Ο πιο δημοφιλής Παλαιστίνιος ηγέτης, Μαρουάν Μπαργκούτι, δεν περιλαμβάνεται στους κρατούμενους που σκοπεύει να απελευθερώσει το Ισραήλ στο πλαίσιο της νέας εκεχειρίας με τη Χαμάς, παρότι η οργάνωση είχε ζητήσει επίμονα την αποφυλάκισή του.
Η λίστα που δημοσιοποίησε η ισραηλινή κυβέρνηση περιλαμβάνει περίπου 250 Παλαιστίνιους, αλλά όχι τον 66χρονο Μπαργκούτι, πρώην στέλεχος της Φατάχ και ιστορικό ηγέτη της δεύτερης Ιντιφάντα. Εκτίει πολλαπλές ποινές ισόβιας κάθειρξης για επιθέσεις που είχαν σκοτώσει πέντε ανθρώπους, όμως για πολλούς Παλαιστινίους θεωρείται σύμβολο ενότητας και πιθανός διάδοχος του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.
Ανώτατα στελέχη της Χαμάς δήλωσαν στο Al Jazeera ότι επιμένουν στην απελευθέρωσή του και βρίσκονται σε επαφή με διαμεσολαβητές. Το Ισραήλ, ωστόσο, φοβάται πως ο Μπαργκούτι θα μπορούσε να αναδειχθεί σε ενωτικό ηγέτη και να αλλάξει τις πολιτικές ισορροπίες στα παλαιστινιακά εδάφη.
Σύμφωνα με τη συμφωνία που τέθηκε σε ισχύ την Παρασκευή, η Χαμάς θα απελευθερώσει περίπου 20 Ισραηλινούς ομήρους ως τη Δευτέρα, ενώ το Ισραήλ θα αφήσει ελεύθερους 250 Παλαιστίνιους κρατούμενους και άλλους 1.700 ανθρώπους από τη Γάζα που κρατούνται χωρίς κατηγορίες.
Ποιοι κρατούμενοι αποφυλακίζονται
Η λίστα των 250 Παλαιστινίων που πρόκειται να αποφυλακιστούν περιλαμβάνει κυρίως μέλη της Χαμάς και της Φατάχ που συνελήφθησαν τη δεκαετία του 2000, στα χρόνια της δεύτερης Ιντιφάντα. Πολλοί είχαν καταδικαστεί για συμμετοχή σε επιθέσεις ή απόπειρες επιθέσεων εναντίον Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτών.
Περισσότεροι από τους μισούς, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, θα μεταφερθούν στη Γάζα ή θα απελαθούν εκτός των παλαιστινιακών εδαφών μετά την αποφυλάκισή τους. Ο πιο παλιός κρατούμενος είναι ο 64χρονος Σαμίρ Αμπού Ναάμα, μέλος της Φατάχ που συνελήφθη το 1986 στη Δυτική Όχθη για τοποθέτηση εκρηκτικών. Ο νεότερος, Μοχάμεντ Αμπού Κατίς, συνελήφθη το 2022 σε ηλικία 16 ετών κατηγορούμενος για απόπειρα επίθεσης με μαχαίρι.
Μεταξύ όσων θα απελευθερωθούν βρίσκεται και ο Ιγιάντ Αμπού αλ-Ρουμπ, διοικητής της Ισλαμικής Τζιχάντ, ο οποίος είχε καταδικαστεί για συντονισμό βομβιστικών επιθέσεων μεταξύ 2003 και 2005, που προκάλεσαν τον θάνατο 13 ανθρώπων.
Ο φόβος ενός «παλαιστινιακού Μαντέλα»
Η Χαμάς ζητά εδώ και χρόνια την απελευθέρωση του Μπαργκούτι, ακόμη κι αν ανήκει στην αντίπαλη παράταξη της Φατάχ. Για πολλούς Παλαιστινίους, ο 66χρονος πολιτικός ενσαρκώνει την ελπίδα μιας ενωμένης ηγεσίας μετά τον Μαχμούντ Αμπάς, έναν ηγέτη που θεωρείται από κάποιους αποκομμένος από την κοινωνία και στερείται νομιμοποίησης.
Αναλυτές εκτιμούν ότι το Ισραήλ αρνείται να απελευθερώσει τον Μπαργκούτι όχι μόνο λόγω του παρελθόντος του, αλλά κυρίως επειδή θα μπορούσε να μετατραπεί σε πολιτικό αντίπαλο που θα επανενώσει τη Φατάχ και τη Χαμάς. «Ο Μπαργκούτι είναι από τις λίγες μορφές που έχουν απήχηση και στις δύο πλευρές», δήλωσε ο Παλαιστίνιος αναλυτής Μουίν Ραμπανί στο περιοδικό Jadaliyya.
Η σύγκριση με τον Νέλσον Μαντέλα, που επίσης πέρασε χρόνια στη φυλακή πριν ηγηθεί ενός ενωμένου κινήματος, επανέρχεται συχνά στα παλαιστινιακά μέσα ενημέρωσης. Ο Μπαργκούτι είχε γράψει ήδη το 2002 ότι «δεν είμαι τρομοκράτης, αλλά ούτε ειρηνιστής», υποστηρίζοντας πως οι Παλαιστίνιοι έχουν δικαίωμα στην αντίσταση όσο συνεχίζεται η κατοχή.
Από την Ιντιφάντα στη φυλακή
Ο Μαρουάν Μπαργκούτι γεννήθηκε το 1959 στο χωριό Κομπάρ της Δυτικής Όχθης. Ως φοιτητής ιστορίας και πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπιρ Ζέιτ, πρωτοστάτησε στις κινητοποιήσεις κατά της ισραηλινής κατοχής τη δεκαετία του 1980 και εξελίχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία της πρώτης Ιντιφάντα, που ξέσπασε το 1987.
Λίγα χρόνια αργότερα, το Ισραήλ τον απέλασε στην Ιορδανία, αλλά επέστρεψε στη Δυτική Όχθη τη δεκαετία του '90 στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Όσλο, όταν ιδρύθηκε η Παλαιστινιακή Αρχή. Ως επικεφαλής της Φατάχ στη Δυτική Όχθη, απέκτησε ισχυρή επιρροή, συνδυάζοντας πολιτικό λόγο υπέρ της ειρήνης με τη ρητορική της «αντίστασης».
Μετά το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα, το 2000, οι ισραηλινές αρχές τον κατηγόρησαν ότι είχε δεσμούς με τις Ταξιαρχίες των Μαρτύρων του Αλ-Άκσα, ένα δίκτυο ένοπλων ομάδων που συνδέονταν με τη Φατάχ και πραγματοποίησαν επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών στόχων. Ο ίδιος δεν αρνήθηκε την πολιτική του ευθύνη για τον αγώνα κατά της κατοχής, αλλά δήλωσε πως δεν αναγνωρίζει την αρμοδιότητα του ισραηλινού δικαστηρίου που τον δίκασε.
Το 2004 καταδικάστηκε σε πέντε φορές ισόβια για συμμετοχή σε φόνους Ισραηλινών, ενώ απαλλάχθηκε από άλλες κατηγορίες. Από τότε κρατείται σε φυλακή υψίστης ασφαλείας στο Ισραήλ.
«Ο ηγέτης που θα μπορούσε να ενώσει τους Παλαιστίνιους»
Ακόμη και από το κελί του, ο Μπαργκούτι διατηρεί τεράστια πολιτική επιρροή. Το 2017 ηγήθηκε απεργίας πείνας 40 ημερών για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων κρατουμένων, ενώ το 2021 είχε καταθέσει ανεξάρτητη λίστα για τις βουλευτικές εκλογές που τελικά ακυρώθηκαν.
Αναλυτές εκτιμούν πως η απελευθέρωσή του θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά το πολιτικό σκηνικό. «Ο Μπαργκούτι θεωρείται αξιόπιστος εθνικός ηγέτης — κάτι που ο Αμπάς δεν κατάφερε ποτέ να γίνει», σημειώνει ο Ραμπανί.
Ο Ισραηλινός ακαδημαϊκός Εϊάλ Ζίσερ, αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, υποστηρίζει ότι ο Μπαργκούτι «δεν συνδέεται με τη διαφθορά που βαραίνει την Παλαιστινιακή Αρχή» και ότι η δημοτικότητά του «θα μπορούσε να ενισχύσει θεσμούς που το σημερινό Ισραηλινό κατεστημένο προτιμά να κρατά αδύναμους».
Το τελευταίο δημόσιο ίχνος του ήταν τον περασμένο Αύγουστο, όταν ο ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, δημοσίευσε βίντεο από συνάντησή τους στη φυλακή, λέγοντάς του πως «όποιος στραφεί κατά του Ισραήλ, θα εξαλειφθεί».
Με πληροφορίες από Associated Press
