Τα επαναστατημένα γαρίφαλα που άρχισαν να μαραίνονται

Ένα γαρίφαλο που μαραίνεται… Facebook Twitter
Aπό αυτό το φάντασμα της ακροδεξιάς που απλώνεται στην Ευρώπη μεγάλοι χαμένοι δεν είναι κυρίως τα συντηρητικά κόμματα αλλά αυτά της απέναντι όχθης. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


ΤΟΝ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΗΝΑ συμπληρώνονται πενήντα χρόνια την Επανάσταση των Γαριφάλων στην Πορτογαλία, ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στη χώρα. Ηταν ένα σχεδόν αναίμακτο κίνημα δημοκρατικών αξιωματικών το οποίο έβαλε τέλος στη 48χρονη σκληρή δικτατορία του Σαλαζάρ.

Μισό αιώνα αργότερα, την περασμένη Κυριακή, ένα μεγάλο ποσοστό Πορτογάλων έδειξε νοσταλγία για εκείνους που είχαν καταλύσει τη δημοκρατία της χώρας τους και επέλεξε να ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό το ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα Chega (Αρκετά), το οποίο φαίνεται να εδραιώνεται στην τρίτη θέση (πίσω από το δεξιό και το σοσιαλιστικό κόμμα), τριπλασιάζοντας την εκλογική του επιρροή συγκριτικά με δύο χρόνια πριν και συγκεντρώνοντας ποσοστό 18,06%. Τα γαρίφαλα στην Πορτογαλία άρχισαν να μαραίνονται.

Λίγο καιρό πριν η Πορτογαλία έδειχνε να αποτελεί την εξαίρεση στο πλαίσιο της πιο αποκρουστικής πολιτικής συμπεριφοράς, μια τάση που έχει εξαπλωθεί στην Ευρώπη (και όχι μόνο), όπου ακροδεξιά και λαϊκίστικα κόμματα διευρύνουν συνεχώς τις δυνάμεις τους σε εντυπωσιακό βαθμό με όχημα την μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό. Μοιάζει λες και εκατομμύρια ψηφοφόρων αγνοούν την πρόσφατη ιστορία σε επίπεδο επιρροής και διείσδυσης αυτών των πολιτικών μορφωμάτων στις κοινωνίες, η κατάσταση θυμίζει έντονα εικόνες του Μεσοπολέμου.

Τα παραδοσιακά κόμματα δείχνουν κουρασμένα, χρεωκοπημένα και αδύναμα να ανταποκριθούν σε όσα οι καιροί απαιτούν. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως η παρακμή αυτή αφορά κυρίως σοσιαλιστικές και αριστερές πολιτικές εκφράσεις.

Λίγα χρόνια πριν εμφανιστεί αυτό το φαινόμενο στην Πορτογαλία, στη γειτονική Ισπανία επίσης πολλοί έδειξαν να ξεχνούν επίσης τον δικό τους δικτάτορα, τον Φράνκο, ενισχύοντας το ακροδεξιό Vox, κάτι που προκάλεσε ένα ισχυρό σοκ σε μια χώρα που γνώρισε μία από τις πιο σκληρές και μεγάλες σε διάρκεια δικτατορίες. Έχουν προηγηθεί πολλές χώρες στην Ευρώπη όπου η ακροδεξιά έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος, ενώ ο κίνδυνος επανόδου στην εξουσία του Τραμπ, που έχει αντίστοιχα χαρακτηριστικά, γίνεται ολοένα πιο από ορατός.

Αυτό που συμβαίνει σε μία μετά την άλλη χώρα, να απλώνεται δηλαδή η ακροδεξιά και συχνά να συμμετέχει σε συμμαχικές κυβερνήσεις, δεν εκπλήσσει πια, αντίθετα θεωρείται μια κανονικότητα και ίσως αυτό να είναι και το πιο επικίνδυνο, η κανονικοποίησή της. Το γιατί συμβαίνουν όλα αυτά προφανώς χρειάζεται χιλιάδες λέξεις για να ερμηνευθεί.

Άλλωστε, κάθε χώρα που έλκεται από τέτοιες δυνάμεις έχει τη δική της ιδιαιτερότητα. Αυτό που όμως διακρίνεται εύκολα από μια πρώτη ανάγνωση είναι πως τα παραδοσιακά κόμματα δείχνουν κουρασμένα, χρεωκοπημένα και αδύναμα να ανταποκριθούν σε όσα οι καιροί απαιτούν. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως η παρακμή αυτή αφορά κυρίως σοσιαλιστικές και αριστερές πολιτικές εκφράσεις. Εκεί παρατηρείται και το μεγάλο πρόβλημα, όπως άλλωστε συμβαίνει και στην Ελλάδα.

Κατά καιρούς, σημαντικοί επιστήμονες και πολιτικοί αναλυτές που προσπαθούν να αιτιολογήσουν αυτήν τη στροφή σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες αναφέρονται στον φόβο πολλών απέναντι σε προκλήσεις των καιρών, στις αλλαγές που συντελούνται, στις διαδικασίες των κοινωνικών μετασχηματισμών που είναι γρήγορες και δεν είναι πάντα εύκολο να τις ακολουθήσουν όλοι. Έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον όμως το ότι από αυτό το φάντασμα της ακροδεξιάς που απλώνεται στην Ευρώπη μεγάλοι χαμένοι δεν είναι κυρίως τα συντηρητικά κόμματα αλλά αυτά της απέναντι όχθης.

Όταν στη Γαλλία η ακροδεξιά άρχισε να μεγεθύνει την επιρροή της με αποτέλεσμα σήμερα η Λεπέν να αποτελεί την πιο μεγάλη απειλή για τη χώρα, παρατηρήθηκε ένα ενδιαφέρον φαινόμενο. Ψηφοφόροι του πάλαι ποτέ πανίσχυρου κομμουνιστικού κόμματος της χώρας αλλά και του σοσιαλιστικού σε έναν βαθμό άρχισαν να μετακινούνται προς την ακροδεξιά. Στη χώρα οι σοσιαλιστές είχαν κυβερνήσει αρκετά χρόνια, όπως συνέβη και σε αρκετές ακόμα χώρες της Ευρώπης, όπου σήμερα εμφανίζονται αντίστοιχα φαινόμενα.

Ένας σημαντικός Γάλλος διανοητής, ο Ντιντιέ Εριμπόν, ερμήνευσε με έναν ενδιαφέροντα τρόπο αυτήν τη μεταστροφή που συνέβη στη χώρα του. Έγραψε, μεταξύ άλλων, ότι στη Γαλλία «ξεκίνησε μια βαθιά μετάλλαξη της σοσιαλιστικής αριστεράς που μεγάλωνε χρόνο με τον χρόνο… Επήλθε ουσιαστικά μια γενική και μεγάλη μεταμόρφωση του ήθους και των διανοητικών αναφορών της. Δεν γινόταν πλέον λόγος για εκμετάλλευση και αντίσταση αλλά για “αναγκαίο εκσυγχρονισμό” και “κοινωνική επανίδρυση”. Δεν γινόταν πλέον λόγος για ταξικές σχέσεις αλλά για “συνύπαρξη”. Δεν γινόταν πλέον λόγος για κοινωνικό πεπρωμένο αλλά για “ατομική ευθύνη”».

Αυτές οι διαπιστώσεις ταιριάζουν σε πολλές χώρες, εκτός από τη Γαλλία, ακόμα και στη δική μας, παρά την εμφανή ιδιαιτερότητα. Όταν τα σοσιαλιστικά ή αριστερά κόμματα άρχισαν να μοιάζουν με τα συντηρητικά και τα ιδεολογικά πλεονεκτήματα χάθηκαν όταν ήρθαν στην εξουσία, μεγάλες ομάδες πολιτών στράφηκαν στην ακροδεξιά. Απογοητευμένες, νόμισαν ότι εκεί θα βρουν πειστικότερες απαντήσεις. Και αυτό είναι εξαιρετικά ανησυχητικό.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πορτογαλία: Πέθανε ο Οτέλο ντε Καρβάλιο, ηγέτης της επανάστασης των γαρυφάλλων

Ημερολόγιο / Πορτογαλία: Πέθανε ο Οτέλο ντε Καρβάλιο, ηγέτης της επανάστασης των γαρυφάλλων

Ήταν ο πρωταγωνιστής της Επανάστασης των Γαρυφάλων, αλλά ο Saraiva de Carvalho θα συνδεόταν τελικά με ένα άλλο μάλλον λιγότερο ένδοξο ιστορικό επεισόδιο: την ακροαριστερή τρομοκρατική οργάνωση Forças Populares (FP-25), υπεύθυνη για δώδεκα δολοφονίες.
ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ
Γιατί η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη;

Διεθνή / Η ακροδεξιά τρομάζει την Ευρώπη

Τα πρόσωπα, οι αιτίες και οι δυσοίωνες προβλέψεις για την άνοδο του ακροδεξιού εξτρεμισμού. Ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην πρεσβευτής-σύμβουλος ΥΠ.ΕΞ. και μέλος του ΕΛΙΑΜΕΠ, Παναγιώτης Ιωακειμίδης, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κάποτε στην Αμερική…

Ακροβατώντας / Η αμερικανική δημοκρατία οδεύει προς το τέλος της

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδοθεί σε ανελέητο κυνηγητό όσων αμφισβητούν την αλήθεια της. Κυνηγάει δημοσιογράφους, παρουσιαστές, ακτιβιστές, αντιφρονούντες, δικαστές, όποιον τολμήσει να την αμφισβητήσει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Χωρίς αναισθητικό, χωρίς δικαιώματα: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Χωρίς αναισθητικό: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές για halal και kosher στην Ελλάδα;

Παρά τις προσπάθειες νομιμοποίησης του εβραϊκού και ισλαμικού τρόπου σφαγής των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει. Η σχεδιαζόμενη Εθνική Στρατηγική Halal επαναφέρει το θέμα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ