Σειρές στην ελληνική ύπαιθρο: Τηλεοπτικός ή κοινωνικός αναχρονισμός;

ΓΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Facebook Twitter
Η αντιδιαστολή μεταξύ επαρχιακού και αστικού τρόπου ζωής είναι ένα αρκετά διαχρονικό θέμα κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής μυθοπλασίας στην Ελλάδα.
0

ΕINAI ENTYΠΩΣΙΑΚΟ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ότι φέτος οι περισσότερες δημοφιλείς σειρές της ελληνικής τηλεόρασης έχουν μεταφέρει το σκηνικό τους στην ελληνική ύπαιθρο. O «Σασμός» (Alpha) και η «Γη της Ελιάς» (Mega) ήρθαν να συνεχίσουν και να ανταγωνιστούν τις «Άγριες μέλισσες» (ΑΝΤ1). Η επιτυχία που γνωρίζουν, τουλάχιστον στις ηλικίες που παραμένουν ακόμη πιστές στον τηλεοπτικό τους δέκτη, είναι αξιοσημείωτη.

Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι κι άλλες παραγωγές, είτε στο κωμικό είδος («Χαιρέτα μου τον πλάτανο», ΕΡΤ) είτε σε αυτό της περιπέτειας-μυστηρίου («Κομάντα και Δράκοι», Mega), μεταφέρουν επίσης τη δράση σε κάποια μορφή επαρχίας, καταλαβαίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια γενικευμένη τάση που αξίζει την προσοχή μας.

Καταρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η ύπαιθρος, πιο συγκεκριμένα η αντιδιαστολή μεταξύ επαρχιακού και αστικού τρόπου ζωής, είναι ένα αρκετά διαχρονικό θέμα κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής μυθοπλασίας στην Ελλάδα. H ύπαιθρος και οι άνθρωποί της έχουν πρωταγωνιστήσει, από τον Κώστα Χατζηχρήστο στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο ως χαρακτηριστικό επαρχιώτη που δυσκολεύεται και παλεύει να προσαρμοστεί στις συνθήκες της αστικοποίησης μέχρι τα σκληροτράχηλα τοπία και τις φυσιογνωμίες της Ηπείρου στην εμβληματική για το νέο ελληνικό κινηματογράφο «Αναπαράσταση» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Η κινηματογραφική παρουσία της υπαίθρου έδινε αφορμή είτε για κωμικές (Παλιός Ελληνικός Κινηματογράφος) είτε δραματικές (Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος) απεικονίσεις το φαινόμενου της (εσωτερικής ή εξωτερικής) μετανάστευσης, της μεταπολεμικής συνθήκης αναγκαστικής μετακίνησης και αλλαγής του τρόπου ζωής.

Το γεγονός ότι αυτές οι σειρές συναντούν το τηλεοπτικό κοινό και δίνουν εργασία σε πολλούς καλλιτέχνες είναι προφανώς μια θετική εξέλιξη. Όπως και το ότι πειραματίζονται ως έναν βαθμό με την αστυνομική πλοκή και περιπέτεια κι έτσι διαφοροποιούνται αρκετά από απλές μελοδραματικές σαπουνόπερες εσωτερικού χώρου. 

Το παρελθόν των εικόνων της υπαίθρου στην ελληνική τηλεόραση είναι επίσης πλούσιο, ειδικά από την έναρξη της λειτουργίας των ιδιωτικών καναλιών και ύστερα. Και εδώ υπάρχει ο χονδρικός διαχωρισμός μεταξύ δραματικής και κωμικής αφήγησης που οδηγεί σε κάπως διαφορετικές σημασίες της ελληνικής επαρχίας.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις οι σειρές της Μιρέλλας Παπαοικονόμου («Μη φοβάσαι τη φωτιά», «Απών», «Έτσι ξαφνικά») και αργότερα του Χριστόφορου Παπακαλιάτη («Η ζωή μας μια βόλτα», «Να με προσέχεις») που μεταφέρουν στη νησιωτική Ελλάδα, σε μέρη με συνήθως πλούσιο αστικό παρελθόν και τουριστικό παρόν (Σύρος, Κέρκυρα, Χανιά), ερωτικές ιστορίες σύγχρονων κατά βάση πρωταγωνιστών που θα μπορούσαν κάλλιστα να ζουν και στις μεγάλες πόλεις.

Εκεί το περιβάλλον της ελληνικής επαρχίας πιο πολύ σηματοδοτεί έναν τουριστικό αναχωρητισμό σε συνθήκες ζωής πολύ πιο καλαίσθητες από αυτές στη μεγαλούπολη παρά κάποιο κριτικό σχόλιο σε έναν παρωχημένο τρόπο ζωής. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει σε μεγάλες κωμικές τηλεοπτικές επιτυχίες, όπως το «Καφέ της Χαράς», όπου ο επαρχιωτισμός ταυτίζεται απολύτως με τον συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας και σατιρίζεται γι’ αυτό.

Οι παραπάνω απεικονίσεις της υπαίθρου δεν φαίνεται να αποτελούν τον οδηγό των φετινών σειρών. Αντίθετα, αυτές φαίνεται να συνεχίζουν και να εξελίσσουν μια άλλη αφηγηματική επιλογή που έχει επίσης εμφανιστεί αρκετές φορές στο είδος του αισθηματικού δράματος.

Εδώ η ελληνική επαρχία, κυρίως για λόγους νατουραλιστικής δραματοποίησης του σεναρίου, γίνεται το σκηνικό μιας αξεδιάλυτα σύγχρονης και οπισθοδρομικής κοινωνίας (π.χ. «Άγγιγμα ψυχής», «Πειρασμός», «Τζιβαέρι», «Της αγάπης μαχαιριά»). Η γραφικότητα ή η αγριότητα της φύσης και των κατοίκων της υπαίθρου ενισχύουν τα περίπλοκα ερωτικά πάθη, τις εμπλοκές του κουτσομπολιού, τις ψυχικές πιέσεις και τα ηθικά διλήμματα. Η παραδοσιακή κοινωνία του κάμπου, της Μάνης, της Κρήτης και η βίαια επίλυση των διαφορών προσφέρει το κατάλληλο έδαφος για κλιμάκωση τόσο της ερωτικής επιθυμίας όσο και του κινδύνου που αυτή συνεπάγεται.

Αυτόν τον δρόμο ενός εσωτερικού εξωτισμού φαίνεται να ακολουθούν οι επιτυχίες των νέων καθημερινών σειρών. Σίγουρα σε αυτό συνέβαλε η επιτυχία της σειράς «Άγριες μέλισσες», με τη διαφορά ότι οι φετινές σειρές δεν μεταφέρονται στο αυταρχικό και πατριαρχικό παρελθόν του θεσσαλικού κάμπου, όπως έκανε η σειρά του Αντ1, αλλά στο απολύτως σύγχρονο παρόν Κρήτης και της Μάνης, που σκιαγραφούνται με επίμονα στοιχεία τοπικιστικών, παραδοσιακών και βίαιων αξιών. 

ΑΓΡΙΕΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ Facebook Twitter
Τον δρόμο ενός εσωτερικού εξωτισμού φαίνεται να ακολουθούν οι επιτυχίες των νέων καθημερινών σειρών. Σίγουρα σε αυτό συνέβαλε η επιτυχία της σειράς «Άγριες μέλισσες».

Κάτι ανάλογο όμως δεν επιχειρούσαν και οι τουρκικές σαπουνόπερες που μονοπώλησαν την τηλεθέαση, όταν η εγχώρια παραγωγή, λόγω οικονομικής κρίσης, μειώθηκε στο ελάχιστο; Εκεί δεν είδαμε με πολύ εμφατικό τρόπο κοινωνίες ταυτόχρονα αγκιστρωμένες στο παρελθόν και εκτεθειμένες σε υπερσύγχρονες προκλήσεις; 

Χρειάζεται προφανώς πολύ πιο προσεχτική μελέτη και εξέταση του περιεχομένου των σειρών αυτών και του τρόπου που τις προσλαμβάνει το κοινό τους για να μπορέσει να καταλήξει κανείς με ασφάλεια εάν έχουμε να κάνουμε με μια λαγνεία γύρω από την παράδοση ή ένα δραματοποιημένο τρόπο υπέρβασής της.

Όμως η συνταγή που ο Μανούσος Μανουσάκης πρώτος εισήγαγε στην ελληνική τηλεόραση («Η αγάπη ήρθε από μακριά», «Μη μου λες αντίο») και την είδαμε να γίνεται αγαπητή ακόμη και μέσα από την τουρκική μυθοπλασία φαίνεται να κυριαρχεί. Η συνταγή που δείχνει τα προβλήματα και τη δύναμη της αγάπης σε έναν κόσμο αγκυλωμένο από την παράδοση και τις οικογενειακές διαιρέσεις ή που κάνει δειλά βήματα εκσυγχρονισμού.

Το γεγονός ότι αυτές οι σειρές συναντούν το τηλεοπτικό κοινό και δίνουν εργασία σε πολλούς καλλιτέχνες είναι προφανώς μια θετική εξέλιξη. Όπως και το ότι πειραματίζονται ως έναν βαθμό με την αστυνομική πλοκή και περιπέτεια και έτσι διαφοροποιούνται αρκετά από απλές μελοδραματικές σαπουνόπερες εσωτερικού χώρου. 

Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι για ποιον λόγο αυτός ο ιδιόμορφος αισθητικός αναχρονισμός που καλλιεργούν συναντά τόσο μεγάλο ενδιαφέρον. Για ποιον λόγο η τηλεοπτική μυθοπλασία που συναντά επιτυχία στην Ελλάδα του εικοστού πρώτου αιώνα προτάσσει έναν οπτικοακουστικό αναχρονισμό σε σκηνές βεντέτας, αντιμετωπίζει ηδονοβλεπτικά  μαυροπουκαμισάδες και τσεμπέρια και φιλοτεχνεί μια επιστροφή στις ρίζες, αναζητώντας τη χαμένη αυθεντικότητα και αναπτύσσοντας κυρίως ηθικοπλαστικούς διαλόγους. Μήπως η ύπαιθρος, από αφορμή να απεικονιστούν μεταπολεμικά οι συνέπειες της κοινωνικής κινητικότητας σήμερα, γίνεται έμμεση μαρτυρία ενός τραύματος κοινωνικής ακινησίας ή της δυσκολίας μετάβασης σε κάτι νέο; 

Αν βάλουμε, πάντως, στην εξίσωση το δραματικό φαινόμενο των «γυναικοκτονιών» που συνεχίζουν να αυξάνονται, ίσως αυτές οι σειρές να μας λένε πολύ περισσότερα από αυτά που δείχνουν.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

TV Preview: Η σαρωτική επιστροφή της μυθοπλασίας

Fall Preview 2021 / TV Preview: Η σαρωτική επιστροφή της μυθοπλασίας

Για πρώτη φορά, έπειτα από πολλά χρόνια, θα κάνουν πρεμιέρα φέτος τόσες πολλές νέες ελληνικές σειρές, που θα επιχειρήσουν να προσεγγίσουν ένα πιο απαιτητικό κοινό και να του αποσπάσουν την καθημερινή προσοχή από τo streaming και τα ξένα μεγαθήρια.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ