Ζώντας στη δίνη των κρίσεων και στη σκιά των διαγενεακών συγκρούσεων

Ζώντας στη δίνη των κρίσεων και στη σκιά των διαγενεακών συγκρούσεων Facebook Twitter
Παρότι οι κρίσεις είναι μια αναπότρεπτη πραγματικότητα την οποία έχουμε μάθει να βιώνουμε, η εμπειρία του να ζούμε μέσα σε κρίσεις ασταμάτητα αποτελεί μια δοκιμασία με απρόβλεπτο κοινωνικό και ψυχολογικό βάρος.
0

ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ένα συνοδευτικό στοιχείο της ζωής μας. Είναι συνθήκες που διασπούν την ομαλότητα, τη ρουτίνα και ό,τι προσλαμβάνεται ως κανονικότητα. Στη λογική των κρίσεων ανήκει το ότι αποτελούν «καταστάσεις εξαίρεσης», γι’ αυτό και λογίζονται ως εμπειρίες που έρχονται και παρέρχονται. Παρότι κάθε κρίση δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα και η μετά την κρίση συγκυρία θα διαφέρει από αυτήν που υπήρχε πριν, ως τέτοιες οι κρίσεις θεωρούνται διαχειρίσιμες και γίνονται αντιληπτές ως ένα είδος «daily business». Τα νεωτερικά υποκείμενα έχουμε, τρόπον τινά, εκπαιδευτεί στο να αντιμετωπίζουμε ρίσκα και κινδύνους που εκβάλλουν σε κρίσεις, ενώ τα συστήματα ασφάλειας με τα οποία είναι ως ένα σημείο θωρακισμένες οι σύγχρονες νεωτερικές κοινωνίες συμβάλλουν στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κρίσεων.

Παρότι οι κρίσεις είναι μια αναπότρεπτη πραγματικότητα την οποία έχουμε μάθει να βιώνουμε, η εμπειρία του να ζούμε μέσα σε κρίσεις ασταμάτητα αποτελεί μια δοκιμασία με απρόβλεπτο κοινωνικό και ψυχολογικό βάρος. Η αλληλοεπικάλυψη των κρίσεων, το να ερχόμαστε αντιμέτωποι με νέες εμπειρίες κρίσεις χωρίς να έχουμε ξεπεράσει τις παλιότερες, περιορίζει τη δυνατότητα επεξεργασίας του και υπερφορτώνει τα μέρη που τις αντιμετωπίζουν.

Η μετά την πανδημία περίοδος, σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές αλλαγές και τις ψηφιακές καινοτομίες που έχουν συντελεστεί, διαμορφώνει συνθήκες που μπορεί να βαθύνουν το διαγενεακό χάσμα, για την αντιστροφή του οποίου χρειάζονται πρωτοβουλίες διαγενεακής αλληλεγγύης και αμοιβαίας υπευθυνότητας μεταξύ των διαφορετικών γενεών.

Το σερί των κρίσεων της τελευταίας δεκαπενταετίας και η μακριά αλυσίδα της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας, του πολέμου στην Ουκρανία, της ενεργειακής και της κλιματικής κρίσης, καθώς και η αλληλεξάρτησή τους, το γεγονός δηλαδή ότι μια κρίση τροφοδοτεί κι άλλες –η πανδημία εξελίχθηκε σε οικονομική κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία σε ενεργειακή κρίση και όλες μαζί σε μια ισχυρή ψυχολογική επιβάρυνση–, τείνει να αναδειχθεί σε μια «νέα κανονικότητα». Ωστόσο μια τέτοια διάσταση ανατρέπει ό,τι γνωρίζαμε και κατανοούσαμε ως καταστάσεις και φαινόμενα κρίσης. Με άλλα λόγια, είτε η κατανόηση των κρίσεων εδράζεται σε μια λογική «περιοδικότητας» και «κυκλικότητάς» τους είτε πρόκειται για μια λογική πρόσληψής τους ως «εξωγενών» πραγματικοτήτων, οι καταστάσεις κρίσης θεωρούνται διαλεκτικά υπερβάσιμες. Παρότι η έλευση μιας κρίσης συνοδεύεται από αμφισβήτηση των σχέσεων κυριαρχίας που μπορεί να επηρεάσει τις μορφές διακυβέρνησης, οι κρίσεις δεν είναι απαραίτητο να εξελιχθούν σε διαρθρωτικές και ένα μπλοκ εξουσίας μπορεί να κλυδωνιστεί αλλά να επιβιώσει από αυτή. Τι συμβαίνει όταν οι κρίσεις γίνονται μια «νέα κανονικότητα» και το σερί των κρίσεων ένα διαρκές σοκ χωρίς σαφή απόδοση υπαιτιότητας (blame attribution);

Ζώντας μέσα στη «νέα κανονικότητα» επάλληλων κρίσεων, το εκτόπισμα των οποίων υπερβαίνει εθνικά σύνορα και έχει μεγάλη –αν όχι παγκόσμια– διάχυση, οι διαχειριστές τους δοκιμάζονται ως προς την ικανότητα όχι της υπέρβασης της κρίσης συνολικά αλλά της διασφάλισης της λειτουργικότητας και ανθεκτικότητας επιμέρους περιοχών/πτυχών που επλήγησαν από αυτή. Μέσα στην έξαρση της κρίσης της πανδημίας είδαμε, επί παραδείγματι, να αυξάνεται η εμπιστοσύνη στους κυβερνώντες και στους ειδικούς, ιδίως στην πρώτη φάση της εξάπλωσης του Covid-19, όταν ακόμη δεν υπήρχαν τα εμβόλια και οι κυβερνώντες αυτοσχεδίαζαν με την επιβολή μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης και καραντίνας. Το ίδιο συνέβαινε με τις επιχειρήσεις, τους χώρους εργασίας σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και το πεδίο της εκπαίδευσης επίσης, όταν κλήθηκαν να επιδείξουν συνέχεια στη δράση τους μέσα στην πανδημία, κουβαλώντας συγχρόνως αρκετό επιπλέον φορτίο από την οικονομική κρίση που προηγήθηκε, δοκιμάζοντας την ανθεκτικότητα και την ικανότητα προσαρμογής τους στις νέες συνθήκες.

Διαφορετικά διατυπωμένο, ενώ η αλυσίδα των κρίσεων επιβαρύνει θεσμούς, πεδία δράσης και συστήματα παραγωγής και διακυβέρνησης, καθιστά πιο θολή την υπαιτιότητα· ενώ τα παράπονα (grievances) πολλαπλασιάζονται μέσα σε αυτήν τη «νέα κανονικότητα» των αλλεπάλληλων κρίσεων, η απόδοση ευθυνών γίνεται πιο ασαφής. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα οι εμπλεκόμενοι στη διαχείριση να τιμωρούνται, να βολεύονται ή και να ανταμείβονται από τους φορείς των παραπόνων με τρόπο που ανταποκρίνεται στις ευρύτερες διαθέσεις και προτιμήσεις των τελευταίων. Πώς αυτές αναδιατάσσονται μέσα στη «νέα κανονικότητα» των συνεχών κρίσεων;

Kάτι που παρατηρείται εν μέσω κρίσεων είναι η αστάθεια των προτιμήσεων και η ρευστότητα, που επιτείνεται όσο μεγαλύτερη γίνεται η έκθεση στα media. Ιδίως στη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας, όσο πιο ενημερωμένος ήταν κάποιος τόσο πιο μεταβαλλόμενες εμφανίζονταν oι προτιμήσεις του (D. Boutin, L. Petifour & H. Megzari 2022). Όσον αφορά τις διαφορετικές γενιές, αυτές τοποθετούνται διαφορετικά εν μέσω κρίσεων. Ιδίως στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης οι millennials έχασαν ευκαιρίες που είχαν οι δύο προηγούμενες γενιές, γεγονός που πιθανώς να επιβεβαιώσει την εικασία ότι σε μια δεκαετία οι millennials θα αποτελούν μια «Gereration Rent» και θα είναι τρεις φορές πιο πιθανό να νοικιάζουν σπίτι σε σύγκριση με τους boomers, οι οποίοι επωφελήθηκαν από τις προσιτές τιμές κατοικίας προηγούμενων δεκαετιών (M. Kiefel 2019).

Οι millennials αισθάνονταν ριγμένοι μεσούσης της οικονομικής κρίσης, ιδίως σε σχέση με τους boomers, που έκαναν τα πάντα για να διατηρήσουν τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά τους προνόμια σε βάρος των νέων. Στην Ελλάδα υπήρξε ένα αίσθημα εγκατάλειψης των νέων που στο ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης θεωρούσαν ότι έχουν χειρότερες προοπτικές ζωής από εκείνες των γονέων τους και των μεγαλύτερων ηλικιών (Metron Analysis 2012). Ένα αίσθημα διαγενεακής αδικίας και καθήλωσης των προοπτικών ζωής τροφοδοτεί τη δυσπιστία και τη δυσαρέσκεια για την καθιερωμένη πολιτική και τους πολιτικούς θεσμούς (V. Georgiadou & L. Rori 2013). Αυτό το αίσθημα διαγενεακής αδικίας εξακολουθεί με την ίδια αλλά και με την αντίστροφη φορά μέσα στην πανδημία: στους millennials έχει προσαφθεί ότι δεν πήραν στα σοβαρά την πανδημία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διαχείριση της ευαλωτότητας των μεγαλύτερων γενεών, όμως και οι ίδιοι νιώθουν να έχουν παραμεριστεί ή και «θυσιαστεί» για χάρη της κρατικής και δημόσιας φροντίδας των ηλικιωμένων («The Guardian», 2/6/2021).

Υπάρχουν επιστήμονες που θεωρούν ότι μια νέα ένταση σιγοκαίει από αυτήν τον παρατεταμένο παραγκωνισμό των νέων, η οποία μπορεί να φουντώσει εν μέσω του πολέμου και των μέτρων εναντίον της Ρωσίας, κάτι που αποτελεί άλλη μια αφορμή για να μπει σε δεύτερη μοίρα η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και των προβλημάτων που περιβάλλοντος στα οποία δίνει μεγάλη έμφαση η λεγόμενη «Γενιά Γκρέτα» (Τούνμπεργκ), όπως εξηγεί ο Klaus Hurrelmann, ειδικός σε θέματα κοινωνικοποίησης και ανάλυσης συγκρούσεων ατόμου - κοινωνίας. Η μετά την πανδημία περίοδος, σε συνδυασμό με τις τεχνολογικές αλλαγές και τις ψηφιακές καινοτομίες που έχουν συντελεστεί, διαμορφώνει συνθήκες που μπορεί να βαθύνουν το διαγενεακό χάσμα, για την αντιστροφή του οποίου χρειάζονται πρωτοβουλίες διαγενεακής αλληλεγγύης και αμοιβαίας υπευθυνότητας μεταξύ των διαφορετικών γενεών.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Πώς τα σκάνδαλα επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά

Οπτική Γωνία / Πώς τα σκάνδαλα επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά

Η άποψη ότι υπάρχουν άλλα πιο σημαντικά διακυβεύματα που κυριαρχούν στην πολιτική ατζέντα, δείχνει να υποτιμά τον δυναμικό τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι πολιτικές και εκλογικές γνώμες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ