Οι άσxημοι (ως αγορά)

Οι άσxημοι (ως αγορά) Facebook Twitter
Το να είσαι όμορφος είναι της μόδας; Πολύ δύσκολο να απαντηθεί με ένα ναι ή ένα όχι. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


Η ΜΟΔΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΚΩΔΙΚΑΣ
επικοινωνίας με λεξιλόγιο δομημένο από τα συνώνυμα της ομορφιάς. Η ομορφιά (ετυμ.: ε + μορφή, η ωραία όψη) υπήρξε ένα ανεκτίμητο αγαθό με υψηλή ανταλλακτική αξία. Από τον Πλάτωνα και το κάλλος μέχρι τον Πλωτίνο και από τον Καντ μέχρι τον Όσκαρ Γουάιλντ που μας μιλά για το αυταπόδεικτο της ομορφιάς, το ωραίο ανέκαθεν καθόριζε το status quo του ατόμου, άνοιγε δρόμους, έσωζε ζωές και συνειδήσεις. Παρά την υποκειμενικότητα του γούστου και της αισθητικής προτίμησης, το αίσθημα του ωραίου, ο θαυμασμός προς την αρμονία αλλά και η απόλαυση της αισθητικής ισορροπίας μάς έχουν αποδείξει ότι υπάρχει ομοφωνία ή τουλάχιστον μεγάλο ποσοστό συμφωνίας στο τι ορίζουμε ως ωραίο, μη ωραίο ή άσχημο. Πρότυπα ομορφιάς πάνε και έρχονται, τα εξώφυλλα των περιοδικών αλλάζουν σαν (όμορφα) πουκάμισα τα beauty standards, ενώ στις πιο πρόσφατες σελίδες το συλλογικό ασυνείδητο της καλαισθησίας προκαλεί τουλάχιστον ένα μπέρδεμα στον πρωτεϊκό ορισμό του ωραίου. Πώς όμως η ομορφιά έπαψε να είναι το ζητούμενο σε μια βιομηχανία που βασίστηκε σε αυτό το αγαθό; Ο Νίτσε αφοριστικά έκρινε ότι «ο άνθρωπος καθρεφτίζεται στα πράγματα, θεωρεί ωραίο οτιδήποτε στέλνει πίσω τη δική του εικόνα» (Λυκόφως των ειδώλων).

Σήμερα, η τάση του beautification (εξωραϊσμός), της βαθιάς ανάγκης της μόδας να συμπεριλάβει στο ευρύ φάσμα της «ομορφιάς» κάθε μορφή αισθητικής έκφρασης, έχει υποβιβάσει την ίδια την αρετή του κάλλους σε μια εμπορική συναλλαγή. Η αυτοεικόνα μας μεταφράζεται σε pixels ναρκισσισμού, με τα επίπεδα ντοπαμίνης μας να εξαγοράζονται από τα social media. Επεμβάσεις, φίλτρα, tips and tricks για άμεσες αισθητικές αλλαγές προτείνουν τη βελτίωση της εξωτερικής μας εμφάνισης – άλλωστε η μόδα, όπως και η ομορφιά, απαιτεί θυσίες. Την ίδια στιγμή, μεγάλες λεζάντες σε καλούν να αγαπήσεις τον εαυτό σου όπως είναι – αρκεί να είσαι όμορφ@. Εάν δεν είσαι, υπάρχει λύση. Είτε αλλάζεις εσύ, είτε αλλάζεις τον τρόπο που σε αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Το ζήτημα άλλωστε δεν είναι, ούτε ήταν ποτέ, η ομορφιά, αλλά η ωραία αίσθηση. Οπότε καλούμαστε να διευρύνουμε τον όρο, προκειμένου να αποδεχτούμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Πού βρίσκεσαι εσύ, εάν δεν χωρέσεις κάτω από την ομπρέλα της ομορφιάς;

Ιδιαιτερότητες, «περίεργες» αναλογίες και εξωπραγματικά χαρακτηριστικά are trending more than ever, με high fashion brands να μας θυμίζουν ότι το άλλοτε πολυτιμότερο αγαθό της μόδας πλέον δεν είναι ούτε το ζητούμενο, ούτε καν το επιθυμητό.

Βέβαια, σε ένα πλαίσιο στο οποίο η ομορφιά περιλαμβάνει απολύτως τα πάντα, δημιουργώντας τη βαθιά υποχρέωση να θεωρηθεί κάτι «όμορφο» προκειμένου να γίνει αποδεκτό (βλ. κυτταρίτιδα, τριχοφυΐα, δερματικές παθήσεις κ.ο.κ.), το μάτι παύει να επιθυμεί άλλη μια αισθητικά άρτια εικόνα και αναζητά πιο ειλικρινείς (και πολλές φορές ωμές) συγκινήσεις. Προσβάσιμη και την ίδια στιγμή απρόσιτη σε όλους, το βασικό συνάλλαγμα της μόδας κοστολογεί την αξία της ίδιας της ύπαρξης. Η υπερπροσπάθεια να αποδεχτούμε μέσα από την ομορφιά ό,τι μέχρι τώρα αφορίσαμε από την αισθητική εμπειρία έχει ως αποτέλεσμα τον κορεσμό και την «αποδυνάμωση του συναλλάγματος» αλλά και τη δημιουργία μιας αισθητικής «πέρα από το όμορφο και το άσχημο».

Last time I checked, οι τίτλοι άρθρων με λέξη-κλειδί τα «unrealistic beauty standards» είχαν περιεχόμενο μόδας. Αφορά; Γυναίκες. Ηλικίας; Κάθε. Αυτοεικόνας; Ρευστής. Εάν αναρωτηθώ για τη σύνδεση, δεν βλέπω σχέση κότας-αυγού, ούτε αιτίου-αποτελέσματος, ούτε καν προσφοράς-ζήτησης. Καλύτεροι από μένα παρατηρητές διέκριναν πως οι άνθρωποι έχουμε θεμελιώδεις ανάγκες (βλ. Maslow), μεταξύ των οποίων βρίσκεται κι αυτή της αισθητικής, της εμπειρίας του ωραίου. Η αντίληψη του ωραίου όμως είναι καθολική; Η ερώτηση είναι το λιγότερο φιλοσοφική, κάτι για το οποίο έχει την απόλυτη λύση το μάρκετινγκ κάθε εποχής: είτε το κράζουν είτε το θαυμάζουν, θα το αγοράσουν. Trend για SS2024; Baggy denim dad shorts, το αγόρασες (με λεφτά). Δεν έχεις λεπτά ποδαράκια να το υποστηρίξεις; Το ξανααγόρασες (ψυχολογικά). Δεν είναι του στυλ σου, αλλά είπες τη γνώμη σου γι' αυτό τουλάχιστον 3 φορές μέσα στο καλοκαίρι; Και το αγόρασες και το προώθησες (κανονικά). Είτε είναι αδύνατα πόδια και επίπεδες κοιλιές είτε έντονα ζυγωματικά και χείλη, τα GRWM βίντεο είναι στις αρχικές όλων μας. Στα πόσα hashtags αλλάζει αυτός ο αλγόριθμος ομορφιάς; Model face, iPhone face, pretty face: they’re all the same face. Ιnclusion, diversity κι αγιασμός αμφίβολων μέσων. Όλα πρέπει να είναι όμορφα όταν είναι δυνάμει αγοραστικά κοινά. Όλα πρέπει να είναι όμορφα, γιατί δεν γίνεται να μην είναι. Και, συχνότερα, δεν γίνεται να μην είναι γυναίκες, είτε πληρώνουν είτε πληρώνονται για υπηρεσίες «συγκλονιστικής ομορφιάς». Η ομορφιά είναι μια αξία για την οποία ανταμείβονται οι γυναίκες. Το gender wage gap στο modeling (βλ. The hidden facts about fashion) το επιβεβαιώνει. Μας αρέσουν και οι όμορφοι άντρες, αλλά αχρείαστο να τους πληρώνουμε το ίδιο με τις όμορφες γυναίκες. Εκεί ήθελα να φτάσω. Η μόδα δεν υπερκοστολογεί ή υποκοστολογεί μόνο προϊόντα και ώρες εργασίας. And that’s where it stands. Σπουδαίο πράγμα η ομορφιά. Ακόμη σπουδαιότερο, όμως, να διακρίνουμε πώς μας την πλασάρουν.

Βέβαια, σήμερα πολύ δύσκολα διακρίνει κανείς τι είναι μόδα, τι είναι αισθητική και τι είναι ομορφιά. Το να είσαι όμορφος είναι της μόδας; Πολύ δύσκολο να απαντηθεί με ένα ναι ή ένα όχι. Εάν ναι, ποια η σχέση της ζητούμενης ομορφιάς με την αισθητική; Το δίπολο ομορφιάς και ασχήμιας δεν τείνει μόνο να καταργηθεί αλλά σταδιακά αντικαθίσταται από ένα αξιολογικό σύστημα που αναιρεί την ίδια την ύπαρξη των άκρων (Ουμπέρτο Έκο, Η ιστορία της ασχήμιας). Πλέον δεν μιλάμε για όμορφα πρόσωπα, αλλά για αισθητικά απολαυστικές εικόνες. Εάν ο Νίτσε είχε δίκιο, τότε ο αντικατοπτρισμός του ατόμου σήμερα αποτελεί μια εικόνα πολύ μακριά από τις παραδοσιακές εκφάνσεις του ωραίου. Αυτή η εικόνα συνοδεύεται από την ανάγκη να ταυτιστεί η σύγχρονη αισθητική με κάθε μη ωραίο συναίσθημα που βιώνουμε εσωτερικά.

Άλλωστε, η μόδα δεν είναι παρά ένα δεύτερο δέρμα για εμάς, ένας ομοιοστατικός μηχανισμός: συμβάλλει στο να ισορροπήσει αυτό που συμβαίνει μέσα μας με όλα όσα μας περιβάλλουν, διατηρώντας τα σε συνεχή αλληλεπίδραση. Για τον λόγο αυτό, δεν μιλάμε πλέον για super models ή για it-girls αλλά για συνθέσεις που μας προκαλούν ικανοποίηση όταν τις βλέπουμε − beauty is in the eye of the beholder. Αν και πολλοί από τους σταθερούς παρονομαστές της ομορφιάς παραμένουν οι ίδιοι, η μόδα έχει αφορίσει ό,τι θεωρούνταν ως «αντικειμενικά» όμορφο μέχρι πρότινος. Χωρίς να θέλουμε να αμφισβητήσουμε τις αγνές προθέσεις της (;) για συμπερίληψη και αποδοχή, σίγουρα αυτό το ριζικό rebranding της βιομηχανίας της ομορφιάς άνοιξε τον δρόμο προς ένα τεράστιο αγοραστικό κοινό (target group): τους μη όμορφους.

Ιδιαιτερότητες, «περίεργες» αναλογίες και εξωπραγματικά χαρακτηριστικά are trending more than ever, με high fashion brands να μας θυμίζουν ότι το άλλοτε πολυτιμότερο αγαθό της μόδας πλέον δεν είναι ούτε το ζητούμενο, ούτε καν το επιθυμητό. Η νέα πραγματικότητα της μόδας απαιτεί grotesque φυσιογνωμίες, άφυλα σώματα και παρουσίες που προκαλούν την αισθητική με έναν τρόπο που η ομορφιά δεν θα κατάφερνε ποτέ. Τελικά, το ζήτημα δεν είναι μόνο η δημιουργία μιας απολαυστικής εικόνας ή ενός περίεργου θεάματος αλλά η πρόκληση έντονων συναισθημάτων – συναισθημάτων που η δικτατορία της ομορφιάς είχε αποκλείσει από την αισθητική εμπειρία. Σε μια κοινωνία στην οποία όλα πρέπει να είναι όμορφα για να γίνουν και αποδεκτά, μια νέα ανάγκη ανακύπτει: αυτή της αισθητικής που σκοπό έχει να ικανοποιήσει τις βαθύτερες αρνήσεις μας. Σίγουρα η ομορφιά υπήρξε ένα αγαθό με μεγάλη ανταλλακτική αξία, παρ’ όλα αυτά σε έναν κόσμο που ό,τι πωλείται ακριβά μεταπωλείται ακόμη ακριβότερα, η μόδα έχει αλλάξει το συνάλλαγμά της.

«Άλλοτε, αν θυμάμαι καλά, η ζωή μου ήταν ένα ξεφάντωμα όπου ανοίγανε όλες οι καρδιές, όπου όλα τα κρασιά κυλούσαν. Ένα βράδυ, κάθισα την Ομορφιά στα γόνατα μου. -Και τη βρήκα πικρή. -Και την έβρισα»

Ρεμπώ: Ποιήματα («Μια εποχή στην κόλαση, Εκλάμψεις, Επιστολές, Μαρτυρίες»), μτφρ.  Στρατή Πασχάλη, εκδ. Κάπα Εκδοτική 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Κι ύστερα γίναμε ωραία φωτογραφία…» που τη ζωντάνεψε το AI / Ποιος θα ήθελε να δει τους νεκρούς του να «ζωντανεύουν»; / AI, η αθανασία σού πάει πολύ / Ο θάνατος στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης 

Οπτική Γωνία / Ποιος θα ήθελε να δει τους νεκρούς του να «ζωντανεύουν»;

Οι φωτογραφίες νεκρών αγαπημένων μας αποκτούν «ζωή» μέσω εφαρμογών AI. Πώς αλλάζει η Τεχνητή Νοημοσύνη τον τρόπο που βλέπουμε τον θάνατο σήμερα και ποια διλήμματα και φιλοσοφικά ερωτήματα θέτει;
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Οι διακοπές που δεν κάναμε φέτος

Ρεπορτάζ / Οι διακοπές που δεν κάναμε φέτος

Με τους μισθούς καθηλωμένους και τα κόστη των διακοπών να έχουν ξεφύγει, οι μεγάλες καλοκαιρινές εξορμήσεις που συνηθίζαμε μέχρι πρόσφατα, κατέληξαν σε «long weekends» για πολλούς, ενώ για άλλους ούτε καν αυτό δεν είναι πια επιλογή.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βέτο τριών υπουργείων για τη Βασιλίσσης Όλγας – Αμετακίνητος ο Χάρης Δούκας

Αθήνα / Βέτο τριών υπουργείων για τη Βασιλίσσης Όλγας – Αμετακίνητος ο Χάρης Δούκας

Σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης μεταξύ κεντρικής διοίκησης και Δήμου Αθηναίων βρίσκεται πλέον το θέμα της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας, μετά την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να προχωρήσει, κατά πλειοψηφία, στην επαναφορά της κυκλοφορίας οχημάτων και στη μετατροπή της σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η Νέα Δημοκρατία και οι δύο επιστροφές που θέλει

Ρεπορτάζ / Η Νέα Δημοκρατία και οι δύο επιστροφές που θέλει

Κάποιοι ελπίζουν στην επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και άλλοι ζητάνε την επιστροφή του Γρηγόρη Δημητριάδη. Οι πληροφορίες της LiFO επιβεβαιώνουν τις συζητήσεις για την επιστροφή του Δημητριάδη, αλλά στο κόμμα και όχι στο Μαξίμου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μετανάστες, ΜΚΟ και δικαιώματα στο στόχαστρο – η κυβέρνηση νομοθετεί τον αποκλεισμό

Οπτική Γωνία / Μετανάστες, ΜΚΟ και δικαιώματα στο στόχαστρο – η κυβέρνηση νομοθετεί τον αποκλεισμό

Η κυβέρνηση σκληραίνει ακόμα περισσότερο την αντιμεταναστευτική της πολιτική, στοχοποιώντας επιπλέον ξανά τις ΜΚΟ, ευτυχώς όμως όχι χωρίς «αντίλογο», παρά την απουσία ικανής αντιπολίτευσης και σε αυτό το πεδίο. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Με απειλούν από τις ΗΠΑ επειδή λέω “Free Palestine”»

Οπτική Γωνία / «Δέχομαι απειλές από τις ΗΠΑ επειδή λέω “Free Palestine”»

Η Ιωάννα Αλυγιζάκη μιλά για το γράμμα που έλαβε στο μαγαζί της στα Χανιά ενώ ο πρώην πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Μίνος Μωυσής σχολιάζει τις συνέπειες του περιστατικού και περιγράφει την ανησυχία του για τη μισαλλοδοξία στην Ελλάδα. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο καράβια των παιδικών χρόνων

Οπτική Γωνία / Η αριστοκρατική Μαριλένα και η τραχιά Μυρτιδιώτισσα όργωσαν τις ελληνικές θάλασσες, αφήνοντας το στίγμα τους

Βίος και πολιτεία δυο καραβιών που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στα όχι άγνωστα αλλά και όχι πάντοτε ήρεμα νερά της Ελλάδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
«Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ρεπορτάζ / «Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, που ζει στη Χίο και καλλιεργεί εκεί ο ίδιος τη δική του γη, περιγράφει στη LiFo την καθημερινότητα, που έχει αλλάξει ριζικά μετά τις φωτιές, και την προσπάθεια των κατοίκων να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Βασιλική Σιούτη / Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό το τέλος; Τραμπ και Πούτιν μοιάζουν αποφασισμένοι, αλλά ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Οπτική Γωνία / Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Αν έβγαζε κάποιος ένα συμπέρασμα από τον χειρισμό της υπόθεσης αυτής, θα έλεγε πως «όλα ήταν ένα λάθος». Ένα λάθος το οποίο πολλοί δεν το βλέπουν ως τέτοιο, καθώς θεωρούν αυτονόητο να μαθαίνουν πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτές έχουν δυσκολίες και απαιτούν σεβασμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Οπτική Γωνία / Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Από που προκύπτει το αναρχικό, πόσο μάλλον κάποιο «κομμουνιστικό» προφίλ των «εμπρηστών»; Από ένα σκουλαρίκι, την είδηση για το χασίς και τα τσίπουρα, τα ρούχα που είναι αυτά που συναντάς σε πλήθος εικοσάρηδων σε πλατείες και δρόμους της χώρας;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ