Ο Εμανουέλ Μακρόν, αυτό το παράξενο αντικείμενο της γαλλικής πολιτικής, κέρδισε το στοίχημα της δεύτερης προεδρικής θητείας. Αμέσως όμως και πριν καν σχηματιστεί στις οθόνες το 58,5 τοις εκατό, οι αντίπαλοί του έσπευσαν να δηλώσουν πως τον περιμένουν στον «τρίτο γύρο», στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.
Κάπου μέσα στους σχολιασμούς ακούστηκε η έκφραση ο «Μακρόν κέρδισε χάνοντας». Από την κλασική εκλογική σκοπιά αυτό δεν αληθεύει φυσικά. Ο Μακρόν θα συνεχίσει να είναι Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας και η Μαρίν Λεπέν ή ο Ζαν Λυκ Μελανσόν θα έχουν το ρόλο της αντιπολίτευσης. Από άλλες πλευρές όμως, το περιβάλλον αυτής της μεγάλης εκλογικής νίκης έχει πολλά ανησυχητικά σημάδια.
Το πιο ανησυχητικό σημάδι από όλα είναι η ίδια η εποχή ή η ιστορική περίσταση: πόλεμος, μεγάλη και διαρκής αναστάτωση στη ζωή των πολυπληθέστερων τάξεων της Ευρώπης (και της Γαλλίας φυσικά), βασίλειο της αβεβαιότητας.
Ενώ προέρχεται από μια παράδοση που πίστευε πως ο οικονομικός εκσυγχρονισμός και η καινοτομία είναι το κλειδί της σύγχρονης πολιτικής, τώρα ξέρει πως δεν μπορείς να κυβερνάς μια χώρα όπως οι διευθύνοντες σύμβουλοι διοικούν τις εταιρίες τους. Η οικονομία είναι σημαντική αλλά ο οικονομισμός, είτε νεοφιλελεύθερος είτε αριστερός, δεν απαντάει σε πολλές από τις σύγχρονες αγωνίες
Το δεύτερο ανησυχητικό σημάδι είναι η αβυσσαλέα αποξένωση μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του λαού που δεν αναγνωρίζουν πια τη συμμετοχή τους σε μια κοινή Ιστορία. Ο κόσμος που απείχε ή έμεινε, παρά τις συστάσεις, στο «ούτε Λεπέν, ούτε Μακρόν» συνεχίζει να απεχθάνεται τις αξίες, τη γλώσσα, τα σύμβολα και την ίδια την ύπαρξη του Μακρόν και της πολιτικής του.
Το τρίτο ανησυχητικό σημάδι έρχεται από παλιά αλλά γνωρίζει μια άλλη τροπή τα τελευταία χρόνια. Είναι η τομή στο χώρο και στη γεωγραφία της Γαλλίας, η αντίθεση μεταξύ της περιφέρειας και των μεγάλων αστικών περιοχών. Το χωριό και η μικρή πόλη βρίσκουν πλέον στην Μαρίν Λεπέν τη Μητέρα Προστάτρια του κόσμου των απλών ανθρώπων απέναντι στην «μοντέρνα αλαζονεία».
Η νίκη, ωστόσο, του Μακρόν έχει από μόνη της μια σημασία που υπερβαίνει τη συμπτωματολογία της γαλλικής εσωτερικής πολιτικής. Υπάρχουν ισχυρά σημεία στον «μακρονισμό» που τα υποτιμούν οι δύο κύριοι αντίπαλοί του. Ο Μακρόν έχει ουσιαστική επαφή και γνώση του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου παιχνιδιού. Καταλαβαίνει τη σημασία που έχει η Ευρώπη για την αντιμετώπιση των μεγάλων πλανητικών κρίσεων αλλά και για την άμυνα απέναντι στις νέες αυταρχικές απειλές της Ρωσίας ή μελλοντικά της Κίνας. Ενώ προέρχεται από μια παράδοση που πίστευε πως ο οικονομικός εκσυγχρονισμός και η καινοτομία είναι το κλειδί της σύγχρονης πολιτικής, τώρα ξέρει πως δεν μπορείς να κυβερνάς μια χώρα όπως οι διευθύνοντες σύμβουλοι διοικούν τις εταιρίες τους. Η οικονομία είναι σημαντική αλλά ο οικονομισμός, είτε νεοφιλελεύθερος είτε αριστερός, δεν απαντάει σε πολλές από τις σύγχρονες αγωνίες.
Με ποια παράταξη όμως μπορεί να κυβερνήσει τη Γαλλία ο Μακρόν; Αυτό νομίζω πως είναι το σημείο όπου ο επανεκλεγείς Πρόεδρος έρχεται ενώπιον ενός πολιτικού κενού. Οι δυο αντίπαλοί του φροντίζουν να απορροφούν δυνάμεις και πρόσωπα από τις αντίστοιχες πολιτικές οικογένειες της δεξιάς και της αριστεράς. Ο Μελανσόν, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα ηγείται ενός γαλλικού Συριζα στον οποίον θα προσκολληθούν κάμποσοι πολιτευτές και πολιτικοί του ναυαγισμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος αλλά και οικολόγοι, αριστεριστές και οπαδοί του ριζοσπαστισμού των μειονοτικών ταυτοτήτων. Η Λεπέν από την άλλη, συσπειρώνει όλα εκείνα τα τμήματα της γαλλικής δεξιάς που αναζητούν έναν λαϊκό συντηρητισμό ως ανάχωμα στην κρίση.
Ο «μακρονισμός» όμως, παρά την επίκληση μιας καινούριας πολιτικής επινόησης, δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει πολιτικό και ιδεολογικό σχήμα. Δίνει την αίσθηση ενός χώρου φιλοδοξιών και πρότζεκτ, μιας συγκυριακής συγκόλλησης ανθρώπων που βρέθηκαν έξω από τις ιστορικές τους πολιτικές οικογένειες και θέλησαν να συνεχίσουν την πολιτική «αλλιώς».
Θα μπορούσε φυσικά να δει κανείς τον χώρο του Μακρόν ως μια άλλη εκδοχή ενός κόμματος προυχόντων όπως είχε γίνει στην πράξη το Σοσιαλιστικό Κόμμα των τελευταίων χρόνων. Πώς μπορούν όμως μεταρρυθμιστές προύχοντες να πείσουν για την ορθολογικότητα των σχεδίων τους εκείνους τους Γάλλους που δεν θέλουν να βλέπουν ούτε ζωγραφιστές αυτές τις ελίτ; Δεν είναι απλώς θυμωμένοι αυτοί οι Γάλλοι. Έχουν αιτήματα ή επιθυμίες που είναι πρακτικά αδύνατο να ικανοποιηθούν από μια διαχείριση στα υπαρκτά ευρωπαϊκά πλαίσια. Αυτή είναι η ανομολόγητη και ενοχλητική αλήθεια. Ο μέσος ψηφοφόρος του Μελανσόν δεν είναι απλώς θυμωμένος ή αγανακτισμένος. Θέλει (επειγόντως) πολύ μεγαλύτερο εισόδημα, εξασφαλισμένη εργασία χωρίς απολύσεις, φορολόγηση του πλούτου στο ενενήντα τοις εκατό και πολλά άλλα που, προφανώς, πάνε πολύ πιο πέρα και από την πιο τολμηρή εθνική σοσιαλδημοκρατία. Και όσοι στράφηκαν στην Μαρίν Λεπέν θέλουν επίσης πράγματα και τα θέλουν τώρα ή έστω γρήγορα. Και οι δικές τους επιθυμίες έρχονται, αντικειμενικά, σε ρήξη με τον τρόπο που λειτουργούν οι θεσμοί, οι συμμαχίες, οι εμπορικές και βιομηχανικές σχέσεις, τα πρωτόκολλα τήρησης συμφωνιών.
Αυτοί οι κόσμοι των προσδοκιών που δεν έχουν πια ανοχή και δεν κάνουν υπομονή είναι το εσωτερικό περιβάλλον που (θα) έχει να αντιμετωπίσει ο Εμανουέλ Μακρόν. Και ενώ διαθέτει τεράστια επιμονή και το παλεύει με όλους τους τρόπους, χρειάζεται και κάτι άλλο: μια πολιτική ταυτότητα. Τι θα είναι αυτή; Μια πιο σοφιστικέ κεντροδεξιά; Ένας σοσιαλφιλελευθερισμός προσαρμοσμένος στην εποχή της επιστροφής του Κράτους και των μαζικών δημοσίων επενδύσεων; Ή κάτι σαν ένα ρεπουμπλικανικό και οικολογικό Κέντρο που απορροφά με τη σειρά του αδέσποτους σοσιαλδημοκράτες και ορφανούς κεντροδεξιούς;
Ό,τι και αν γίνει στο εξής, ο Μακρόν έχει αποδείξει ότι αντέχει, ότι ξέρει τους κώδικες της πολιτικής και ότι εργάζεται σε πολλά μέτωπα συγχρόνως. Η υποτίμησή του ως προϊόντος του μεταμοντέρνου μάρκετινγκ ή ως νεοφιλελεύθερου πωλητή ήταν τελείως άστοχη. Το μίσος πολλών στην Αριστερά εναντίον του είναι περισσότερο τύφλωση παρά αληθινή κριτική επαγρύπνηση για λάθη ή κακές επιλογές. Η δεύτερη πενταετία του θα είναι κι αυτή περιπετειώδης και με σοβαρές συγκρούσεις. Έχουμε μπει σε μια περίοδο σκληρής πολιτικής και εκεί έξω υπάρχουν ριζοσπαστικές ανάγκες και ιδεολογίες που περιμένουν κάθε στραβοπάτημα για να περάσουν στην αντεπίθεση. Η «αλλαγή μεθόδου» που υποσχέθηκε αυτός ο δεύτερος Μακρόν μοιάζει με προληπτικό οχυρωματικό έργο απέναντι στις θύελλες. Αν θα είναι αρκετή, θα φανεί μετά τον Ιούνιο και τις μεταβολές στην πολιτική σύνθεση της χώρας και των προσδοκιών της.
