαλοπρεπείς παλαιοχριστιανικές βασιλικές, το «Οκτάγωνο» και τη «Φυλακή» του Αγίου Παύλου, η οποία δεν είναι σίγουρο ότι υπήρξε φυλακή, σίγουρα όμως ήταν ρωμαϊκή δεξαμενή νερού (cisterna) που έγινε χώρος λατρείας.
Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν μπορείτε να διανοηθείτε ότι θα έρθετε στη Γαλάζια Πόλη και δεν θα κάνετε μια βουτιά, αξίζει να οδηγήσετε μέχρι την πιο διάσημη παραλία της περιοχής. Οι εξωτικοί Αμμόλοφοι με τα γαλαζοπράσινα κρυστάλλινα νερά και τη λευκή άμμο είναι υπέροχοι και υπάρχει –λόγω εποχής– η δυνατότητα να βρείτε με άνεση χώρο για την πετσέτα σας.
