«Τίρζα»: Για την αρρώστια της λευκής μεσαίας τάξης

«Τίρζα»: Για την αρρώστια της λευκής μεσαίας τάξης Facebook Twitter
2

Ο Γιέργκεν Χοφμέιστερ είναι σε μία κρίσιμη φάση της ζωής του. Λίγο πριν από τη σύνταξη, ο διευθυντής του εκδοτικού οίκου όπου δουλεύει ως επιμελητής του ανακοινώνει ότι δεν τον χρειάζεται πια, ότι τα κριτήρια με τα οποία επιλέγει βιβλία προς έκδοση είναι ξεπερασμένα. «Οι άνθρωποι τώρα δεν έχουν πλέον χρόνο. Ούτε για εφημερίδα, ούτε καν για τηλεόραση. Αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη μας. Πρέπει να φτιάξουμε βιβλία για ανθρώπους που δεν έχουν χρόνο για να διαβάσουν. Χρειαζόμαστε best-sellers. Ο πελάτης είναι βασιλιάς, Γιέργκεν. Άδειασε το γραφείο σου και βούτηξε στην ελευθερία» του λέει.

Σε ποια «ελευθερία», όμως; Ο Χοφμέιστερ είναι ένας τυπικός εκπρόσωπος της ευκατάστατης μεσαίας τάξης. Ζει σ' ένα όμορφο σπίτι στην καλύτερη γειτονιά του Άμστερνταμ κι έχει και ένα εκατομμύριο σε τράπεζα της Ζυρίχης, στέλεχος της οποίας τον συμβουλεύει να επενδύσει σε hedge fund. Δεν ξέρει περί τίνος πρόκειται ακριβώς, αλλά δελεάζεται από την υπόσχεση θεαματικών αποδόσεων. Συναινεί – και τα χάνει όλα.

Η γυναίκα του τον εγκατάλειψε πριν από τρία χρόνια, η μεγάλη κόρη του έχει τραβήξει τον δρόμο της. Οk, κάνει μαθήματα για σούσι και σασίμι και ασχολείται με την Τίρζα, την πολυαγαπημένη μικρή του κόρη – στον ρόλο του πατέρα βρήκε το νόημα που του έλειπε. Όμως η Τίρζα μεγάλωσε, μόλις τελείωσε το λύκειο και το πρώτο που θέλει να κάνει, λέει, είναι να ταξιδέψει στην Αφρική με τον φίλο της, τον Σούκρι, έναν νεαρό μουσουλμάνο μουσικό.

Είναι ένας ευγενικός και διακριτικός άνθρωπος ο Χοφμέιστερ. Αναγνωρίζει στους άλλους το δικαίωμά τους να επιδιώξουν την «αυτοεκπλήρωσή» τους, ακόμα κι αν ο ίδιος δεν συμφωνεί με τις επιλογές τους. Θέλει να ζει ήσυχα, πιστεύει ότι αν οι άνθρωποι συνεργαστούν μπορούν να ζήσουν ευτυχισμένοι. Αγαπάει τον Τολστόι και τον Ντοστογιέφσκι και πιστεύει αυτό που διατύπωσε ο Σπινόζα, ότι δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος, αν η δική σου ευτυχία κάνει δυστυχισμένους τους άλλους. Δηλώνει αγνωστικιστής, άρα αντίθετος σε κάθε είδους θρησκευτική μισαλλοδοξία.

Μα, τότε, γιατί ταυτίζει τον φίλο της κόρης του με τους τρομοκράτες που έριξαν τους Δίδυμους Πύργους; Στο πρόσωπο του νεαρού μουσουλμάνου θα συναντηθούν όλες οι αιτίες της προσωπικής του αποτυχίας, του κενού που νιώθει, της εγκατάλειψής του απ' όλα τα πρόσωπα που θεωρούσε δικά του. «Ο πόνος είναι το μέρος όπου κατοικεί το θηρίο» λέει. Ο μορφωμένος, πολιτισμένος, ανεκτικός, φιλήσυχος δυτικός άνθρωπος θα αφεθεί στο φονικό ένστικτο του πρωτόγονου. Η βιτρίνα καταρρέει με πάταγο.

Οι 445 σελίδες του μυθιστορήματος του Γκρούνμπεργκ (Τίρζα, η βασίλισσα του ήλιου, εκδ. Καστανιώτη, 2010) συμπυκνώθηκαν, προκειμένου να ανεβούν στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου της Χάγης σε δύο πράξεις και 23, μικρής έκτασης σκηνές. Αυτήν τη διασκευή, στην οποία αποτυπώνονται το πλήθος από μικρές και μεγαλύτερες μαύρες τρύπες του δυτικού μοντέλου ζωής, όλες οι αντιφάσεις και η υποκρισία, όλη η σαθρότητα των αξιών της εν γένει αξιοζήλευτης λευκής μεσαίας τάξης, σκηνοθέτησε υποδειγματικά ο Κώστας Φιλίππογλου. Έχοντας στη διάθεσή του ένα εύπλαστο ερμηνευτικό σχήμα, δύο εξαιρετικούς, έμπειρους ηθοποιούς, την Άννα Μάσχα και τον Στέλιο Μάινα, και τέσσερις της νεότερης γενιάς (Ηλιάνα Μαυρομάτη,  Ίριδα Μάρα, Γιωργής Τσαμπουράκης, Τάσος Δημητρόπουλος) ενίσχυσε τη γρήγορη ροή της ιστορίας με μια υποκριτική όπου το σώμα κινείται και «μιλάει». Από την πρώτη σκηνή, όταν οι ηθοποιοί περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους με τις καρέκλες στα χέρια, έως την τελευταία, της μοναχικής κατάρρευσης του κεντρικού ήρωα, καθένας από τους ηθοποιούς και όλοι μαζί (δεν εγκαταλείπουν, άλλωστε, ούτε στιγμή τη σκηνή) κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον για την εξέλιξη της ιστορίας. Το στενόμακρο τραπέζι που εύκολα γύριζε γύρω από ένα κεντρικό «πόδι», που εξίσου εύκολα μίκραινε και μεγάλωνε, σε συνδυασμό με τους μελετημένους φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα, αποτελεί παράδειγμα λειτουργικής, μικρού προϋπολογισμού σκηνογραφίας. Η μουσική των Lost Bodies δεν συνεισφέρουν απλώς σε ατμόσφαιρες, αποτελούν βασικό στοιχείο δόμησης της σκηνικής πράξης.

Εκτός από τις σκηνικές αρετές της, όμως, η παράσταση της Τίρζα προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο για να εξετάσουμε κάποια κρίσιμα ζητήματα που έχουμε καθυστερήσει να αντιμετωπίσουμε. Ας πούμε, τι απαντάς σε έναν άνθρωπο σαν τον Χοφμέιστερ που λέει: «Εγώ βιώνω τη συμπόνια σαν προσωπική προσβολή. Με προσβάλλει η συμπόνια, με εξοργίζει». Βέβαια, ένας άνθρωπος που έχει γαλουχηθεί με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη του τρίπτυχου «ελευθερία - ισότητα - αδελφότητα» δεν μπορεί παρά να απορρίπτει τη συμπόνια, γιατί προϋποθέτει την ανισότητα: κάποιος είναι καλά και από πάνω συμπονά τον δυστυχή και αδύναμο. Αλλά η ανισότητα είναι συστατικό του κόσμου και της ύπαρξης και η συμπόνια είναι απόδειξη ανθρωπιάς. Όσο για τις αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού, τι να πει κανείς; Η συνεχιζόμενη αποικιοκρατία στην Αφρική, σε συνδυασμό με τις πολιτικές για τη «λαθρομετανάστευση», τις έχει προ πολλού αδειάσει. Πόση υποκρισία πια, πόση πόζα μπορείς ν' ανεχθείς;

Θέατρο
2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπομπ Γουίλσον

Απώλειες / Μπομπ Γουίλσον (1941-2025): Το προκλητικό του σύμπαν ήταν ένα και μοναδικό

Μεγάλωσε σε μια κοινότητα όπου το θέατρο θεωρούνταν ανήθικο. Κι όμως, με το ριζοσπαστικό του έργο σφράγισε τη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα, σε παγκόσμιο επίπεδο. Υποκλίθηκε πολλές φορές στο αθηναϊκό κοινό – και εκείνο, κάθε φορά, του ανταπέδιδε την τιμή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Θέατρο / H ανάληψη του Οιδίποδα αναβάλλεται επ’ αόριστον

Ο «Οιδίποδας» του Γιάννη Χουβαρδά συνενώνει τον «Τύραννο» και τον «Επί Κολωνώ» σε μια παράσταση, παίρνοντας τη μορφή μιας πυρετώδους ανασκαφής στο πεδίο του ασυνείδητου - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

2 σχόλια
Θα ήθελα επίσης να συμπληρώσω πως κατά τη γνώμη μου πάντα,το πολύ μεγάλο πρόβλημα του μέσου δυτικού ανθρώπου είναι η έλλειψη,ευελιξίας(;)σοφίας(;) να αποδεχτεί ανατροπές καταστάσεων που δεν μπορούσε να φανταστεί πως θα συνέβαιναν. Η δυσκολία αποδοχής επίσης πως δεν είναι σε θέση να έχει τον έλεγχο των όσων συμβαίνουν γύρω του και κυρίως στη ζωή του.Η έλλειψη πνευματικότητας επίσης.
Φαίνεται πράγματι ενδιαφέρον έργο.Θα ήθελα να πω πάντως πως ναι, ο δυτικός πολιτισμός έχει και κενά και μαύρες τρύπες αλλά δεν είναι προς ολοκληρωτική κατεδάφιση.Συνεισέφερε κατά πολύ στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.Να εξελιχθεί πρέπει ,όχι να κατεδαφισθεί κατά την γνώμη μου.Κοιτάχτε ας πούμε έναν άλλο πολιτισμό αυτόν της σαρίας,και θα καταλάβετε ίσως τι εννοώ.