Σειρές στην ελληνική ύπαιθρο: Τηλεοπτικός ή κοινωνικός αναχρονισμός;

ΓΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Facebook Twitter
Η αντιδιαστολή μεταξύ επαρχιακού και αστικού τρόπου ζωής είναι ένα αρκετά διαχρονικό θέμα κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής μυθοπλασίας στην Ελλάδα.
0

ΕINAI ENTYΠΩΣΙΑΚΟ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ότι φέτος οι περισσότερες δημοφιλείς σειρές της ελληνικής τηλεόρασης έχουν μεταφέρει το σκηνικό τους στην ελληνική ύπαιθρο. O «Σασμός» (Alpha) και η «Γη της Ελιάς» (Mega) ήρθαν να συνεχίσουν και να ανταγωνιστούν τις «Άγριες μέλισσες» (ΑΝΤ1). Η επιτυχία που γνωρίζουν, τουλάχιστον στις ηλικίες που παραμένουν ακόμη πιστές στον τηλεοπτικό τους δέκτη, είναι αξιοσημείωτη.

Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι κι άλλες παραγωγές, είτε στο κωμικό είδος («Χαιρέτα μου τον πλάτανο», ΕΡΤ) είτε σε αυτό της περιπέτειας-μυστηρίου («Κομάντα και Δράκοι», Mega), μεταφέρουν επίσης τη δράση σε κάποια μορφή επαρχίας, καταλαβαίνουμε ότι έχουμε να κάνουμε με μια γενικευμένη τάση που αξίζει την προσοχή μας.

Καταρχάς, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η ύπαιθρος, πιο συγκεκριμένα η αντιδιαστολή μεταξύ επαρχιακού και αστικού τρόπου ζωής, είναι ένα αρκετά διαχρονικό θέμα κινηματογραφικής ή τηλεοπτικής μυθοπλασίας στην Ελλάδα. H ύπαιθρος και οι άνθρωποί της έχουν πρωταγωνιστήσει, από τον Κώστα Χατζηχρήστο στον παλιό ελληνικό κινηματογράφο ως χαρακτηριστικό επαρχιώτη που δυσκολεύεται και παλεύει να προσαρμοστεί στις συνθήκες της αστικοποίησης μέχρι τα σκληροτράχηλα τοπία και τις φυσιογνωμίες της Ηπείρου στην εμβληματική για το νέο ελληνικό κινηματογράφο «Αναπαράσταση» του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Η κινηματογραφική παρουσία της υπαίθρου έδινε αφορμή είτε για κωμικές (Παλιός Ελληνικός Κινηματογράφος) είτε δραματικές (Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος) απεικονίσεις το φαινόμενου της (εσωτερικής ή εξωτερικής) μετανάστευσης, της μεταπολεμικής συνθήκης αναγκαστικής μετακίνησης και αλλαγής του τρόπου ζωής.

Το γεγονός ότι αυτές οι σειρές συναντούν το τηλεοπτικό κοινό και δίνουν εργασία σε πολλούς καλλιτέχνες είναι προφανώς μια θετική εξέλιξη. Όπως και το ότι πειραματίζονται ως έναν βαθμό με την αστυνομική πλοκή και περιπέτεια κι έτσι διαφοροποιούνται αρκετά από απλές μελοδραματικές σαπουνόπερες εσωτερικού χώρου. 

Το παρελθόν των εικόνων της υπαίθρου στην ελληνική τηλεόραση είναι επίσης πλούσιο, ειδικά από την έναρξη της λειτουργίας των ιδιωτικών καναλιών και ύστερα. Και εδώ υπάρχει ο χονδρικός διαχωρισμός μεταξύ δραματικής και κωμικής αφήγησης που οδηγεί σε κάπως διαφορετικές σημασίες της ελληνικής επαρχίας.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις οι σειρές της Μιρέλλας Παπαοικονόμου («Μη φοβάσαι τη φωτιά», «Απών», «Έτσι ξαφνικά») και αργότερα του Χριστόφορου Παπακαλιάτη («Η ζωή μας μια βόλτα», «Να με προσέχεις») που μεταφέρουν στη νησιωτική Ελλάδα, σε μέρη με συνήθως πλούσιο αστικό παρελθόν και τουριστικό παρόν (Σύρος, Κέρκυρα, Χανιά), ερωτικές ιστορίες σύγχρονων κατά βάση πρωταγωνιστών που θα μπορούσαν κάλλιστα να ζουν και στις μεγάλες πόλεις.

Εκεί το περιβάλλον της ελληνικής επαρχίας πιο πολύ σηματοδοτεί έναν τουριστικό αναχωρητισμό σε συνθήκες ζωής πολύ πιο καλαίσθητες από αυτές στη μεγαλούπολη παρά κάποιο κριτικό σχόλιο σε έναν παρωχημένο τρόπο ζωής. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει σε μεγάλες κωμικές τηλεοπτικές επιτυχίες, όπως το «Καφέ της Χαράς», όπου ο επαρχιωτισμός ταυτίζεται απολύτως με τον συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας και σατιρίζεται γι’ αυτό.

Οι παραπάνω απεικονίσεις της υπαίθρου δεν φαίνεται να αποτελούν τον οδηγό των φετινών σειρών. Αντίθετα, αυτές φαίνεται να συνεχίζουν και να εξελίσσουν μια άλλη αφηγηματική επιλογή που έχει επίσης εμφανιστεί αρκετές φορές στο είδος του αισθηματικού δράματος.

Εδώ η ελληνική επαρχία, κυρίως για λόγους νατουραλιστικής δραματοποίησης του σεναρίου, γίνεται το σκηνικό μιας αξεδιάλυτα σύγχρονης και οπισθοδρομικής κοινωνίας (π.χ. «Άγγιγμα ψυχής», «Πειρασμός», «Τζιβαέρι», «Της αγάπης μαχαιριά»). Η γραφικότητα ή η αγριότητα της φύσης και των κατοίκων της υπαίθρου ενισχύουν τα περίπλοκα ερωτικά πάθη, τις εμπλοκές του κουτσομπολιού, τις ψυχικές πιέσεις και τα ηθικά διλήμματα. Η παραδοσιακή κοινωνία του κάμπου, της Μάνης, της Κρήτης και η βίαια επίλυση των διαφορών προσφέρει το κατάλληλο έδαφος για κλιμάκωση τόσο της ερωτικής επιθυμίας όσο και του κινδύνου που αυτή συνεπάγεται.

Αυτόν τον δρόμο ενός εσωτερικού εξωτισμού φαίνεται να ακολουθούν οι επιτυχίες των νέων καθημερινών σειρών. Σίγουρα σε αυτό συνέβαλε η επιτυχία της σειράς «Άγριες μέλισσες», με τη διαφορά ότι οι φετινές σειρές δεν μεταφέρονται στο αυταρχικό και πατριαρχικό παρελθόν του θεσσαλικού κάμπου, όπως έκανε η σειρά του Αντ1, αλλά στο απολύτως σύγχρονο παρόν Κρήτης και της Μάνης, που σκιαγραφούνται με επίμονα στοιχεία τοπικιστικών, παραδοσιακών και βίαιων αξιών. 

ΑΓΡΙΕΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ Facebook Twitter
Τον δρόμο ενός εσωτερικού εξωτισμού φαίνεται να ακολουθούν οι επιτυχίες των νέων καθημερινών σειρών. Σίγουρα σε αυτό συνέβαλε η επιτυχία της σειράς «Άγριες μέλισσες».

Κάτι ανάλογο όμως δεν επιχειρούσαν και οι τουρκικές σαπουνόπερες που μονοπώλησαν την τηλεθέαση, όταν η εγχώρια παραγωγή, λόγω οικονομικής κρίσης, μειώθηκε στο ελάχιστο; Εκεί δεν είδαμε με πολύ εμφατικό τρόπο κοινωνίες ταυτόχρονα αγκιστρωμένες στο παρελθόν και εκτεθειμένες σε υπερσύγχρονες προκλήσεις; 

Χρειάζεται προφανώς πολύ πιο προσεχτική μελέτη και εξέταση του περιεχομένου των σειρών αυτών και του τρόπου που τις προσλαμβάνει το κοινό τους για να μπορέσει να καταλήξει κανείς με ασφάλεια εάν έχουμε να κάνουμε με μια λαγνεία γύρω από την παράδοση ή ένα δραματοποιημένο τρόπο υπέρβασής της.

Όμως η συνταγή που ο Μανούσος Μανουσάκης πρώτος εισήγαγε στην ελληνική τηλεόραση («Η αγάπη ήρθε από μακριά», «Μη μου λες αντίο») και την είδαμε να γίνεται αγαπητή ακόμη και μέσα από την τουρκική μυθοπλασία φαίνεται να κυριαρχεί. Η συνταγή που δείχνει τα προβλήματα και τη δύναμη της αγάπης σε έναν κόσμο αγκυλωμένο από την παράδοση και τις οικογενειακές διαιρέσεις ή που κάνει δειλά βήματα εκσυγχρονισμού.

Το γεγονός ότι αυτές οι σειρές συναντούν το τηλεοπτικό κοινό και δίνουν εργασία σε πολλούς καλλιτέχνες είναι προφανώς μια θετική εξέλιξη. Όπως και το ότι πειραματίζονται ως έναν βαθμό με την αστυνομική πλοκή και περιπέτεια και έτσι διαφοροποιούνται αρκετά από απλές μελοδραματικές σαπουνόπερες εσωτερικού χώρου. 

Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι για ποιον λόγο αυτός ο ιδιόμορφος αισθητικός αναχρονισμός που καλλιεργούν συναντά τόσο μεγάλο ενδιαφέρον. Για ποιον λόγο η τηλεοπτική μυθοπλασία που συναντά επιτυχία στην Ελλάδα του εικοστού πρώτου αιώνα προτάσσει έναν οπτικοακουστικό αναχρονισμό σε σκηνές βεντέτας, αντιμετωπίζει ηδονοβλεπτικά  μαυροπουκαμισάδες και τσεμπέρια και φιλοτεχνεί μια επιστροφή στις ρίζες, αναζητώντας τη χαμένη αυθεντικότητα και αναπτύσσοντας κυρίως ηθικοπλαστικούς διαλόγους. Μήπως η ύπαιθρος, από αφορμή να απεικονιστούν μεταπολεμικά οι συνέπειες της κοινωνικής κινητικότητας σήμερα, γίνεται έμμεση μαρτυρία ενός τραύματος κοινωνικής ακινησίας ή της δυσκολίας μετάβασης σε κάτι νέο; 

Αν βάλουμε, πάντως, στην εξίσωση το δραματικό φαινόμενο των «γυναικοκτονιών» που συνεχίζουν να αυξάνονται, ίσως αυτές οι σειρές να μας λένε πολύ περισσότερα από αυτά που δείχνουν.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

TV Preview: Η σαρωτική επιστροφή της μυθοπλασίας

Fall Preview 2021 / TV Preview: Η σαρωτική επιστροφή της μυθοπλασίας

Για πρώτη φορά, έπειτα από πολλά χρόνια, θα κάνουν πρεμιέρα φέτος τόσες πολλές νέες ελληνικές σειρές, που θα επιχειρήσουν να προσεγγίσουν ένα πιο απαιτητικό κοινό και να του αποσπάσουν την καθημερινή προσοχή από τo streaming και τα ξένα μεγαθήρια.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΙΑΚΟΣΑΒΒΑΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ