«Θύματα ειρήνης»: Το μυθιστόρημα που έγραψε ο Βασίλης Βασιλικός στα 22 του

Βασίλης Βασιλικός «Θύματα ειρήνης» Facebook Twitter
Καθώς μάλιστα στις σελίδες του εισβάλλουν κάθε τόσο ειδήσεις από την τρέχουσα επικαιρότητα, διακρίνει κανείς τα σπέρματα του μυθιστορήματος-ντοκουμέντου προς το οποίο θα στραφεί αργότερα ο Βασιλικός, με κορυφαίο του επίτευγμα το «Ζ».
0



ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ;
 Οφείλει να λειτουργεί σαν κοινωνικός σεισμογράφος ή μήπως να στοχάζεται την πραγματικότητα από απόσταση; Τέτοια ερωτήματα, που τίθενται συχνά σε εποχές κρίσης, τον Βασίλη Βασιλικό (1933-2023) τον απασχολούσαν από τα πρώτα του λογοτεχνικά βήματα. Να τι έγραφε ο ίδιος, στα εικοσιδύο του, στο πρώτο του μυθιστόρημα «Θύματα ειρήνης»:

«Ο ρόλος του συγγραφέα», έγραφε από τότε ο Βασιλικός, μέσω του μυθιστορηματικού alter ego του, «δεν μπορούσε να΄ ναι άλλος από το να γίνει ο ερμηνευτής της αγωνίας των συνανθρώπων του. Η εποχή που μιλούσε κανείς για τον εαυτό του και εξιστορούσε τα της ιδιωτικής του ζωής είχε πια οριστικά παρέλθει. Σήμερα, δεν πρέπει να υπάρχουν πια φιλντισένιοι πύργοι. Σήμερα, ο καθένας, εκτός από τη δική του ζωή, ζούσε ταυτόχρονα και τις ζωές όλων των ανθρώπων του κόσμου, οπότε αυτόματα η θέση του συγγραφέα προσδιοριζόταν στη “χρυσή τομή” του υποκειμενικού βιώματος με την αντικειμενική πραγματικότητα».

Μυθιστόρημα ενηλικίωσης, το πεζογράφημα του Βασιλικού αφηγείται την ιστορία μιας παρέας επτά νέων ανδρών που ωριμάζουν στη Θεσσαλονίκη των αρχών της δεκαετίας του ΄50, παλεύοντας με τον έρωτα, τον θάνατο, το χάσμα των γενεών, τις ιδεολογίες, τα μετεμφυλιακά φαντάσματα.

Aυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει και ο βασικός πρωταγωνιστής του «Θύματα ειρήνης», ο φοιτητής της Νομικής και επίδοξος συγγραφέας Ηλίας, κλέβοντας στιγμιότυπα από τη ζωή των φίλων του και από τη δική του καθημερινότητα μέσα σε φοιτητικά αμφιθέατρα, σε πολιτικές λέσχες, στα καφενεία όπου συχνάζει η διανόηση, σε χριστιανικές οργανώσεις, σε ταπεινά ή μεγαλοαστικά διαμερίσματα, στους δρόμους, σε συλλαλητήρια, σε πορείες διαμαρτυρίας.

Μυθιστόρημα ενηλικίωσης, ομολογημένα επηρεασμένο από την «Πανούκλα» του Καμί, το πεζογράφημα του Βασιλικού αφηγείται την ιστορία μιας παρέας επτά νέων ανδρών που ωριμάζουν στη Θεσσαλονίκη των αρχών της δεκαετίας του ΄50, παλεύοντας με τον έρωτα, τον θάνατο, το χάσμα των γενεών, τις ιδεολογίες, τα μετεμφυλιακά φαντάσματα, και αναζητώντας να αρπαχτούν από κάποιο ιδανικό που θα τους απάλλασσε από την υπαρξιακή τους πλήξη.

Αυτό το ιδανικό εμφανίζεται στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ως εξαιρετικά παράτολμο εγχείρημα: την αρπαγή της Νίκης της Σαμοθράκης από το Μουσείο του Λούβρου, εν ονόματι όλων των κλεμμένων θησαυρών από την περίοδο της τουρκοκρατίας που βρίσκονται στο εξωτερικό διασκορπισμένοι «σαν τα κόκκαλα ενός νεκρού πολιτισμού». Είναι ένα σχέδιο μάλλον καταδικασμένο να αποτύχει αλλά προφητικό, στο μέτρο που προαναγγέλλει τον αγώνα της Μελίνας Μερκούρη για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα και την πάντα αρνητική στάση των Βρετανών.

Πρωτοδημοσιευμένο το 1956, ιδία δαπάνη, με την παρότρυνση του Αντώνη Σαμαράκη και του Μένη Κουμανταρέα, το «Θύματα ειρήνης» σηματοδοτεί τη δεύτερη εμφάνιση στα γράμματα του Βασιλικού -είχε προηγηθεί η νουβέλα «Η διήγηση του Ιάσονα»- και μονολότι η εμπορική του απήχηση ήταν αμελητέα, δέχτηκε θετικά σχόλια από τον Γιώργο Θεοτοκά, τον Παύλο Ζάννα, τον Γ.Π. Σαββίδη και διεκδίκησε με αξιώσεις το έπαθλο Ουράνη του 1957.

thimata irinis
KANTE KΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Βασίλης Βασιλικός, Θύματα Ειρήνης, εκδόσεις Γκοβόστη

Φόρος τιμής σε μια Θεσσαλονίκη που μαγνητίζει, παθιάζει αλλά και εγκλωβίζει δημιουργώντας τάσεις φυγής, το μυθιστόρημα διαδραματίζεται την ώρα που στον ορίζοντα ξεπροβάλλει το όραμα μιας Ενωμένης Ευρώπης και ενώ οι μνήμες από την κατοχή και τον εμφύλιο είναι ακόμα νωπές. Καθώς μάλιστα στις σελίδες του εισβάλλουν κάθε τόσο ειδήσεις από την τρέχουσα επικαιρότητα, διακρίνει κανείς τα σπέρματα του μυθιστορήματος-ντοκουμέντου προς το οποίο θα στραφεί αργότερα ο Βασιλικός, με κορυφαίο του επίτευγμα το «Ζ».

Η πιο πρόσφατη έκδοση του «Θύματα ειρήνης» από τον Γκοβόστη (2014) συνοδεύεται από μια κατατοπιστική εισαγωγή του πανεπιστημιακού νεοελληνιστή Θανάση Αγάθου στην οποία δίνεται, μεταξύ άλλων, και μια γεύση της ποιότητας της φιλίας που συνέδεε τον Βασιλικό με τον Κουμανταρέα στα νιάτα τους. Έχοντας διαβάσει το μυθιστόρημα πριν ακόμα δημοσιευτεί, ο Κουμανταρέας είχε στείλει μια πολυσέλιδη επιστολή τον Βασιλικό με επαίνους αλλά και με αντιρρήσεις και με συμβουλές σαν κι αυτές που ακολουθούν:

«Θέλω να σου πω», γράφει ο Κουμανταρέας στον φίλο του, «ότι τα “Θύματα…” μου έδωσαν τη σιγουριά ότι θα μπορέσεις μια μέρα να γράψεις πάρα πολύ καλά… Αυτό που σου χρειάζεται είναι να φύγεις γρήγορα από τη Θεσσαλονίκη, να πας στο Παρίσι ή όπου αλλού νομίσεις καλό, και να κοιτάξεις να είσαι το ίδιο πάντα αγνός και το ίδιο ωραίος στην ψυχή, έστω κι αν αυτά τα δυο σου κοστίσουν πάρα πολλά- και συνήθως κοστίζουν. Ν’ αποφύγεις τη φθορά, με δυο λόγια. Να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου, γιατί την αξίζει, και να μη μένεις ποτέ μόνο μ’ αυτήν την εμπιστοσύνη, να προχωράς ολοένα πιο πέρα και πιο βαθιά στη μεγάλη σπηλιά της Τέχνης, προσέχοντας να κρατάς τον δαυλό σου αναμμένο». 

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM