«Τα σκοτάδια μου»: Η ζωή που δεν θα ήθελες να ζήσεις

«Τα σκοτάδια μου»: Η ζωή που δεν θα ήθελες να ζήσεις Facebook Twitter
Φοβόμουν όλα τα κορίτσια, τα περισσότερα αγόρια και κάποιους άντρες και γυναίκες. Ο φόβος μου πήγαζε από τον μηχανισμό της αποκαλυπτικής φαντασίας μου. Ήξερα πως όλα ήταν χαοτικά και άσχημα. Η εμπειρική μου εκπαίδευση στο χάος ήταν αναμφίβολα πολύτιμη... Επεξεργασία: Ατελιέ/ LIFO
0

Είναι σχεδόν αδύνατον να γράψει κανείς για τον Τζέιμς Ελρόι: προτιμά να αφήνει σε εκείνο τον πρώτο, ανεξέλεγκτο λόγο, να ακούει από τον ίδιο τις φράσεις που κόβονται απότομα σαν αφηγηματικά καρφιά που προσκρούουν στο τείχος της οδύνης. Δεν υπάρχει έλεος εδώ, μήτε παρηγοριά, παρά μόνο η κυνική ομορφιά μιας αριστουργηματικής αφήγησης: το κρεσέντο πάνω από το ρέκβιεμ, οι αγαπημένες του Βαλκυρίες που καθεύδουν για να του υπαγορεύσουν εικόνες γεμάτες αίμα, σάρκα και οδυρμό. Υπάρχει, επίσης, η αλήθεια για μια ζωή που στοιχειώθηκε από τις εικόνες της αποτρόπαιας δολοφονίας της ίδιας του της μητέρας στις 22 Ιουνίου του 1958. Αντί, όμως, να θρηνεί, προτιμά να τη μετατρέπει σε μια ανοιχτή ιστορία για το αναγνωστικό κοινό, ξεδιπλώνοντας τις λεπτομέρειες της αυτοβιογραφίας του σαν μάρτυρας της Αποκάλυψης, άγγελος του φωτός και σατανάς του σκότους, σαν ποιητής που βλέπει «τα πελέκια στον αέρα, σκίζοντας προτομές Αυτοκρατόρων και Στρατηγών». Σάμπως τα προηγούμενα μυθιστορήματα του Ελρόι να ήταν απλές προεργασίες για να αφήσει ελεύθερο τον συγκλονιστικό αφηγηματικό χείμαρρο που συναντάμε στα Σκοτάδια μου, τα οποία έχει αποδώσει για μια ακόμη φορά εξαιρετικά ο Ανδρέας Αποστολίδης στη γνωστή σειρά της Άγρας, μια αυτοβιογραφία κι ένα χρονικό για το πιο οδυνηρό νουάρ που έχει θέμα την ίδια τη ζωή του. Ο αρχικός τόπος της αφήγησης, εκεί όπου έμενε μέχρι την ημέρα που θα δει για τελευταία φορά, στα δέκα του χρόνια, τη μητέρα του ζωντανή, είναι ο «Παράδεισος της λευκής ξεφτίλας», δηλαδή η κοιλάδα του Σαν Γκάμπριελ, και, συγκεκριμένα, το μισητό προάστιο του Ελ Μόντι στο Λος Άντζελες. Τίποτα δεν ήταν εύκολο γι' αυτόν από τότε που θα βρεθεί, παιδί διαζευγμένων γονιών, να συμβιώνει σε αυτό το υποβαθμισμένο προάστιο μαζί με μια καταπιεστική και αλκοολική μητέρα. Τουλάχιστον αυτή την αποτρόπαια εικόνα έτρεφε για εκείνην για χρόνια σαν μοναδική ασπίδα ενός μίσους που τον βοήθησε να απαλύνει τον πόνο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος δεν μεγάλωσε ουσιαστικά ποτέ ή μάλλον μεγάλωσε απότομα, αφού, μικρός, αντί για παιχνίδια, προτιμούσε να σβήνει το φως και να βυθίζεται σε ιστορίες γεμάτες απόγνωση και αίμα. Άκουγε Μπαχ και διάβαζε αστυνομικά, αδυνατώντας να ταυτιστεί με έναν πατέρα αδύναμο και νωθρό, με τον οποίο βρέθηκε να συγκατοικεί μετά τον θάνατο της μητέρας του: ο δαυλός της ζωής μάλλον άναβε από τις σελίδες της Άιν Ραντ, τον υπεράνθρωπο του Νίτσε και τον Μεγαλοδύναμο που του χάριζε δύναμη – και αργότερα γυναίκες. Ως έφηβος, όμως, το κρεσέντο το έζησε μόνο στη φαντασία του και σε ξεσπάσματα παραβατικής συμπεριφοράς: «Φοβόμουν όλα τα κορίτσια, τα περισσότερα αγόρια και κάποιους άντρες και γυναίκες. Ο φόβος μου πήγαζε από τον μηχανισμό της αποκαλυπτικής φαντασίας μου. Ήξερα πως όλα ήταν χαοτικά και άσχημα. Η εμπειρική μου εκπαίδευση στο χάος ήταν αναμφίβολα πολύτιμη».

Το χρονικό της αναζήτησης της χαμένης αυτής υπόθεσης περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, εκεί όπου το αστυνομικό μυθιστόρημα αυτήν τη φορά εξαντλείται σε μια αδυσώπητη πραγματικότητα με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Ελρόι.


Διάβαζε από μικρός πολύ – κυρίως ιστορίες, όπως το Σήμα του Τζακ Ουέμπ, αλλά και βιβλία που έκλεβε μετά μανίας: «Κάθε βιβλίο που διάβαζα ήταν ένας παραμορφωτικός φακός σ' εκείνη». Πολύ σύντομα βρέθηκε να ταυτίζεται με την ιστορία της Μαύρης Ντάλιας και τη δολοφονία της Μπέτυ Σορτ που τόσα κοινά είχε με την αδικοχαμένη κοκκινομάλλα μητέρα του: «Οι εφιάλτες μου είχαν μια αυθεντική ωμότητα. Ζωηρές λεπτομέρειες ξεπηδούσαν από το ασυνείδητό μου. Έβλεπα την Μπέτυ σε μεσαιωνικό τροχό βασανιστηρίων. Έβλεπα έναν άντρα να στραγγίζει το αίμα της σε μια μπανιέρα. Έβλεπα το πτώμα της με ανοιχτά τα πόδια σε ιατρικό φορείο. Οι σκηνές μ' έκαναν να φοβάμαι να κοιμηθώ. Οι εφιάλτες μου έρχονταν σταθερά ή με απρόσμενα διαλείμματα. Τους συνόδευαν αναλαμπές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στο σχολείο βαριόμουν και το έριχνα στις παράξενες ονειροπολήσεις μου: έβλεπα σπλάχνα χυμένα στη λεκάνη της τουαλέτας και σύνεργα βασανισμού έτοιμα για χρήση». Τίποτα δεν έκανε την καθημερινότητα και τη συμβίωση με τον πατέρα του περισσότερο εύκολη: «Ήμασταν φτωχοί, το διαμέρισμά μας βρομούσε από τα σκατά του σκύλου. Έτρωγα κάθε μέρα για πρωινό μπισκότα και γάλα και κάθε βράδυ χάμπουργκερ ή κατεψυγμένη πίτσα. Φορούσα άθλια ρούχα. Ο πατέρας μου μονολογούσε στην τηλεόραση κι έλεγε στους εκφωνητές "άντε γαμήσου" και "πάρε μου μια πίπα". Κυκλοφορούσαμε με τα εσώρουχά μας. Ήμασταν συνδρομητές σε περιοδικά με γυμνές. Το σκυλί μας δάγκωνε καμιά φορά. Ήμουν μόνος, δεν είχα φίλους. Είχα μια αίσθηση πως η ζωή μου δεν ήταν και πολύ σωστή. Ήξερα όμως πράγματα».

Και όντως, ήξερε πολλά, όπως ήξερε να επιβιώνει – παρά την εξάρτηση από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά σε πολύ μικρή ηλικία, την περιπλάνησή του στους δρόμους και τη συχνή του επίσκεψη σε μέρη πίσω από τα σίδερα. Σε καμία περίπτωση όμως δεν επεδίωκε τον οίκτο. Ήταν ένας επίμονος μαχητής που μεταμόρφωνε τις απανωτές ήττες σε μια δημιουργική δύναμη που σάρωνε τα πάντα: άλλοτε γινόταν ένας ευφάνταστος ηθοποιός για να γλιτώσει τον στρατό, άλλοτε ένας ικανότατος κλέφτης για να επιβιώσει (κλέβοντας βιβλία, μπριζόλες ακόμη και στολές), ένας ακαταπόνητος ποδηλάτης, ένας ποδηγέτης σε αλλόκοτες παρέες, ένας έφηβος γεμάτος σπυριά που κατακτούσε το εσωτερικό αφηγηματικό του σύμπαν. Το μαύρο γάλα της αυγής το έπινε καθημερινά, αλλά δεν υπέκυψε σε καμία ξένη αλήθεια, παρά μόνο στη δική του – ίσως γι' αυτό μισούσε μέχρι θανάτου τα παιδιά των λουλουδιών, τους δήθεν Αριστερούς, τον Κένεντι, την κοινή λογική, τη μετριότητα και την καλοσυνάτη φαρισαϊκή, στημένη όψη της πραγματικότητας. «Το Χόλιγουντ είναι ένας θύλακας γεμάτος πύον» γράφει επίσης, εξηγώντας την απέχθειά του για το λαμπερό σύμπαν και την προτίμησή του για τις αστυνομικές ιστορίες δίχως έλεος. Ωστόσο, είναι παράδοξο που τα Σκοτάδια μου, αυτό το de profundis κείμενο για έναν αδιανόητα σκληρό βίο, απελευθερώνουν γενναίες, αν και ανομολόγητες δόσεις ανθρωπισμού: το βλέπει κανείς στον φόρο τιμής που αποτίνει στον αγαπημένο του αστυνόμο με τον οποίο έφερε στην επιφάνεια τον ξεχασμένο φάκελο από τον φόνο της μητέρας του (του αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο) αλλά και στην υπέρμετρη αγάπη και τον σεβασμό που καταθέτει για τη δεύτερη γυναίκα του, την Έλεν. Αυτή είναι που τον βοήθησε να αντιμετωπίσει το φάντασμα της μητέρας του, τον δικό του θηλυκό Άμλετ, τη γυναίκα με τα πυρόξανθα μαλλιά που στοίχειωνε σαν άλλη Οφηλία τη ζωή του. «Έχεις την πονηριά του δρομέα και το καμουφλάζ του» εξομολογείται στη μητέρα του πάντα σε δεύτερο ενικό. «Το πάθος σου της φυγής σε σκότωσε. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από μένα. Τρέχω να σε φτάσω εδώ και πολύ καιρό. Και τώρα θα επιβάλω την αντιπαράθεση των δρομέων. Είναι η ώρα μας». Το χρονικό της αναζήτησης της χαμένης αυτής υπόθεσης περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, εκεί όπου το αστυνομικό μυθιστόρημα αυτήν τη φορά εξαντλείται σε μια αδυσώπητη πραγματικότητα με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Ελρόι. Εδώ επιστρατεύονται οι γνώσεις και ορίζονται τα στεγανά, όχι τόσο για να ανιχνευτεί ο φονιάς που σκότωσε την όμορφη Τζινίβα αλλά για να αποκατασταθεί στον νου η μακάβρια εικόνα, να μετατραπεί από εμμονικό εφιάλτη σε μυθιστορηματική αλήθεια, να γίνει αφηγηματική παρηγοριά και ειλικρινής πραγματεία για μια εποχή γεμάτη τρόμο αλλά και γοητευτική αθωότητα. Αυτή είναι που περιγράφει και ορίζει ο Ελρόι τόσα χρόνια αριστουργηματικά και υποδειγματικά με τα βιβλία του: είναι, άλλωστε, σαρξ εκ της σαρκός του ή, μάλλον, η ίδια του η ζωή.

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ