«Με λένε Ευρώπη»: Το βιβλίο ενός Αλβανού μετανάστη για τις περιπέτειές του στην Ελλάδα

Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη» Facebook Twitter
«Γκαζμέντ» στ’ αλβανικά σημαίνει «χαρούμενο πνεύμα» κι ίσως εκεί να οφείλει ο Καπλάνι την έμφυτη αισιοδοξία του.
0


ΕΝΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ ΑΛΒΑΝΟΣ, ξενιτεμένος εδώ και μισό αιώνα, επιστρέφει εν έτει 2041 στα Τίρανα. Κι εκεί, σ’ αυτή την πόλη που του θυμίζει κακέκτυπο της Αθήνας που γνώρισε στα νιάτα του, μια πόλη πνιγμένη στο καυσαέριο και το μπετόν, γεμάτη Αφρικανούς πρόσφυγες, Κινέζους ταξιτζήδες και τρέντι, ξενόφοβους «νεοαλβανούς», ανακαλεί τις δικές του εμπειρίες στη χώρα μας.

Κάπως έτσι ξεκινά το βιβλίο του Γκαζμέντ Καπλάνι «Με λένε Ευρώπη» (Λιβάνης 2010, Επίκεντρο 2024), ένα υβριδικό έργο, σε αρμονία με την υπαρξιακή, υβριδική ταυτότητα του Αλβανού συγγραφέα και δημοσιογράφου, που έζησε για πολλά χρόνια στην Ελλάδα κι έγραψε απευθείας στα ελληνικά. Το μελλοντολογικής υφής εύρημά του ο Καπλάνι το συνέλαβε στις ΗΠΑ, φιλοξενούμενος για λίγες βδομάδες στο Ledig House, μια «αποικία συγγραφέων» σ’ ένα παραμυθένιο μέρος, σαράντα χιλιόμετρα έξω από τη Νέα Υόρκη, όπου μπορεί κανείς να δουλέψει απερίσπαστος. Μόνο που ο ίδιος τότε δεν έβλεπε την ώρα να πάρει τους δρόμους προς το Χάρλεμ για να μοιράσει μαζί με άλλους εθελοντές προεκλογικά φυλλάδια υπέρ του Ομπάμα, μέσα σε κλίμα γενικευμένου ενθουσιασμού.

Στο «Με λένε Ευρώπη» ο Καπλάνι μεταφέρει με γλαφυρότητα και υπόγειο χιούμορ τη διαδικασία προσαρμογής στην Ελλάδα και το χάος των άγνωστων εικόνων που τον έκαναν να ζαλίζεται, ενώ οι πιο μεστές σελίδες του βιβλίου του αποτυπώνουν το πώς κατάφερε να κατακτήσει μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του.

Όπως το παρθενικό βιβλίο του Καπλάνι, το πολυμεταφρασμένο «Μικρό ημερολόγιο συνόρων», έτσι και το «Με λένε Ευρώπη» κινείται διαρκώς μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και καταπιάνεται με το ανεξάντλητο θέμα της μετανάστευσης και της ταυτότητας. Στο πρώτο βιβλίο κυριαρχούσε η κατάλυση των συνόρων και η συνάντηση δύο κόσμων που επί πενήντα χρόνια ζούσαν χωριστά, ενώ σ’ αυτό το βάρος πέφτει στην παραμονή σε μια ξένη χώρα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.

ΜΕ ΛΕΝΕ ΕΥΡΩΠΗ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Γκαζμέντ Καπλάνι, Με λένε Ευρώπη, εκδόσεις Επίκεντρο

Εδώ, ο βασικός κορμός της αφήγησης διακόπτεται κάθε τόσο από μαρτυρίες μεταναστών δεύτερης γενιάς –όχι μόνο από την Αλβανία, αλλά κι από το Σουδάν, την Κένυα ή τη Νιγηρία– που βρίσκονται ακόμα στον αέρα, χωρίς τα περίφημα «χαρτιά», και από εξομολογήσεις νέων αλλά και μεγαλύτερων σε ηλικία που είτε εκπλήρωσαν τα όνειρά τους είτε αγωνίζονται να στεριώσουν στη χώρα μας. Οι παραπάνω επώνυμες αφηγήσεις αποτελούν επιλογή από εκείνες που εκμαίευσε ο Καπλάνι με τη δημοσιογραφική του ιδιότητα, σε μια περίοδο που οι συνομιλητές του, –άνθρωποι που, όπως κι ο ίδιος, δεν είχαν βρει τίποτε έτοιμο– διψούσαν να πουν την ιστορία τους. Οι συναντήσεις τους, άλλωστε, εξελίσσονταν συχνά σε ένα είδος αμοιβαίας ψυχοθεραπείας.

Στο «Με λένε Ευρώπη» ο Καπλάνι μεταφέρει με γλαφυρότητα και υπόγειο χιούμορ τη διαδικασία προσαρμογής στην Ελλάδα και το χάος των άγνωστων εικόνων που τον έκαναν να ζαλίζεται –από τα συνθήματα στους τοίχους και τις αυτόματες πόρτες των σούπερ μάρκετ ως την αφθονία των πορνοπεριοδικών–, ενώ οι πιο μεστές σελίδες του βιβλίου του αποτυπώνουν το πώς κατάφερε να κατακτήσει μια γλώσσα που δεν είναι η μητρική του.

«Γκαζμέντ» στ’ αλβανικά σημαίνει «χαρούμενο πνεύμα» κι ίσως εκεί να οφείλει ο Καπλάνι την έμφυτη αισιοδοξία του. Απ’ τη μεριά του υπήρξε τυχερός, καθώς βρέθηκαν εξαρχής άνθρωποι για να τον στηρίξουν. Ως φοιτητής της Φιλοσοφικής απέκτησε χαρτιά σχετικά νωρίς, χωρίς εξαντλητικές ταλαιπωρίες. Κάτοχος διδακτορικού, επαγγελματίας δημοσιογράφος, μεταφρασμένος συγγραφέας κι ελεύθερος να ταξιδέψει παντού, κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να διανύσει τεράστια απόσταση από την εποχή που ένα κινηματογραφικό συνεργείο με επικεφαλής τον Λευτέρη Χαρωνίτη τον περιμάζεψε από το στρατόπεδο των Φιλιατών και τον βοήθησε να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Τότε που έβγαζε μεροκάματο ως περιπτεράς, ένωνε τη μοναξιά του μ’ εκείνη της Ελληνίδας ερωμένης του και μάθαινε «σοκαριστικά ελληνικά για αρχαρίους» ξεκοκαλίζοντας το «Φοβερό βήμα» του Ταχτσή.

Μόνο την ελληνική υπηκοότητα δεν κατόρθωσε ν’ αποκτήσει ο Καπλάνι. Μια ανοιχτή πληγή που τον πίκρανε πολύ, ωθώντας τον να ξενιτευτεί γι’ άλλη μια φορά. Σήμερα ζει και γράφει στο Σικάγο. 

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς βλέπουν τα παιδιά δεύτερης γενιάς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον τους σε αυτήν τη χώρα;

Ιστορία μιας πόλης / Πώς βλέπουν τα παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς αυτήν τη χώρα;

Τα βιώματα και οι προσλαμβάνουσες, η πολιτική συνειδητοποίηση και η διαμόρφωση μιας δύσκολης προσωπικής και συλλογικής ταυτότητας, ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται και καταγράφουν την ιστορία τους μέσα από την τέχνη και τη λογοτεχνία όσα άτομα γεννήθηκαν ή ήρθαν στην Ελλάδα σε μικρή ηλικία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ελσόν Ζγκούρη δεν είναι μόνο ένας ενδιαφέρων νέος λογοτέχνης αλλά και ένας όμορφος άνθρωπος

Βιβλίο / Ελσόν Ζγκούρη: «Δεν θέλω πια να "απολογούμαι" για το αλβανικό μου όνομα»

Η λογοτεχνία, η πολιτική, το μεταναστευτικό, οι διακρίσεις, τα τραυματικά βιώματα αλλά και η δύναμη της φιλίας και της αλληλεγγύης σε μια «εκ βαθέων» συζήτηση με τον συγγραφέα του βιβλίου «όλες οι γάτες είναι όμορφες».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γκαζμέντ Καπλάνι: «Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πρώτα ξαδέρφια που τους έμαθαν να μη χωνεύονται μεταξύ τους»

Συνεντεύξεις / Γκαζμέντ Καπλάνι: «Οι Έλληνες και οι Αλβανοί είναι πρώτα ξαδέρφια που τους έμαθαν να μη χωνεύονται μεταξύ τους»

Με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου του «Μικρό Ημερολόγιο Συνόρων», ο γνωστός Αλβανός συγγραφέας που πλέον ζει στην Αμερική αφηγείται τη ζωή του στην Ελλάδα και την επί 25 ετών άκαρπη αναζήτηση υπηκοότητας
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μαρκ Τουέιν, «Οι περιπέτειες του Χακ Φιν»

Το πίσω ράφι / Το μυθιστόρημα του Μαρκ Τουέιν που έθαψαν οι κριτικοί και το αποθέωσε ο Χέμινγουεϊ

Στις «Περιπέτειες του Χακ Φιν» ο Μαρκ Τουέιν έπλασε τον πιο ελεύθερο ήρωα της αμερικανικής λογοτεχνίας, που αρνήθηκε τους κανόνες της κοινωνίας του και ένωσε την τύχη του με έναν σκλάβο δραπέτη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ