Πώς τα σκάνδαλα επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Πώς τα σκάνδαλα επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά Facebook Twitter
Η ταύτιση εκλογέων με πρόσωπα και κόμματα που έχουν εκτεθεί σε πραγματικά ή φημολογούμενα σκάνδαλα σε βάθος χρόνου υπονομεύει το συναισθηματικό υπόβαθρο μιας προϋπάρχουσας σχέσης εμπιστοσύνης.
0

Παγκόσμιες έρευνες δείχνουν ότι εδώ και δύο δεκαετίες η συγκυρία των εκλογών διασταυρώνεται συχνά με γεγονότα, πραγματικά ή φημολογούμενα, τα οποία «συναντούν την καθολική αποδοκιμασία ή αγανάκτηση των πολιτών». Έτσι, οι F. Esser και U. Hartung (2004) ορίζουν το περιεχόμενο της λέξης «σκάνδαλο» αναφερόμενοι σε αντιδράσεις των πολιτών που πλήττουν την αξιοπιστία δρώντων, οι οποίοι εμπλέκονται στο πολιτικό γίγνεσθαι. Τα σκάνδαλα μπορεί να αφορούν την ιδιωτική ζωή ή τη δημόσια εικόνα πολιτικών προσώπων και να συνδέονται με υποθέσεις οικονομικής διαφθοράς ή αθέμιτου ελέγχου της εξουσίας. Ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους, ό,τι παρουσιάζεται από τα μέσα ενημέρωσης ως «πολιτικό σκάνδαλο» και γίνεται αντιληπτό ως τέτοιο από την κοινή γνώμη δεν αφήνει αδιάφορο το εκλογικό σώμα όσον αφορά τη διαμόρφωση της εκλογικής του συμπεριφοράς. Επηρεάζουν, λοιπόν, και με ποιον τρόπο τα σκάνδαλα –πραγματικά ή φημολογούμενα– την απόφαση του εκλογέα σε σχέση με το ποιο κόμμα ή υποψήφιο θα ψηφίσει στις ερχόμενες εκλογές;

Η επιστημονική έρευνα πάνω σε αυτό το ζήτημα έχει αναδείξει κάποιες ενδιαφέρουσες τάσεις και έχει προβάλει συγκεκριμένα ευρήματα καταδεικνύοντας ότι, πολιτικά και εκλογικά, πράγματι παράγονται αποτελέσματα από τα σκάνδαλα και τη σκανδαλολογία. Καταρχάς, σε επίπεδο διεκδίκησης εδρών σε αντιπροσωπευτικά σώματα, ένας ευδιάκριτος αριθμός υποψηφίων για το αμερικανικό Κογκρέσο, το όνομα των οποίων ενεπλάκη σε πραγματικά ή φημολογούμενα σκάνδαλα, έχασε τη μάχη των προκριματικών εκλογών, μην μπορώντας να επαναδιεκδικήσει την έδρα που κατείχε μέχρι τότε. Ένα αξιοσημείωτο εύρημα είναι πως, παρότι ένα σημαντικό μέρος αξιωματούχων που εμπλέκεται σε σκάνδαλα και λαμβάνει το χρίσμα του υποψηφίου κατορθώνει να επανεκλεγεί (αυτό συμβαίνει στους τέσσερις από τους πέντε υποψηφίους με τέτοιο προφίλ), η πλειονότητά τους επανεκλέγεται με κόστος την υποχώρηση των εκλογικών ποσοστών τους συγκριτικά με προηγούμενες εκλογές που δεν μολύνονται από σκάνδαλα και σκανδαλολογία.

Η περίπτωση των παρακολουθήσεων πολιτικών προσώπων στη χώρα μας, με προεξάρχουσα εκείνη του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ κ. Νίκου Ανδρουλάκη, είναι ένα ζήτημα που λογίζεται ως σκάνδαλο από ένα κομμάτι της κοινής γνώμης.

Εκτός από τις άμεσες συνέπειες, υποψήφιοι και κόμματα που εμπλέκονται σε σκάνδαλα γνωρίζουν και έμμεσες συνέπειες από την εμπλοκή τους αυτή. Επί παραδείγματι, αν σε ένα –πραγματικό ή φημολογούμενο– σκάνδαλο εμπλακεί πολιτικός από μια κοινωνική ή άλλη μειονοτική ομάδα η οποία φορτίζεται με αρνητικές στερεοτυπικές αναπαραστάσεις στο εκλογικό σώμα, μπορεί μεν ο ίδιος ο εμπλεκόμενος να εκλεγεί, όμως συγχρόνως θα αυξηθούν οι αρνητικές διακρίσεις όσον αφορά τον τρόπο που το εκλογικό σώμα βλέπει τη συγκεκριμένη μειονοτική ομάδα ευρύτερα. Κάτι τέτοιο μπορεί, συνεπώς, να δυσχεράνει την εκλογή άλλων υποψηφίων με τα ίδια κοινωνικά χαρακτηριστικά με εκείνα των εμπλεκομένων σε σκάνδαλα, παρότι οι πρώτοι δεν έχουν καμία εμπλοκή σε αυτά.

Η περίπτωση των παρακολουθήσεων πολιτικών προσώπων στη χώρα μας, με προεξάρχουσα εκείνη του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ κ. Νίκου Ανδρουλάκη, είναι ένα ζήτημα που λογίζεται ως σκάνδαλο από ένα κομμάτι της κοινής γνώμης, εφόσον σημαντικό τμήμα της –τα 2/3 των ερωτηθέντων σε έρευνα της GPO, 22/24/8/2022 (εφημ. «Τα Νέα», 27/8/2022)– θεωρεί το ζήτημα σημαντικό για την πολιτική ζωή της χώρας, ενώ ταυτοχρόνως η πλειονότητα των ερωτηθέντων καταλογίζει ευθύνη για τη συγκεκριμένη υπόθεση προσωπικά στον πρωθυπουργό. Μπορεί οι ερωτώμενοι και σε άλλες έρευνες κοινής γνώμης που έχουν διεξαχθεί έκτοτε να μην ιεραρχούν υψηλά στην ατζέντα των προτιμήσεών τους το συγκεκριμένο ζήτημα, συνεχίζουν ωστόσο στα ίδια ή και υψηλότερα ποσοστά (64% σε πρόσφατη έρευνα της ALCO) να αποδίδουν ευθύνη στον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση για τις υποκλοπές και τα κακόβουλα λογισμικά που παράνομα κυκλοφορούν στην Ελλάδα.

Γνωρίζουμε από την πρόσφατη βιβλιογραφία (C. Sikorski, R. Heiss & J. Matthes, 2019) ότι οι παραβιάσεις πολιτικών κανόνων επηρεάζουν –αν όχι ευθέως, οπωσδήποτε εμμέσως– τις αποφάσεις των εκλογέων σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο. Ενώ αρχικά η πραγματικότητα ή η φημολογία για τέτοιου είδους παραβάσεις θεσμοθετημένων κανόνων (σκάνδαλα) φιλτράρεται μέσα από προϋπάρχουσες στους εκλογείς θετικές αξιολογήσεις των εμπλεκομένων προσώπων ή θεσμών, οι ψηφοφόροι δεν χρησιμοποιούν εσαεί τέτοια φίλτρα, τα οποία εν μέρει αδρανοποιούν την κρίση τους. Η ταύτιση εκλογέων με πρόσωπα και κόμματα που έχουν εκτεθεί σε πραγματικά ή φημολογούμενα σκάνδαλα σε βάθος χρόνου υπονομεύει το συναισθηματικό υπόβαθρο μιας προϋπάρχουσας σχέσης εμπιστοσύνης, δημιουργώντας ρήγματα και αφήνοντας χώρο για περισσότερο ορθολογικές πολιτικές αξιολογήσεις.

Παρότι δεν είναι σίγουρο αν και πόσο ένα πολιτικό σκάνδαλο μπορεί να επηρεάσει ευθέως την κρίση των εκλογέων, εμμέσως υπάρχουν επιδράσεις, με τους εκλογείς στον απόηχο των σκανδάλων να δοκιμάζουν τις σχέσεις εμπιστοσύνης τους με την πολιτική ελίτ και τους πολιτικούς θεσμούς, αφήνοντας μεγαλύτερα περιθώρια στην πολιτική δυσπιστία (απ’ ό,τι στην πολιτική εμπιστοσύνη) να επηρεάσει την κρίση του. Η άποψη ότι τα σκάνδαλα δεν επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά, ιδίως όταν άλλα σημαντικά διακυβεύματα κυριαρχούν στην πολιτική ατζέντα, δείχνει να υποτιμά τον δυναμικό τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι πολιτικές και εκλογικές γνώμες, ιδίως σε συγκυρίες μεγάλης πολιτικής ρευστότητας και μεταβλητότητας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ