«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το «χαμένο» μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο

«Μέχρι τον Αύγουστο»: Το ‘χαμένο’ μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες έπρεπε να παραμείνει χαμένο Facebook Twitter
O Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες το 1991. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0


ΟΤΑΝ Ο ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ πέθανε το 2014, είχε περάσει μια δεκαετία από την κυκλοφορία του τελευταίου βιβλίου του, συνεπώς η εμφάνιση του μυθιστορήματος «Μέχρι τον Αύγουστο» σήμερα, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, έχει τουλάχιστον μια συμμετρική λογική. Πρόκειται για μια νουβέλα την οποία ξεκίνησε στη δεκαετία του 1990, με την σταδιακή όμως έλευση του Αλτζχάιμερ, δεν μπόρεσε να την ολοκληρώσει ποτέ ικανοποιητικά. Στα τέλη του περασμένου έτους όμως, ανακοινώθηκε από τα παιδιά του συγγραφέα η έκδοση του βιβλίου, προκαλώντας κύματα δημοσιότητας και προσμονής.

Υπήρχε κάτι το αναπόφευκτο στην ανακοίνωση. Ο Μάρκες, νομπελίστας και εθνικός ήρωας της Κολομβίας, ο άνθρωπος που έγραψε το «Εκατό χρόνια μοναξιάς», τη βίβλο του μαγικού ρεαλισμού –  ένα μυθιστόρημα που έχει πουλήσει πάνω από 50 εκατομμύρια αντίτυπα από το 1967 και που άλλαξε τη λατινοαμερικανική και την παγκόσμια λογοτεχνία – δεν είναι κάποιος που το ανέκδοτο έργο του μένει εύκολα ανέκδοτο.

Το βιβλίο αφηγείται μια σειρά τελετουργικών επισκέψεων που πραγματοποιεί μια μεσήλικη γυναίκα ονόματι Άννα Μαγκνταλένα Μπαχ στον τάφο της μητέρας της σε ένα ανώνυμο τροπικό νησί, το οποίο μπορούμε να υποθέσουμε ότι βρίσκεται στα ανοικτά των κολομβιανών ακτών κάπου κοντά στην Μπαρακίνγια, εκεί όπου ο Μάρκες πέρασε μέρος της ζωής του και το οποίο αποτελεί το σκηνικό για μεγάλο μέρος της μυθοπλασίας του.

Θα ήταν ευκολότερο να δεχτούμε τα ελαττώματα του βιβλίου αν ο ίδιος ο Μάρκες δεν το θεωρούσε ως την λογοτεχνική απόπειρα ενός μη λειτουργικού μυαλού.

Κάθε Αύγουστο, η Άννα αφήνει την οικογένειά της στην Μπογκοτά για να έρθει να καθαρίσει τον τάφο και να αφήσει ένα μπουκέτο γλαδιόλες, ένα καθήκον που εκτελεί εδώ και οκτώ χρόνια. Αυτή τη φορά, όμως, συμβαίνει κάτι απροσδόκητο. Πίνοντας ένα ποτό μετά το δείπνο, συναντά έναν άντρα και, εκπλήσσοντας τον εαυτό της, τον καλεί στο δωμάτιό της.

Η νύχτα του πάθους τους εγκαινιάζει μια νέα παράδοση: κάθε χρόνο, όταν η Άννα κάνει το προσκύνημά της στο νησί, θα βρίσκει έναν καινούργιο εραστή, κάτι που μοιάζει ασύμβατο με τον χαρακτήρα της –  ήταν παρθένα όταν παντρεύτηκε, 27 χρόνια πριν –  και παρόλο που προσπαθεί να τις κρατήσει μακριά, οι σχέσεις αυτές αρχίζουν να επηρεάζουν την οικογενειακή της ζωή.

Το γεγονός ότι η Άννα Μαγκνταλένα Μπαχ μοιράζεται το όνομά της με τη δεύτερη σύζυγο του Γίοχαν Σεμπάστιαν Μπαχ θίγεται μόνο με μια φευγαλέα αναφορά στην προέλευσή της από μουσική οικογένεια, το μεσαίο της όνομα όμως είναι ίδιο μ’ αυτό του ποταμού που διατρέχει τόσο τη βόρεια Κολομβία όσο και τη ζωή και το έργο του Μάρκες.

Είναι το ποτάμι που συνήθιζε να ταξιδεύει ο ίδιος πηγαίνοντας στο σχολείο του, το ποτάμι στο οποίο πλέει ο Σιμόν Μπολιβάρ στα πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος του Μάρκες «Ο στρατηγός μες στον λαβύρινθό» του και στο οποίο οι ηλικιωμένοι εραστές του «Έρωτα στα χρόνια της χολέρας» σμίγουν τελικά μετά από δεκαετίες χωρισμού. Μια από τις εμπνεύσεις για το βιβλίο αυτό ήταν το «Ημερολόγιο της Χρονιάς της Πανούκλας» του Ντανιέλ Ντεφόε, το οποίο διαβάζει η Άννα σε μια από τις επισκέψεις της στο νησί.

Όσο ψυχαγωγικός κι αν είναι όμως ο εντοπισμός τέτοιων αναφορών στο έργο του συγγραφέα, είναι αυτό αρκετό; Το «Μέχρι τον Αύγουστο» προσφέρει κάποιες στιγμιαίες απολαύσεις, αλλά είναι ολοφάνερα ημιτελές, και πολλά σημεία του μοιάζουν τόσο κακογραμμένα που καθιστούν απολύτως κατανοητή την επιθυμία του συγγραφέα να μην εκδοθεί ποτέ.

cover
To εξώφυλλο το βιβλίου.

Όσο για την Άννα, δεν ζωντανεύει ποτέ πραγματικά στις σελίδες του βιβλίου, ενώ δεν αργεί να συμβεί και το πιο μεγάλο ατόπημα που μπορεί να διαπράξει ένας άντρας συγγραφέας που περιγράφει μια γυναίκα, βάζοντάς την να περιεργάζεται το σώμα της: «Αφού τελείωσε το στέγνωμα, κοίταξε στον καθρέφτη το στήθος της, που εξακολουθούσε να είναι στρογγυλό και υψωμένο παρά τις δύο εγκυμοσύνες». Όταν η Άννα ρίχνει αποσμητικό στις «λείες ξυρισμένες μασχάλες της» ή αργότερα, χαϊδεύει περιέργως η ίδια τα «σπαρταριστά στήθη» της αφού λάβει ένα κομπλιμέντο, νιώθουμε έναν άνδρα συγγραφέα να ατενίζει το δημιούργημά του αντί να το κατοικεί.

Θα ήταν ευκολότερο να δεχτούμε τα ελαττώματα του βιβλίου αν ο ίδιος ο Μάρκες δεν το θεωρούσε ως την λογοτεχνική απόπειρα ενός μη λειτουργικού μυαλού. Η απολογία που συμπεριέλαβαν οι γιοι του στην αρχή του βιβλίου δεν πείθει, και η τελική τους δικαιολογία δεν καταπίνεται εύκολα: «Κρίνοντας ότι το βιβλίο ήταν πολύ καλύτερο απ' ό,τι το θυμόμασταν, μας ήρθε στο μυαλό μια άλλη πιθανότητα: ότι οι εξασθενημένες ικανότητες που τον εμπόδισαν να τελειώσει το βιβλίο τον εμπόδισαν επίσης να συνειδητοποιήσει πόσο καλό ήταν». Κάποιος θα έπρεπε να τους είχε αποτρέψει από τέτοιου είδους  επιχειρηματολογία.

Αξίζει να αναφέρουμε, επίσης, ότι αυτό το «χαμένο μυθιστόρημα» δεν είχε χαθεί ποτέ στην πραγματικότητα. Ένα τμήμα του μάλιστα είχε παρουσιαστεί ως διήγημα στο New Yorker το 1999 με τίτλο «Συνάντηση τον Αύγουστο». Μέρη του έργου σαφώς ικανοποιούσαν τα κριτήρια του Μάρκες, αλλά, όπως και ο χορταριασμένος τάφος της μητέρας της Άννα, το βιβλίο στο σύνολό του δεν αποτελεί παρά ένα μελαγχολικό δείγμα της εξάντλησης της συγγραφικής του ικανότητας.

Στην εισαγωγή τους, οι γιοι του Μάρκες δεν διστάζουν να παραθέσουν την τελική κρίση του συγγραφέα ότι το βιβλίο «δεν λειτουργεί και πρέπει να καταστραφεί». Στα «Εκατό χρόνια μοναξιάς» –  ένα μυθιστόρημα που ο συγγραφέας του δεν ήθελε ποτέ να μεταφερθεί στην οθόνη, κάτι που αναμένεται προσεχώς από το Netflix – ο συνταγματάρχης Αουρελιάνο Μπουεντία ζητά να καούν τα ποιήματά του. Τα μέλη της οικογένειάς του αρνούνται δύο φορές να το πράξουν, παρά τις υποσχέσεις τους ότι θα σεβαστούν την επιθυμία του. Τελικά παίρνει το μάθημά του και τα καίει ο ίδιος.

Με στοιχεία από The Financial Times

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ποιος σκότωσε τη Βίλμα

Βιβλίο / Ποιος σκότωσε τη Βίλμα: 50 δημοσιογραφικά κειμένα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Η ανθολογία πενήντα δημοσιογραφικών κειμένων του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, που κυκλοφορεί με τον τίτλο «Το σκάνδαλο του αιώνα», αποκαλύπτει ότι ο νομπελίστας συγγραφέας του «Εκατό χρόνια μοναξιά» δεν έπαψε ποτέ να νιώθει δημοσιογράφος και, κυρίως, δεν εγκατέλειψε ποτέ την ιδεολογία του δημοσιογράφου.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Εκατό Χρόνια Μοναξιά, πενήντα χρόνια μετά

Βιβλίο / Εκατό Χρόνια Μοναξιά, πενήντα χρόνια μετά

Το εμβληματικό έργο του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες κυκλοφόρησε πρόσφατα σε νέα μετάφραση από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Το σίγουρο είναι ότι ο μαγικός κόσμος του Μάρκες που πέθανε σαν σήμερα το 2014 εξακολουθεί να μας στοιχειώνει.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ