— Γιατί να αναζητήσει κανείς την πρόσφατη επανέκδοση του εμβληματικού σας άλμπουμ «Opus Dei»; Τι νέο περιέχει και πόσο επίκαιρο μπορεί να ακούγεται σήμερα, σχεδόν σαράντα χρόνια αφότου κυκλοφόρησε;
Καταρχάς είναι ένα προϊόν των Laibach, το οποίο είναι από μόνο του αρκετός λόγος για να το αποκτήσετε. Το «Opus Dei» δεν ήταν ποτέ απλώς ένα άλμπουμ – ήταν μια δήλωση, μια πρόκληση, ένα μανιφέστο. Και, ναι, εξακολουθεί να παραμένει όλα αυτά τα πράγματα, αλλά τώρα είναι επίσης ένα τεχνούργημα της ιστορίας. Ο κόσμος έχει αλλάξει, όμως οι μηχανισμοί της εξουσίας, της ιδεολογίας και της μαζικής χειραγώγησης παραμένουν οι ίδιοι – ακόμη και τα σύμβολα δεν έχουν μεγάλη διαφορά. Υπό αυτή την έννοια, το «Opus Dei» είναι ίσως ακόμα πιο επίκαιρο. Η επανέκδοση δεν είναι μια νοσταλγική πράξη – είναι μια υπενθύμιση ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, συχνά με πιο κραυγαλέους και παράλογους τρόπους.
— Ποιες ήταν οι πρώτες σας καλλιτεχνικές επιρροές και πώς εξελίχθηκαν με τα χρόνια; Πώς θα περιγράφατε τη μουσική σας σήμερα;
Οι πρώιμες εμπνεύσεις μας προήλθαν από ταινίες κινουμένων σχεδίων και κόμικς, και αργότερα από την ιστορία της τέχνης και της πολιτικής, από στρατιωτικά εμβατήρια, τον βιομηχανικό και μηχανικό θόρυβο, τις σλαβικές λαϊκές παραδόσεις, το κλασικό μεγαλείο, την ποπ κουλτούρα και την κιτς, «εκφυλισμένη τέχνη» και την ατελείωτη επανάληψη της προπαγάνδας. Απορροφήσαμε πειραματικές, οπτικές και ηχητικές γλώσσες – είτε από πρωτοποριακά κινήματα όπως το νταντά, ο φουτουρισμός, ο κονστρουκτιβισμός, είτε από την τονική πειθαρχία του Μπαχ, του Σκριάμπιν, του Σοστακόβιτς, του Τζον Κέιτζ και των εμβατηρίων που παίζουν οι στρατιωτικές μπάντες.
Δεν επιλέξαμε αυτές τις επιρροές – ήταν ενσωματωμένες στον πολιτιστικό και πολιτικό ιστό της ιστορίας από τον οποίο περιβαλλόμαστε. Με την πάροδο των ετών, οι επιρροές αυτές εξελίχθηκαν, αλλά ο πυρήνας παραμένει αναλλοίωτος. Οι Laibach είναι μια μηχανή, και όπως κάθε μηχανή, προσαρμόζονται σε νέες τεχνολογίες, ιδεολογίες και αντιφάσεις. Η μουσική μας σήμερα μπορεί να είναι οπερετική, ηλεκτρονική, συμφωνική, μινιμαλιστική ή θορυβώδης αλλά εξυπηρετεί πάντα την ίδια λειτουργία: να διαλύει και να ανακατασκευάζει την αντίληψη, να μετατρέπει την ιδεολογία σε ήχο και να αποκαλύπτει τους μηχανισμούς της εξουσίας μέσω του ρυθμού και της επανάληψης.
«Η ιδανική μας συναυλία είναι αυτή που γίνεται στο μυαλό του κοινού, όπου κι αν βρίσκεται, επειδή οι Laibach δεν είναι απλώς ένα συγκρότημα αλλά ένα “state of mind”».
— Ποιοι ερμηνευτές, μουσικοί και συνθέτες σας εμπνέουν; Δεδομένου μάλιστα ότι αγαπάτε τις διασκευές, ποια σύγχρονη μουσική επιτυχία θα θέλατε να «αποδομήσετε»;
Οι αγαπημένοι μας μουσικοί και συνθέτες είναι εκείνοι που κατάλαβαν ότι η μουσική δεν είναι απλώς ένας ήχος, μια ωραία σύνθεση ή η τελειότητα στην τεχνική. Αναγνωρίζουμε την οπερετική πειθαρχία του Βάγκνερ, τη μηχανοποιημένη ακρίβεια των Kraftwerk, τη μεγαλοπρέπεια του Σοστακόβιτς και την ωμή ενέργεια των πρωτοπόρων του industrial και της ηλεκτρονικής, όπως οι The Pop Group, DAF, Suicide.
Εκτιμούμε το δομημένο χάος του Στραβίνσκι, τη συστηματική καταστροφή των συμβάσεων από τον Στόκχαουζεν και τον πολεμικό μινιμαλισμό των στρατιωτικών εμβατηρίων και των εθνικών ύμνων. Όσο για τα σύγχρονα συγκροτήματα και τους μουσικούς, είναι όλοι μέρος του εκμεταλλευτικού θεάματος, κάποιοι ως επιτυχημένοι διασκεδαστές, οι περισσότεροι ως χρήσιμα εργαλεία. Ελάχιστοι κατάφεραν να ξεφύγουν από τη μηχανή του πολιτιστικού προγραμματισμού. Οι σύγχρονοι «ήρωές» μας είναι κυρίως σκηνοθέτες όπως ο Ζακ Τατί και ο Τσάρλι Τσάπλιν και καλλιτέχνες όπως ο Ρενέ Μαγκρίτ και ο Μαρσέλ Ντισάν.
Όσον τώρα αφορά τις διασκευές, οι Laibach δεν «διασκευάζουν» απλώς τραγούδια – τα αναπρογραμματίζουμε, τα αποδομούμε, όπως σωστά γράφετε, και τα ανακατασκευάζουμε φτιάχνοντας νέα τραγούδια με νέο περιεχόμενο. Συνήθως μάλιστα δεν επιλέγουμε εμείς οι ίδιοι αυτά τα τραγούδια – εκείνα μας βρίσκουν!
LAIBACH : STRANGE FRUIT
— Έχετε δεχτεί επικρίσεις και απαγορεύσεις ήδη από την ίδρυσή σας. Σας έχουν χαρακτηρίσει από φασίστες μέχρι νοσταλγούς του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το αν όλο αυτό αντανακλά ιδεολογικές πεποιθήσεις ή αποτελεί μια ανατρεπτική, γκροτέσκα παρωδία έχει συχνά γίνει αντικείμενο διαμάχης. Ποια είναι τελικά η φιλοσοφία σας;
Η φιλοσοφία μας είναι οι Laibach. Δεν εξηγούμε, εκθέτουμε. Μπορούμε να είμαστε όλα όσα φοβάστε και όλα όσα επιθυμείτε. Από την ίδρυσή μας, οι άνθρωποι προβάλλουν πάνω μας τις δικές τους ανησυχίες και φαντασιώσεις – βλέποντας φασίστες, κομμουνιστές, ανατρεπτικούς ή «νοσταλγούς», ανάλογα με τη δική τους ιδεολογική οπτική. Η χρήση της ολοκληρωτικής και εθνικιστικής αισθητικής μας δεν αποτελεί επιδοκιμασία αλλά μια ακραία μορφή αποδόμησης. Μεγεθύνουμε, υπερβάλλουμε και επαναχρησιμοποιούμε αυτά τα σύμβολα, αφαιρώντας την αρχική τους ισχύ και μετατρέποντάς τα σε αντικείμενα προβληματισμού και κριτικής.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κάποιοι μάς αρνούνται και μας απορρίπτουν, ενώ άλλοι διακρίνουν στο έργο μας τα ίδια ιδεολογικά παράδοξα που καθορίζουν τον κόσμο όπου ζούμε. Όμως οι Laibach δεν λένε στους ανθρώπους τι να σκεφτούν, πώς να ενεργήσουν και τι να καταλάβουν – περισσότερο εκθέτουμε τους μηχανισμούς της εξουσίας και εναπόκειται στο κοινό να αποφασίσει αν αυτό το απελευθερώνει, το ενοχλεί ή και τα δύο. Λειτουργούμε πάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί μεταξύ πραγματικότητας και μυθοπλασίας, ιστορίας και μύθου. Αν θέλετε μια σαφή απάντηση, απλώς δεν υπάρχει, γιατί οι Laibach δεν είναι εδώ για να προσφέρουν την άνεση του ψέματος, αλλά τη δυσφορία της αλήθειας.
Όπως έχει επισημάνει ο Σλαβόι Ζίζεκ, παίρνουμε την ιδεολογία πιο σοβαρά από ό,τι παίρνουν εαυτούς οι ιδεολόγοι. Αυτό ακριβώς σημαίνει ο όρος υπερταυτοποίηση. Οι Laibach είναι απλώς οι Laibach. Όλα τα άλλα είναι (μια λανθασμένη, αλλά εξίσου σωστή) ερμηνεία.
— Κατά τη διάρκεια της καριέρας σας αλλάξατε συχνά σύνθεση. Εντρυφήσατε στα εικαστικά, ηχογραφήσατε μουσική για θέατρο και κινηματογράφο. Νιώθετε περισσότερο μια καλλιτεχνική κολεκτίβα, όπως η NSK παρά μια ακόμα μουσική μπάντα;
Λειτουργήσαμε εξαρχής ως μια συλλογική οντότητα, ξεπερνώντας τους περιορισμούς ενός συμβατικού μουσικού σχήματος. Η σύνθεσή μας ήταν πάντα ρευστή, όχι λόγω αστάθειας, αλλά επειδή οι Laibach δεν ορίζονται από άτομα – είναι ένα αυτοτροφοδοτούμενο σύστημα που υπάρχει ανεξάρτητα από τα μέλη του. Ως εκ τούτου, οι Laibach παραμένουν ένας σταθερός οργανισμός που προσαρμόζεται στο περιβάλλον του, είτε πρόκειται για μουσική, κινηματογράφο, θέατρο ή καλές τέχνες.
Όπως και η κολεκτίβα NSK, οι Laibach είναι ένας συμπεριληπτικός καλλιτεχνικός οργανισμός. Δεν βλέπουμε τις τέχνες ως ξεχωριστούς κλάδους αλλά ως διαφορετικές εκφράσεις της ίδιας ιδέας. Είτε συνθέτουν για ταινία, είτε παίζουν σε θεατρικό πλαίσιο, είτε δημιουργούν πολιτικά φορτισμένα εικαστικά έργα, οι Laibach παραμένουν προσηλωμένοι στην εξέταση της εξουσίας – όχι ως εξωτερικοί παρατηρητές αλλά μπαίνοντας απευθείας στο πετσί της.
— Μεταξύ των ζωντανών σας παραστάσεων που συζητήθηκαν πολύ ήταν εκείνη στην πρωτεύουσα της Βόρειας Κορέας. Θα ξαναπηγαίνατε αν σας καλούσαν; Θα εμφανιζόσασταν γενικά οπουδήποτε, ανεξάρτητα από την πολιτική κατάσταση μιας χώρας;
Όταν επισκεφθήκαμε τη Βόρεια Κορέα, βρισκόταν σε κατάσταση πολέμου, μουσικού πολέμου, για την ακρίβεια, με τη Νότια Κορέα, η οποία είχε εγκαταστήσει κατά μήκος των συνόρων τεράστια ηχεία που αναμετέδιδαν K-Pop στον εναέριο χώρο της Βόρειας Κορέας. Ως πρόεδρος και αρχιστράτηγος, ο Κιμ Γιονγκ Ουν βρισκόταν τότε στα στρατιωτικά του διαμερίσματα, ηγούμενος της επιχείρησης «ανάσχεσης». Η συναυλία μας στην Πιονγκγιάνγκ αποδείχθηκε το πιο δυνατό του όπλο – αμέσως μετά, η Νότια Κορέα αποσυναρμολόγησε το τείχος των ηχείων.
Κοίτα, παίζουμε παντού όπου έχουμε τη δυνατότητα να προκαλέσουμε, να διαταράξουμε ή να φωτίσουμε. Η συγκεκριμένη συναυλία ήταν μια εξερεύνηση της διασταύρωσης μεταξύ ιδεολογίας και θεάματος, μια παράσταση μέσα στην παράσταση. Δεν ήταν ούτε έγκριση, ούτε αντίθεση αλλά μια καλλιτεχνική δήλωση που λειτούργησε ακριβώς λόγω του πλαισίου μέσα στο οποίο έγινε. Αν θα ξαναπηγαίναμε; Βεβαίως, εφόσον μας καλούσαν! Η τέχνη ευδοκιμεί στην αντίφαση, στην ένταση, σε χώρους όπου η παρουσία της είναι εξ ορισμού προβληματική. Η λογοκρισία, ο φόβος και η ιδεολογία υπάρχουν παντού, όχι μόνο σε έθνη που χαρακτηρίζονται ως αυταρχικά. Μας έχουν απαγορεύσει, λογοκρίνει και παρεξηγήσει ακόμα και σε φιλελεύθερες δημοκρατίες. Αυτό αποδεικνύει ότι κανένα σύστημα δεν είναι απρόσβλητο από τη δύναμη της τέχνης και την ικανότητά της να αναστατώνει, να ανατρέπει και να εκθέτει. Έχουμε, εξάλλου, εμφανιστεί στις ΗΠΑ, γιατί λοιπόν όχι και στη Βόρεια Κορέα;
— Είναι ενδιαφέρον ότι ιδρυθήκατε τη χρονιά του θανάτου του Τίτο. Αληθεύει ότι αρκετοί άνθρωποι στις πρώην γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες νοσταλγούν την ενιαία Γιουγκοσλαβία; Πώς θα σας φαινόταν μια τέτοια προοπτική;
Λίγη νοσταλγία δεν βλάπτει καθόλου. Αν η σοσιαλιστική αυτοδιαχείριση, η αρχή της αδελφοσύνης και της ενότητας, η ενεργός διεθνής συνύπαρξη και η πολιτική των Αδέσμευτων είχαν πραγματικά λειτουργήσει, η Γιουγκοσλαβία θα ήταν η καλύτερη χώρα στον κόσμο. Αυτό δεν συνέβη, λόγω πρωτόγονων εθνικιστικών, στενών οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων και επειδή οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονταν πραγματικά να ζήσουν στην ουτοπία.
Σήμερα δεν έχει απομείνει παρά μια χούφτα γλυκόπικρες αναμνήσεις. Γεγονός είναι ότι οι Laibach δεν θα ήταν ποτέ αυτό που είναι αν δεν είχαν ιδρυθεί σε αυτήν τη χώρα. Γι' αυτό και παραμένει για εμάς ένας πολύ ιδιαίτερος, φανταστικός τόπος στον οποίο γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και περάσαμε τα εξαιρετικά σημαντικά πρώτα χρόνια της διαμόρφωσής μας.
Laibach - War (NATO) Official Videos
— Πιστεύετε ότι το άλμπουμ σας «NATO» (1994) παραμένει επίκαιρο εν όψει της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία; Αληθεύει ότι η προγραμματισμένη συναυλία σας στο Κίεβο τον Μάρτιο του 2023 ακυρώθηκε λόγω των αντιδράσεων που προκάλεσαν ορισμένες δηλώσεις σας;
Το «NATO» ήταν ένα ρέκβιεμ για τον Ψυχρό Πόλεμο αλλά κι ένα πρελούδιο για τους πολέμους που ακολούθησαν. Πλέον το ΝΑΤΟ έχει επιστρέψει στο επίκεντρο της παγκόσμιας σύγκρουσης, καθορίζοντας ξανά τα όρια επιρροής και επιτελώντας τις τελετουργίες της επέμβασης. Το ερώτημα σήμερα είναι αν το ΝΑΤΟ υπάρχει αποκλειστικά και μόνο λόγω των αμερικανικών συμφερόντων ή αν τα συμφέροντα της ύπαρξής του είναι πλέον κυρίως ευρωπαϊκά. Αν οι ΗΠΑ ελέγχουν την Ευρώπη και τη Ρωσία μέσω του ΝΑΤΟ ή αν ίσως η Ευρώπη «δεσμεύει» τις ΗΠΑ μέσω αυτού.
Ο πόλεμος δεν φεύγει ποτέ από τη μόδα. Είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος οικονομικής αναδιανομής. Το άλμπουμ μας «NATO» ήταν μια μουσική μελέτη των μηχανισμών των παγκόσμιων συγκρούσεων, της κυκλικής φύσης των αγώνων εξουσίας και του παράδοξου του παρεμβατισμού. Υπό αυτή την έννοια, παραμένει διαχρονικά επίκαιρο.
Όσον αφορά την προγραμματισμένη συναυλία μας στο Κίεβο, κάποιες δηλώσεις μας προκάλεσαν πράγματι αρνητικές αντιδράσεις. Δεν ήμασταν έτοιμοι να καταδικάσουμε οτιδήποτε ρωσικό και αυτό αποτέλεσε ανυπέρβλητο πρόβλημα για τους διοργανωτές.
Είναι επίσης αλήθεια ότι σε περιόδους πολέμου η αλήθεια γίνεται η πρώτη απώλεια, ακολουθούμενη στενά από την ειρωνεία και την κριτική σκέψη. Πάντα υποστηρίζαμε ότι οι Laibach δεν παίρνουν θέση, ούτε κρίνουν, ακόμη και αν η καρδιά μας –ή ό,τι έχει απομείνει από αυτήν– είναι συνήθως με το μέρος των αδικημένων. Δυστυχώς, σε περιόδους αυξημένων συναισθημάτων και υπαρξιακών αγώνων, η ασάφεια συχνά θεωρείται απειλή παρά πρόσκληση για διάλογο.
Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία αποδεικνύει ότι η ιστορία απλώς επαναλαμβάνεται, με ελαφρώς διαφορετικό κοστούμι κάθε φορά. Αυτοκρατορίες ανεβαίνουν και πέφτουν, σύνορα επανασχεδιάζονται, έθνη θυσιάζονται για μεγάλες γεωπολιτικές παρτίδες σκακιού και οι λαοί πληρώνουν το τίμημα, όπως πάντα. Αυτό δεν είναι καινούργιο. Είναι απλώς το τρέχον κεφάλαιο ενός παλιού βιβλίου που η ανθρωπότητα επιμένει να ξαναγράφει με το ίδιο τραγικό φινάλε. Αυτό το παιχνίδι, όπου οι συνθήκες έχουν παραβιαστεί από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, είναι φυσικά εξαιρετικά επικίνδυνο, διότι αγνοεί και καταστρέφει το συμφωνημένο διεθνές δίκαιο.
— Αν σας ζητούσαν να γράψετε ένα μουσικό κομμάτι για τον Τραμπ, τον Πούτιν ή τον Σι Τζινπίνγκ, ποιον και γιατί θα προτιμούσατε;
Βασικά θα προτιμούσαμε να γράψουμε μουσική για τους αδελφούς Μαρξ! Ο Τραμπ, ο Πούτιν και ο Σι δεν είναι μοναδικοί – είναι εκφάνσεις των ίδιων θεμελιωδών δυνάμεων που διαμορφώνουν την ιστορία εδώ και χιλιετίες. Είναι αυτοκράτορες με διαφορετικά κοστούμια, ο καθένας από τους οποίους ενσαρκώνει την αιώνια πάλη ανάμεσα στον έλεγχο και το χάος, την τάξη και την αταξία, την ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα. Αν λοιπόν επρόκειτο να συνθέσουμε ένα έργο, αυτό θα αφορούσε το κοινό αρχέτυπο που εκπροσωπούν. Τον μηχανισμό που τους παράγει, τους ανθρώπους που τους ακολουθούν, το σύστημα που τους επιτρέπει να υπάρχουν, το θέαμα της εξουσίας, της προσωπολατρείας και το αναπόφευκτο της ανόδου αλλά και της πτώσης τους.
— Ποιες είναι οι αναμνήσεις σας από την Αθήνα και το αθηναϊκό κοινό από την προηγούμενη συναυλία σας εδώ, το 2018;
Για τους Laibach η Αθήνα είναι κάθε πόλη. Υποστηρίζουμε ακόμη και την ιδέα του Γιόζεφ Πλέσνικ να δημιουργήσει μια σλοβενική Αθήνα στη Λιουμπλιάνα. Οι Laibach απλώς ανήκουν στην Αθήνα και η Αθήνα ανήκει στους Laibach. Το αθηναϊκό κοινό είναι συνήθως παθιασμένο, έντονο και έχει πλήρη επίγνωση ότι η μουσική είναι κάτι περισσότερο από ψυχαγωγία – είναι τελετουργία, φιλοσοφία και αντίσταση.
— Κάποιοι Έλληνες καλλιτέχνες που εκτιμάτε;
Αν περιοριστούμε στη μουσική, αναγνωρίζουμε την κληρονομιά του Ντέμη Ρούσσου, το κινηματογραφικό μεγαλείο του Βαγγέλη και το πρωτοποριακό πνεύμα του Ιάνη Ξενάκη, πάνω απ' όλα όμως αγαπάμε τα νεκρικά εμβατήρια της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας «Μάντζαρος».
— Τα επόμενα σχέδιά σας;
Όταν ολοκληρώσουμε την ευρωπαϊκή περιοδεία μας των 60 συναυλιών, θα συνεχίσουμε με άλλες, πιο ειδικές παραστάσεις. Προετοιμάζουμε επίσης μια μοναδική εκδήλωση στη γενέτειρά μας, την πόλη Trbovlje, στα τέλη του φθινοπώρου, καθώς και μια σειρά Laibach Kunst εκθέσεις στη Λιουμπλιάνα, το Ντουμπρόβνικ, το Βελιγράδι, το Νόβο Μέστο και το Trbovlje. Ετοιμάζουμε πολλές νέες κυκλοφορίες τα επόμενα τρία χρόνια, κάποιες βγήκαν ήδη, αλλά δεν θέλουμε ακόμα να αποκαλύψουμε πολλά, μόνο ότι ένα διπλό άλμπουμ με τίτλο «Alamut» θα κυκλοφορήσει επίσημα στις 9/5 από τη Mute Artists.
— Αν μπορούσατε να διαλέξετε, πού θα δίνατε την επόμενη συναυλία σας;
Δεν θα ήταν, καταρχάς, μια απλή συναυλία αλλά μια δήλωση προθέσεων σε μια στιγμή της ιστορίας όπου ο ήχος, το όραμα και η ιδεολογία συγκλίνουν σε μια μοναδική εμπειρία συλλογικής υπέρβασης. Ένα τέτοιο μέρος θα ήταν στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, όπου ο Σκριάμπιν ήθελε να παίξει το έργο του «Mysterium». Ή στα ερείπια της Βαβυλώνας, όπου τόσες αυτοκρατορίες αναδείχθηκαν και κατέρρευσαν, υπενθυμίζοντάς μας ότι η εξουσία είναι φευγαλέα, αλλά το θέαμα αιώνιο. Ή ίσως στην Ανταρκτική, όπου ο μόνος πραγματικός κυβερνήτης είναι ο άνεμος.
Θα μας άρεσε επίσης να παίζαμε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ώστε να υπενθυμίσουμε στον κόσμο ότι η πολιτική και η τέχνη είναι ένα και το αυτό. Αλλά και στις αίθουσες του Βατικανού, όπου η μουσική και η τελετουργία ήταν πάντοτε ένα, ή μέσα σε ένα πλήρως αυτοματοποιημένο εργοστάσιο, όπου οι μηχανές θα χόρευαν μαζί μας, αποδεικνύοντας ότι η βιομηχανία και η τέχνη είναι αδιαχώριστες. Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, όπως και ο Άρης είναι δυο ακόμα θαυμάσιοι «υποψήφιοι»! Η ιδανική μας συναυλία είναι, εν τέλει, αυτή που γίνεται στο μυαλό του κοινού, όπου κι αν βρίσκεται, επειδή οι Laibach δεν είναι απλώς ένα συγκρότημα αλλά ένα «state of mind».
LAIBACH : LEPO - KRASNO (Sketches of the Red Districts)
Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την συναυλία των Laibach εδώ.
