ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ που βρίσκονται διάσπαρτα στις γειτονιές των ελληνικών πόλεων και χωριών εξακολουθούν να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής ζωής του τόπου, παρά τις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια. Σε μια εποχή που η ψηφιακή ανάγνωση και οι μεγάλες αλυσίδες κυριαρχούν στην αγορά του βιβλίου, τα ανεξάρτητα αυτά καταστήματα επιμένουν, κρατώντας ζωντανή την προσωπική σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο και την τοπική κοινότητα.
Κατά τη διάρκεια της καραντίνας γεννήθηκε μια πρωτοβουλία που έμελλε να ενώσει αυτούς τους μικρούς ήρωες του πολιτισμού: η ομάδα στο Facebook με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Είμαστε το βιβλιοπωλείο σου». Μια διαδικτυακή κοινότητα αποκλειστικά για μικρομεσαίους και ανεξάρτητους βιβλιοπώλες και βιβλιοπώλισσες από κάθε γωνιά της Ελλάδας − από τα απομακρυσμένα σύνορα και τα νησιά μέχρι τις γειτονιές των μεγάλων πόλεων.
Στόχος της ομάδας ήταν εξαρχής η αλληλεγγύη: να γνωριστούν μεταξύ τους, να ανταλλάξουν εμπειρίες και ιδέες, να στηρίξουν ο ένας τον άλλον και να οργανώσουν κοινές δράσεις σε πανελλαδικό επίπεδο. Πίσω από την ιδέα βρίσκονται οι «ακρίτες της γνώσης» −άνθρωποι παθιασμένοι με το βιβλίο− που δίνουν έναν άνισο αγώνα απέναντι στις αλυσίδες, τα πολυκαταστήματα και τα ηλεκτρονικά μεγαθήρια, αλλά και απέναντι στην υπερσυγκέντρωση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα μεγάλα αστικά κέντρα, που αφήνει την περιφέρεια όλο και πιο αποδυναμωμένη.
«Προσπαθούμε, με όση δύναμη διαθέτουμε, να σώσουμε τα μικρά βιβλιοπωλεία. Έτσι το βλέπω εγώ. Δεν φοράω μπέρτα, αλλά πιστεύω ότι μπορούμε. Να ξαναβάλουμε τα βιβλία στα σχολεία. Να τα φέρουμε στο κέντρο της ζωής. Να παλέψουμε –και θα παλέψουμε– για να ξαναγίνουν προτεραιότητα. Γιατί σώζουν. Τη γλώσσα μας, τον πολιτισμό μας, και –πάνω απ’ όλα– την ψυχή μας».
Η ομάδα, όμως, δεν άργησε να μεγαλώσει. Σύντομα πλαισιώθηκε από ακόμη περισσότερα βιβλιοπωλεία − αυτήν τη φορά και από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες μεγάλες πόλεις. Μαζί με τα νέα μέλη, αναδύθηκε και μια κοινή, πιεστική ανάγκη: η ανάγκη για συλλογική αντιμετώπιση των εμπορικών προκλήσεων που χαρακτηρίζουν την αγορά του βιβλίου, καθώς και για την ενίσχυση της ορατότητας των μικρών, ανεξάρτητων βιβλιοπωλείων. Παρότι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της αναγνωστικής αλυσίδας, οι μικροί αυτοί κρίκοι δεν είχαν μέχρι σήμερα δική τους συλλογική φωνή – σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Γαλλία, όπου οι ανεξάρτητοι βιβλιοπώλες έχουν ισχυρούς φορείς εκπροσώπησης.
Μέσα από αυτή την ανάγκη γεννήθηκε, πριν από λίγους μήνες, ο Πανελλαδικός Σύλλογος Βιβλιοπωλών. Σήμερα αριθμεί πάνω από 110 βιβλιοπωλεία και βιβλιοχαρτοπωλεία από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ζητήσαμε από μερικούς και μερικές από αυτούς να μας μιλήσουν: Γιατί επέλεξαν να γίνουν βιβλιοπώλες-ισσες; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους; Και τι ελπίζουν να πετύχουν μέσα από τον νέο τους σύλλογο;
Δήμητρα Πυργελή, πρόεδρος Πανελλαδικού Συλλόγου Βιβλιοπωλών, συγγραφέας
Βιβλιοπωλείο Πυργελή, Ανδρέου Δημητρίου 57, Ξάνθη, 2541 072363, 6978556997
Το καλοκαίρι στο χωριό ήταν γεμάτο ξεγνοιασιά και παιχνίδι. Ένα αδιάκοπο πάνε-έλα στη φαντασία. Μικροί και μεγάλοι, μια παρέα – κι όμως, ο καθένας μόνος του, βυθισμένος στο δικό του παιχνίδι. Ήταν Ιούλιος του 1981 όταν έφτασε ο θείος της μητέρας μου. Χαμογελαστός, κατέβηκε, και αφού αντάλλαξαν τα καθιερωμένα «καλώς ήρθατε» και «καλώς σας βρήκαμε», φώναξε όλα τα παιδιά για να τα κεράσει παγωτό. Όλα; Όχι εμένα. Εγώ έλειπα. Ήμουν επάνω σ’ ένα σύννεφο, φυλλομετρώντας ακόμη ένα παραμύθι. Όταν κατάλαβα τι συνέβαινε, κατέβηκα τρέχοντας για να τους προλάβω. Τους βρήκα στην κλασική μπλε, κορδωτή στάση των λεωφορείων δίπλα στο περίπτερο.
Ο θείος στεκόταν όρθιος, απέναντί του τα παιδιά κρατούσαν χωνάκια και γελούσαν. Πλησίασα κι άκουσα τον θείο να ρωτά: «Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;». Κι άρχισαν οι απαντήσεις: «Γιατρός», «δασκάλα», «ψαράς», «μοδίστρα», «αστυνομικός», «ηθοποιός», «καπετάνιος», «στρατιωτικός», «δημοσιογράφος»... «Καλά, εμένα δεν θα με ρωτήσεις τι θα γίνω όταν μεγαλώσω;», πετάχτηκα. Όλοι γύρισαν και με κοίταξαν, γεμάτοι απορία. Ο θείος με κοίταξε στα μάτια και με τη βροντόφωνη φωνή του είπε: «Πού ξέρεις εσύ, βρε συ, τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις, ακόμη σχολείο δεν πήγες!». «Εγώ τώρα είμαι μικρή, αλλά ξέρω! Όταν μεγαλώσω, το πρωί θα πηγαίνω στα σχολεία να λέω παραμύθια, το μεσημέρι θα τα γράφω και το απόγευμα θα τα σερβίρω!». «Υπάρχει, μωρέ, καφενείο που σερβίρει παραμύθια; Να κλείσουμε τραπέζι να σ’ ακούσουμε;». «Καφενείο όχι... Αλλά υπάρχει βιβλιοπωλείο!». Και τα έφερε έτσι η ζωή... Μεγάλωσα, σπούδασα, εργάστηκα, δοκίμασα πολλά – και με όλα ήμουν χαρούμενη. Μα ευτυχισμένη είμαι σήμερα, κάνοντας αυτό που ονειρεύτηκα από παιδί.
Το βιβλιοπωλείο μου υπάρχει από το 1985. Είναι βιβλιοπωλείο δεύτερης γενιάς. Σαράντα χρόνια τώρα ενημερώνομαι συνεχώς για τις νέες εκδόσεις και τις εξελίξεις στην αγορά, διαβάζω για την προσωπική μου απόλαυση, αναζητώ και αφηγούμαι ιστορίες σε μικρούς και μεγάλους. Διατηρώ λέσχη ανάγνωσης για παιδιά από 4 έως 15 ετών, με το όνομα «Δύο λαλούν και όλοι διαβάζουν…». Διοργανώνω παρουσιάσεις, γράφω, συνθέτω, εμπνέομαι. Η καθημερινότητά μου στροβιλίζεται γύρω από τις λέξεις και το βιβλίο. Πριν και πάνω απ’ όλα, όμως, είμαι αναγνώστρια. Η λογοτεχνία υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει – το ζήτημα είναι τι κάνω εγώ για αυτήν που τόσο αγαπώ στη ζωή μου. Με αγάπη και μεράκι, δημιουργώ αναγνώστες και αναγνώστριες. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από τον σελιδοδείκτη μας: οι αναγνώστες δεν δημιουργούνται ούτε τυχαία ούτε με ένα κλικ σε μια οθόνη. Δημιουργούνται στα βιβλιοπωλεία. Ένας-ένας, μία-μία. Το βιβλιοπωλείο δεν είναι απλώς ένα κατάστημα. Είναι κυψέλη πολιτισμού. Κι εγώ είμαι μία ακόμη εργατική μέλισσά του. Για πρώτη φορά, τα μικρά και ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία της χώρας ενώνουν τις φωνές τους. Διεκδικούν δικαιώματα σε έναν κλάδο απροστάτευτο και ανοχύρωτο, που δέχεται πιέσεις και από την πολιτεία και από τους εκδότες. Ήρθε η ώρα να ακουστούμε.
Βάλια Μπαρμπατιώτη, αντιπρόεδρος Πανελλαδικού Συλλόγου Βιβλιοπωλών
Βιβλιοπωλείο Book and Art, Κομνηνάκη 5, Μυτιλήνη, 2251 037961
Την απόφαση να ανοίξουμε το βιβλιοπωλείο μας την πήραμε με γνώμονα μία μόνο σταθερά: την αγάπη μας για τα βιβλία – ο Γιώργος κι εγώ. Εκείνη την περίοδο δούλευα σε μια μεγάλη πολυεθνική. Η μόνη στιγμή που ένιωθα πραγματικά ήρεμη ήταν όταν τριγυρνούσα σε βιβλιοπωλεία. Δεν είχα καμία εικόνα για τις δυσκολίες του επαγγέλματος ή για το πώς επιβιώνεις στον κόσμο του βιβλίου. Είχα όμως την αφέλεια (ή την τόλμη) των τριάντα: την πεποίθηση ότι μπορώ να τα καταφέρω όλα. Και οι δύο γεννηθήκαμε στην Αθήνα. Η δουλειά του Γιώργου μάς έφερε στη Μυτιλήνη – κι εκεί αποφασίσαμε να ριζώσουμε.
Ονειρευτήκαμε έναν χώρο που να σε κάνει να νιώθεις σαν στο σπίτι σου· να μπορείς να καθίσεις και να διαβάσεις, να παρακολουθήσεις μια παρουσίαση βιβλίου, να συμμετέχεις σε λέσχες ανάγνωσης, να ακούσεις παραμύθια, να δεις εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας ή κεραμικής. Έτσι, το 2013 γεννήθηκε το Book and Art – ένας ζωντανός πολυχώρος πολιτισμού. Μια από τις πιο έντονες στιγμές που έχω ζήσει ως βιβλιοπώλισσα ήταν μέσα στη δυστοπία της καραντίνας. Με μάσκες, γάντια και φώτα σβηστά για ώρες, διάλεγα βιβλία για τους ανθρώπους της πόλης μου – για όσους είχαν ανάγκη να διαβάσουν. Τα φόρτωνα στο αμάξι και τα άφηνα στις πόρτες τους. Πίσω από τα τζάμια με χαιρετούσαν σαν φυλακισμένοι. Στο κατώφλι, εκτός από τα χρήματα, μου άφηναν συχνά και μια σοκολάτα. Ένα μικρό «ευχαριστώ». Εκείνη την περίοδο έγινε, νομίζω, παγκοσμίως κατανοητό πως τα βιβλία δεν είναι απλώς ακόμη ένα καταναλωτικό είδος. Είναι κάτι άλλο, βαθύτερο. Έφευγα από κάθε παράδοση με δέος· είχα μόλις ανοίξει ένα παράθυρο στην ψυχή κάποιου.
Κάπου εκεί γεννήθηκε και η ιδέα για τον Πανελλαδικό Σύλλογο Βιβλιοπωλών. Αντιμετωπίζουμε όλοι τις ίδιες δυσκολίες, προσπαθώντας να σταθούμε απέναντι στα μεγαθήρια που κατακλύζουν την αγορά, ρίχνουν τις τιμές και φτάνουν στα σπίτια με ένα κλικ. Ο κοινός μας αγώνας είναι να δώσουμε ξανά νόημα στο βιβλίο, να του δώσουμε φωνή, να το ξαναβάλουμε απέναντι –ισότιμα– στην οθόνη που μάς έχει απορροφήσει. Αναρωτιέμαι: άραγε αυτό έχει ανάγκη η καθημερινότητά μας; Ένα ακόμη κλικ; Οι προκλήσεις είναι πολλές. Όμως, τώρα δεν είμαστε μόνοι. Ένας σύλλογος ενώνει όλη την Ελλάδα – και προσπαθούμε, με όση δύναμη διαθέτουμε, να σώσουμε τα μικρά βιβλιοπωλεία. Έτσι το βλέπω εγώ. Δεν φοράω μπέρτα, αλλά πιστεύω ότι μπορούμε. Να ξαναβάλουμε τα βιβλία στα σχολεία. Να τα φέρουμε στο κέντρο της ζωής. Να παλέψουμε –και θα παλέψουμε– για να ξαναγίνουν προτεραιότητα. Γιατί σώζουν. Τη γλώσσα μας, τον πολιτισμό μας, και –πάνω απ’ όλα– την ψυχή μας.
Moσχούλα Παρασκευοπούλου
Βιβλιοπωλείο Αμοργός, Κατάπολα, Αμοργός, 2285 071839
Από μικρή με γοήτευε να βρίσκομαι στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς. Με μάγευε το άρωμα των βιβλίων, η αίσθηση του χαρτιού καθώς τα ξεφύλλιζα, η προσμονή για το επόμενο αναγνωστικό ταξίδι. Το 2007 άνοιξε το βιβλιοπωλείο στο νησί και έτσι ξεκίνησα να εργάζομαι εκεί. Και μαγεύτηκα! Από το 2018 έχω αναλάβει εγώ το τιμόνι του. Η καθημερινότητα, βέβαια, δεν είναι εύκολη. Το νησί μας έχει λιγότερους από 2.000 κατοίκους, κάτι που σημαίνει περιορισμένο αναγνωστικό κοινό. Πολλοί επιλέγουν να ψωνίζουν από το διαδίκτυο, ενώ ορισμένοι εκδότες –αν και υπάρχουν και οι υποστηρικτικοί– δείχνουν επιφυλακτικοί.
Κάποιοι μας θεωρούν «εποχιακό» βιβλιοπωλείο, κι έτσι οι νέες κυκλοφορίες αργούν να φτάσουν. Κι όμως, υπάρχουν στιγμές που σε ανταμείβουν και με το παραπάνω. Θυμάμαι με χαρά την πρώτη παρουσίαση παιδικού βιβλίου. Τα χαμόγελα μικρών και μεγάλων και η προσμονή τους για επόμενες εκδηλώσεις μού έδωσαν δύναμη.
Δυστυχώς, τέτοιες δράσεις δεν μπορούν να γίνονται συχνά – τα έξοδα είναι μεγάλα και οι εκδότες δύσκολα συνεργάζονται αν δεν βλέπουν σημαντικές πωλήσεις. Θυμάμαι ακόμη με συγκίνηση μια μητέρα που ήρθε να βρει ένα βιβλίο για την κόρη της – ένα κορίτσι που είχε στενοχωρηθεί από έναν τσακωμό με τις φίλες της. Της πρότεινα το «Το αγόρι, ο τυφλοπόντικας, η αλεπού και το άλογο». Λίγες μέρες μετά, η μητέρα γύρισε για να με ευχαριστήσει: το κοριτσάκι της το διάβασε και η ψυχολογία της άλλαξε.
Υπάρχουν και οι καλοκαιρινοί επισκέπτες – τουρίστες που επιστρέφουν κάθε χρόνο στο νησί και περιμένουν με χαρά να ακούσουν την πρότασή μου για ένα καλό βιβλίο. Με εμπιστεύονται, κι αυτό είναι για μένα ανεκτίμητο. Σήμερα, νιώθω πιο αισιόδοξη. Γιατί ξέρω πως, μέσα από τον σύλλογο έχω πια ανθρώπους δίπλα μου, ακόμα κι αν βρίσκονται μακριά. Για μένα, ο Πανελλαδικός Σύλλογος Βιβλιοπωλών είναι η φωνή ενός μικρού βιβλιοπωλείου – ακόμη κι αν βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο της Ελλάδας. Είναι η ελπίδα για όσα καλύτερα μπορούν –και πρέπει– να έρθουν.
Ξένια Σακελλαρίου, ταμίας Πανελλαδικού Συλλόγου Βιβλιοπωλών
Βιβλιοπωλείο Κουκίδα, Αποστόλου Παύλου 64, Κόρινθος, 2741 072589
Η Κουκίδα ξεκίνησε το ταξίδι της πριν από 30 χρόνια, στην Κόρινθο, με οδηγό την αγάπη για το καλό βιβλίο και την πίστη ότι το βιβλιοπωλείο είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας εμπορικός χώρος: είναι σημείο πολιτισμού, ανταλλαγής απόψεων και σχέσεων ζωής. Έκανα επάγγελμα αυτό που αγαπώ περισσότερο – τα βιβλία. Πιστεύω βαθιά ότι το διάβασμα μάς κάνει καλύτερους ανθρώπους. Εδώ και τρεις δεκαετίες δεν έχει υπάρξει ούτε μία μέρα που να πάω στο βιβλιοπωλείο χωρίς χαρά. Παρά τις δυσκολίες, δεν θα άλλαζα αυτή τη δουλειά με καμία άλλη. Τα μικρά βιβλιοπωλεία βάλλονται πανταχόθεν – από τις μεγάλες αλυσίδες, τα ηλεκτρονικά καταστήματα, τη σκληρή φορολογία που χτυπά κυρίως τους μικρούς, ακόμα και, δυστυχώς, από ορισμένους εκδότες.
Αντλούμε όμως δύναμη από την αγάπη του κόσμου. Παιδιά που κάποτε ερχόντουσαν ως μαθητές επιστρέφουν σήμερα ως γονείς με τα δικά τους παιδιά. Αυτές οι σχέσεις είναι σχέσεις ζωής – δημιουργούν αναμνήσεις, μια συνέχεια. Αντιμετωπίζουμε το βιβλίο –και όλους τους ανθρώπους του, συγγραφείς, εικονογράφους, αφανείς συντελεστές– με σεβασμό και αγάπη. Έχουμε δημιουργήσει λέσχες ανάγνωσης για παιδιά και ενήλικες, παρουσιάσεις βιβλίων, εικαστικά εργαστήρια – πάντα σε διάλογο με το βιβλίο. Τίποτα από αυτά δεν θα ήταν δυνατό χωρίς τους εξαιρετικούς συνεργάτες μας. Γιατί οι ομάδες είναι αυτές που γράφουν ιστορία. Θυμάμαι με συγκίνηση τις διαδικτυακές συναντήσεις της Λέσχης Ανάγνωσης Ενηλίκων κατά τη διάρκεια της καραντίνας – ήταν βάλσαμο ψυχής. Ή τις επισκέψεις σχολείων στον χώρο μας – τη λάμψη στα μάτια των παιδιών, την αγάπη που μας δείχνουν, τις αγκαλιές και τις ζωγραφιές τους. Ο Πανελλαδικός Σύλλογος Βιβλιοπωλών δημιουργήθηκε από την ανάγκη μας να ενωθούμε, να ακουστούμε, να στηρίξουμε ο ένας τον άλλον χωρίς ανταγωνισμούς. Γιατί όλοι υπηρετούμε τον ίδιο σκοπό: τον πολιτισμό.
Ελπίζω, μέσα από τον σύλλογο, να αποκτήσουμε φωνή – να διεκδικήσουμε καλύτερη αντιμετώπιση για τα μικρά βιβλιοπωλεία, τόσο από την πολιτεία όσο και από την αγορά.
Γιάννης Βαταμίδης, γραμματέας Πανελλαδικού Συλλόγου Βιβλιοπωλών
Βιβλιοπωλείο Βαταμίδης, Λεωφ. Δημοκρατίας 230, Κέντρο, Αλεξανδρούπολη, Έβρος
Η δική μου ιστορία δεν είναι τόσο ρομαντική. Μεγάλωσα –κυριολεκτικά– μέσα στα βιβλία. Οι γονείς μου, μη έχοντας τότε άλλη επιλογή για τη φροντίδα μου, με άφηναν στο ριλάξ, μέσα στο οικογενειακό βιβλιοπωλείο που άνοιξε το 1976 στην Αλεξανδρούπολη. Έτσι, φυσικά, τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Δεν θα άλλαζα αυτήν τη δουλειά, όσο δύσκολη κι αν είναι. Είναι ανεκτίμητη η χαρά και η συγκίνηση που νιώθεις όταν καταφέρνεις να ταιριάξεις το κατάλληλο βιβλίο με τον κατάλληλο αναγνώστη. Οι σχέσεις που δημιουργούνται και η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους είναι μοναδικές. Μέσα σε αυτά τα σχεδόν 50 χρόνια, οι στιγμές που έχω ζήσει είναι αμέτρητες.
Αυτό που πάντα με συγκινεί περισσότερο είναι όταν έρχονται ενήλικες που κάποτε περνούσαν ως μαθητές από το βιβλιοπωλείο, και τώρα αγοράζουν βιβλία για τα δικά τους παιδιά – ή και εγγόνια. Κουβαλούν μαζί τους τις δικές τους αναμνήσεις από τον χώρο και τις μοιράζονται. Αυτή η συνέχεια είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή. Φυσικά, οι δυσκολίες είναι πολλές – και κοινές για όσους επιχειρούν στην Ελλάδα σήμερα. Πέρα από το γενικό οικονομικό πλαίσιο, ένας βιβλιοπώλης έχει να αντιμετωπίσει επιπλέον προκλήσεις: τον ανταγωνισμό από τις μεγάλες αλυσίδες και το ηλεκτρονικό εμπόριο, την έλλειψη υποστήριξης από την πολιτεία, αλλά και την κόπωση ενός κόσμου που δυσκολεύεται πλέον να επενδύσει χρόνο και χρήμα στο διάβασμα.
Χρειάζεται διαρκής προσπάθεια για να κρατηθεί ένα ανεξάρτητο βιβλιοπωλείο ζωντανό. Η ίδρυση του Πανελλαδικού Συλλόγου Βιβλιοπωλών ήρθε ως ανάγκη να συσπειρωθούμε και να ενωθούμε σε μια κοινή φωνή. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια κοινότητα που θα στηρίζει τη φιλαναγνωσία, θα προτείνει πολιτικές για την αναβάθμιση του βιβλίου και θα παρέχει εναλλακτικές διεξόδους για τα παιδιά και τους νέους μέσα από την ανάγνωση. Οραματιζόμαστε τον σύλλογο ως φάρο πολιτισμού – αλλά και ως ένα εργαλείο για παρεμβάσεις και λύσεις στα προβλήματα του κλάδου. Το βασικό μας μέλημα είναι να μη νιώθουμε πια μόνοι απέναντι στις πιέσεις της κεντρικής εξουσίας, των μεγάλων εταιρειών και των προκλήσεων των καιρών.
Αρετή Γεωργιλή, βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone
Σκουφά 64 και Γριβαίων, Αθήνα
H ιδέα του Free Thinking Zone γεννήθηκε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Δούλευα στο εξωτερικό στον χώρο της επικοινωνίας και αναζητούσα τρόπο να επιστρέψω στην Ελλάδα και να κάνω κάτι χρήσιμο. Τότε, η κοινωνία βρισκόταν σε μεγάλη ένταση, ο κόσμος ήταν χωρισμένος, δεν υπήρχε τρόπος να συνεννοηθείς χωρίς να χαρακτηριστείς ως οπαδός της μίας ή της άλλης πλευράς. Θέλησα λοιπόν να δημιουργήσω έναν χώρο πολιτισμού και πολιτικού και κοινωνικού ακτιβισμού, όπου με όχημα τα βιβλία θα μπορούσαμε να ανταλλάσσουμε απόψεις άνθρωποι διαφορετικών απόψεων.
Το Free Thinking Zone είναι βιβλιοπωλείο, χώρος τέχνης και εκδοτικός οίκος που ειδικεύεται στην προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων του δημόσιου και ελεύθερου διαλόγου, στην άμβλυνση της βίας, στην προάσπιση της ισότητας και τις διαφορετικότητας. Θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν ζωντανό χώρο με κοινότητες αναγνωστών και αναγνωστριών και ταυτόχρονα ενεργούς πολίτες, ευαισθητοποιημένους σε όλα τα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα, στην Ελλάδα και τον κόσμο. Ταυτόχρονα, θέλουμε να είμαστε εξωστρεφείς και να δημιουργούμε ευκαιρίες να γνωριστούμε με το κοινό μας και πέρα από τους τοίχους του βιβλιοπωλείου. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος, δηλαδή η διαφοροποίηση, η αύξηση της πιστότητας και η εξωστρέφεια, κατά τη γνώμη μου, να επιβιώσουν τα μικρά βιβλιοπωλεία στον εμπορικό «πόλεμο» που δέχονται από παντού, ακόμη και από εκείνους που διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους για τη διατήρησή τους, αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνουν τίποτα για να τα προστατεύσουν.
Πρέπει λοιπόν να προστατευθούμε μόνοι και μόνες μας. Και μετά ήρθε ο σύλλογος. Και είμαι εξαιρετικά περήφανη που είμαι εδώ, μαζί με όλους και όλες τις καλές συναδέλφους, από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη και από τη Λέσβο μέχρι την Κεφαλονιά, για να κάνουμε όμορφα πράγματα, εκεί, στο αληθινό «πεδίο της μάχης» για τη δημιουργία νέων αναγνωστών και αναγνωστριών, μακριά από πολωτικές, κομματικές αποχρώσεις, με τη δική μας βιβλιοφιλική δυναμική και αγάπη για τη δουλειά μας.
