Τι θέλουν οι Ιρανοί; Μια φυσιολογική ζωή!

Τι θέλουν οι Ιρανοί; Μια φυσιολογική ζωή! Facebook Twitter
Αυτό που θέλουν τόσες πολλές γυναίκες αλλά και άντρες στο Ιράν είναι μόνο να ζήσουν. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0

ΜΙΑ ΤΡΙΤΗ ΤΟΥ Σεπτεμβρίου του 2022, η Μάχσα Αμίνι, μια νεαρή φοιτήτρια κουρδικής καταγωγής, έφτασε στην Τεχεράνη για να γιορτάσει τα γενέθλιά της και να πάει για ψώνια – για να ξεσκάσει λίγο πριν από την έναρξη των μαθημάτων στο πανεπιστήμιο. «Η Μάχσα δεν είχε έρθει στην Τεχεράνη για να γίνει ηρωίδα», γράφει ο ιστορικός Αράς Αζίζι στο νέο του βιβλίο με τίτλο «Τι θέλουν οι Ιρανοί», ή για να γίνει ένα hashtag που έχει αναρτηθεί εκατομμύρια φορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Λίγο μετά όμως από την έξοδό της από το μετρό, η 21χρονη συνελήφθη από το τμήμα «ηθικής ασφάλειας» της ιρανικής αστυνομίας για μια υποτιθέμενη παράβαση των κανόνων σχετικά με τη γυναικεία ενδυμασία: η κάλυψη του κεφαλιού της είχε κριθεί ανεπαρκής. Μάρτυρες ανέφεραν ότι είδαν αστυνομικούς να τη χτυπούν και μέχρι την Παρασκευή η κοπέλα ήταν νεκρή.

Ακολούθησε κατακραυγή και μια σειρά από πρωτοφανείς εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. «Η δολοφονία της χτύπησε ένα πολύ ευαίσθητο νεύρο ακριβώς επειδή τόσες πολλές Ιρανές γυναίκες ήξεραν ότι θα μπορούσαν να είναι εκείνες στη θέση της», σημειώνει ο Αζίζι, προσθέτοντας όμως ότι «η Αμίνι δεν θα ήθελε τίποτα από όλα αυτά».

Το βιβλίο παρέχει ένα σαφές «παράθυρο στις προσδοκίες των Ιρανών που διακινδυνεύουν τα πάντα για την αλλαγή» και προσφέρει ένα μικρό ιστορικό πλαίσιο για το πώς τέθηκαν οι βάσεις για την εξέγερση.

Αυτό που ήθελε, σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες –και αυτό που θέλουν τόσες πολλές γυναίκες αλλά και άντρες στο Ιράν– ήταν μόνο να ζήσει. Είναι ένα συναίσθημα που υπογραμμίζεται από το ευρέως υιοθετημένο σύνθημα «Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία» και το βασικό του αίτημα για «μια φυσιολογική ζωή».

Πώς όμως μπορούν να επιτευχθούν οι «φυσιολογικές» ελευθερίες σε μια χώρα όπως το Ιράν; Το «Τι θέλουν οι Ιρανοί» είναι δομημένο μεθοδικά γύρω από τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις πλήθους φορέων για ζητήματα όπως η εργασία και η απασχόληση, οι θρησκευτικές και πολιτικές ελευθερίες, το περιβάλλον, αναδεικνύοντας το εύρος και το βάθος του ακτιβισμού που συμβαίνει στο Ιράν.

Ίσως οι διαφορετικές πτυχές ενός κινήματος –όπως η συγκέντρωση υπογραφών, η λειτουργία ανεξάρτητων γυναικείων εκδοτικών οίκων, η οργάνωση περιφερειακών συνδικάτων– να μην αποτελούν πάντα ένα καθηλωτικό ανάγνωσμα. Επίσης, στο βιβλίο υπάρχει μόνο περιορισμένη αναφορά σε ευρύτερους παγκόσμιους παράγοντες, όπως το τι ακριβώς σήμαινε η σύσταση και η επακόλουθη διάλυση του πυρηνικού συμφώνου του 2015 για τις οικονομικές και πολιτικές προοπτικές της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο παρέχει ένα σαφές «παράθυρο στις προσδοκίες των Ιρανών που διακινδυνεύουν τα πάντα για την αλλαγή» και προσφέρει ένα μικρό ιστορικό πλαίσιο για το πώς τέθηκαν οι βάσεις για την εξέγερση. Ιδιαίτερα διδακτική είναι η εξέταση των απαρχών των διαδηλώσεων κατά της υποχρεωτικής μαντίλας, οι οποίες χρονολογούνται σχεδόν μισό αιώνα πριν.

cover
Αράς Αζίζι, Τι θέλουν οι Ιρανοί

Τις πρώτες ημέρες μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Αγιατολάχ Χομεϊνί με ένα «δηλητηριώδες μειδίαμα» το 1979, μετά την πτώση της δικτατορίας του Σάχη, υπήρξε κάποια δυναμική ενάντια στην εντολή να καλύπτουν το κεφάλι τους οι γυναίκες. Αλλά πολλοί αντίπαλοι της Ισλαμικής Δημοκρατίας αποφάσισαν ότι η λήψη θέσης για «δευτερεύοντα ζητήματα» όπως η «γυναικεία ενδυμασία» θα ήταν αντιπερισπασμός από πιο σοβαρές ανησυχίες.

Η δημοσιογράφος και παρουσιάστρια Χόμα Νατέκ ήταν μεταξύ εκείνων που αποθάρρυναν τις πρώιμες διαμαρτυρίες κατά της υποχρεωτικής μαντίλας, κάτι για το οποίο αργότερα μετάνιωσε. «Αυτό που δεν καταλάβαινα ήταν ότι κάποιος που σου λέει τι να φοράς θα σου πει σύντομα και τι να σκέφτεσαι», λέει σήμερα.

Θα μπορούσε συμπερασματικά να πει κανείς ότι το βιβλίο του Αζίζι αποτελεί ένα ντοκουμέντο αισιοδοξίας και μια προσεκτική εξέταση των στρωμάτων πάνω στα οποία οικοδομείται η πολιτική αλλαγή – όχι μόνο στους δρόμους, αλλά και στις ατομικές πράξεις ανυπακοής απέναντι σε ένα καθεστώς που εδώ και αρκετό καιρό υφίσταται «διπλή κρίση νομιμότητας και επάρκειας».

Καθώς ο Αζίζι τελείωνε το βιβλίο τον Ιούλιο του 2023, το μέλλον του κινήματος φαινόταν αβέβαιο. Στο πλαίσιο όμως ενός ευρύτερου αγώνα, που συμβαίνει εδώ και δεκαετίες, κάθε πισωγύρισμα μοιάζει πάντα ανατρέψιμο.

Με στοιχεία από The Guardian

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM