Όταν ο Δημήτρης Μαρωνίτης αφηγήθηκε τη ζωή του στη LIFO Facebook Twitter
Προσπαθώ να μην εμπλακώ στο δίλημμα Θεσσαλονίκη-Αθήνα, το οποίο ποτέ μου δεν ασπάστηκα. Ακόμα, όμως, και τώρα παθαίνω συγκινησιακό πατατράκ κάθε φορά που επιστρέφω στη Θεσσαλονίκη και αντικρίζω τη σχετική ταμπέλα στην είσοδο της πόλης. Η Αθήνα, ωστόσο, με βολεύει – ταιριάζει με τη μοναξιά μου και με τα αυστηρά μου ωράρια. Φωτο: Σπύρος Στάβερης / LIFO

Όταν ο Δημήτρης Μαρωνίτης αφηγήθηκε τη ζωή του στη LIFO

0

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, αλλά τα τελευταία χρόνια ζω στην Αθήνα. Στην πρωτεύουσα βρέθηκε πρώτη φορά η οικογένειά μου το 1971, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αλλάξουμε στέκια, κυνηγημένοι καθώς ήμασταν από τη Χούντα. Εγώ κατέβηκα στην Αθήνα το '72, αλλά εκείνη τη φορά δεν απέφυγα τη σύλληψη.

• Επέστρεψα στη συμπρωτεύουσα το 1975, όπου πραγματικά έζησα ονειρικά τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια – δεν ξεχνώ τις διαδρομές ανάμεσα στο πανεπιστήμιο και το σπίτι μου, στη Γρηγορίου Παλαμά. Ο κόσμος ήταν άλλο πράμα τότε στο πανεπιστήμιο, διάβαζε, ενδιαφερόταν για τα πάντα, συζητούσε.

Βγήκαν, επίσης, σπουδαίες δουλειές, όπως το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας που ιδρύσαμε μαζί με τον Τάσο Χρηστίδη, με τον οποίο δουλέψαμε μαζί και συστηματικά για πολλά χρόνια. Ωστόσο, πάντοτε επέστρεφα στην πρωτεύουσα, κάνοντας μια λοξοδρόμηση στις σπουδές μου, τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια αλλά και αργότερα, κάθε φορά που συνέτρεχε ουσιαστικός λόγος.

• Τη γουστάρω την Αθήνα.Ανέκαθεν τη γούσταρα, αφού την έχω συνδέσει με αξέχαστες εικόνες, υπέροχους περιπάτους και καταβυθίσεις στις κλειστές αίθουσες του θεάτρου ή του σινεμά. Όταν, όμως, ακούω ότι το Παγκράτι, από το οποίο δεν φεύγω ποτέ, αφού από εδώ ευοδώνεται άνετα αυτό το πηγαινέλα με τα πόδια, ήταν κάποτε εστία αστικού πολιτισμού, με πιάνει το παράπονο. Είναι κρίμα να βλέπεις πόσο πολύ έχει αλλάξει ή πόσο πολύ έχει μεταλλαχθεί η κατάσταση στο κέντρο, αν και κάτι έχει αρχίσει να υποφαίνεται από κάποιους ανθρώπους – με τα σχέδια πεζοδρόμησης και ανάπλασης.

Γενικότερα, πάντως, προσπαθώ να μην εμπλακώ στο δίλημμα Θεσσαλονίκη-Αθήνα, το οποίο ποτέ μου δεν ασπάστηκα. Ακόμα, όμως, και τώρα παθαίνω συγκινησιακό πατατράκ κάθε φορά που επιστρέφω στη Θεσσαλονίκη και αντικρίζω τη σχετική ταμπέλα στην είσοδο της πόλης. Η Αθήνα, ωστόσο, με βολεύει – ταιριάζει με τη μοναξιά μου και με τα αυστηρά μου ωράρια.

Είναι παλιό το χούι μου με τη μετάφραση.Έτσι ξεκίνησα ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, μεταφράζοντας και διδάσκοντας Ηρόδοτο, και προχώρησα με Όμηρο, Ησίοδο και Σοφοκλή και λίγο Σαπφώ. Με αυτά τα αρχαιοελληνικά ερεθίσματα κινήθηκα και στη νεοελληνική ποίηση, προσπαθώντας να ανιχνεύσω σε μείζονες ποιητές, όπως ο Καβάφης, ο Σεφέρης και ο Ρίτσος, ελληνικές παραφράσεις –ας τις πούμε έτσι– αρχαιοελληνικών προτύπων, θεμάτων και μύθων.

• Λατρεύω τον κινηματογράφο. Πηγαίνω στο Έμπασσυ σχεδόν καθημερινά με τα πόδια. Πρόσφατα, είδα το Πρόσωπο της Ομίχλης του Λόζνιτσα και εντυπωσιάστηκα με την απερίγραπτη λιτότητα και τις εξαιρετικές εικόνες – ένα αριστούργημα που κάλλιστα θα συνέκρινα με τις ταινίες του Ταρκόφσκι. Γενικότερα, έχω δει σχεδόν όλες τις ταινίες που κυκλοφορούν τελευταία, αρχής γενομένης από το Λίνκολν, που δεν με ενθουσίασε, ούτε καν σε επίπεδο ερμηνείας – ποτέ μου δεν μπόρεσα να ασπαστώ τη φανατική μίμηση του προσωπείου.

Αλλά ούτε και η Άννα Καρένινα με εξίταρε, παρά τα θεατρικού τύπου ευρήματα και το σχετικά ακριβές σενάριο του Στόπαρντ. Αυτή, πάντως, που δεν θα ξεχάσω είναι ο Ιούλιος Καίσαρας των αδελφών Ταβιάνι, που σε εντυπωσιάζει με τη σκηνοθετική φρεσκάδα και την πρωτοτυπία από ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας. Το Μετά το Μάη, όμως, είναι που με κέρδισε και με συγκίνησε πραγματικά για μια εποχή που μας έχει σημαδέψει ανεξίτηλα.

• Είναι παλιό το χούι μου με τη μετάφραση.Έτσι ξεκίνησα ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, μεταφράζοντας και διδάσκοντας Ηρόδοτο, και προχώρησα με Όμηρο, Ησίοδο και Σοφοκλή και λίγο Σαπφώ. Με αυτά τα αρχαιοελληνικά ερεθίσματα κινήθηκα και στη νεοελληνική ποίηση, προσπαθώντας να ανιχνεύσω σε μείζονες ποιητές, όπως ο Καβάφης, ο Σεφέρης και ο Ρίτσος, ελληνικές παραφράσεις –ας τις πούμε έτσι– αρχαιοελληνικών προτύπων, θεμάτων και μύθων, που μερικές φορές είναι εντυπωσιακές ως προς την προκλητική τους απόκλιση σε σχέση με αυτό που δίνει το πρότυπο αλλά και το απείκασμα του προτύπου.

Κοντά σε αυτό είναι ο Σεφέρης, αν και πιο συντηρητικός από τον Ρίτσο, ο οποίος είναι πανέξυπνα προκλητικός. Περισσότερο ανατρεπτικός, πάντως, είναι ο Καβάφης – χαρακτηριστικό είναι το πώς μετέτρεψε την «Ιθάκη» από τόπο προορισμού σε συμβολικό ταξίδι. Εν πάση περιπτώσει, πιστεύω στη μετάφραση, αφού δεν είναι παρά ένα καθημερινό μέσο συνεννόησης και επικοινωνίας, στον βαθμό που πάντα μεταφράζουμε ο ένας τα λόγια του άλλου. Το μυαλό δεν είναι μηχανή αντιγραφής αυτού που ακούμε και λέμε. Επομένως, με την ευρεία έννοια της λέξης η μετάφραση είναι μια διαρκής λειτουργία βίωσης και συμβίωσης.

• Η εμφάνιση και έκδοση των δυο βιβλιαρίων 24+2 Ιλιαδικές Παρομοιώσεις σε δική μου μετάφραση και με δικό μου πρόλογο και επίλογο από τις εκδόσεις Άγρα αλλά και του Αίαντα του Σοφοκλή, πάλι σε δική μου μετάφραση, από το ΜΙΕΤ είναι μια απάντηση στην αύξουσα ύφεση και υποβάθμιση της κριτικής συνολικότερα. Ίσως, μάλιστα, να έπρεπε να αρχίσω να κρίνω εγώ τα έργα μου υποδειγματικά, μήπως κάποιοι ακολουθήσουν τη μέθοδο και αντιληφθούν τη λειτουργία της.

Εσκεμμένα πρόσθεσα δύο παρομοιώσεις στις ήδη γνωστές 24 που περιλαμβάνονται στην Ιλιάδα, γιατί θεωρώ ότι μπορούν να λειτουργήσουν ως «γέφυρες» – «γέφυρες εισόδου» και «γέφυρες εξόδου» από τον κανόνα, καθώς κινούνται πέρα από κάθε φαντασία με την πρωτοτυπία τους. Υπάρχει δε μία παρομοίωση που για μένα εξεικονίζει το εναέριο δρομολόγιο στην ποίηση του μέλλοντος: «Πώς ταξιδεύει ο νους του ανθρώπου, που έχουν δει τα μάτια του πολλές χώρες της γης, και τώρα αναπολώντας σκέφτεται να 'μουν εκεί; Μήπως εκεί; Και πάει ο νους του σε πολλά – τόσο γοργά πετώντας η σεβάσμια Ήρα, στα απόκρημνα του Ολύμπου φτάνει».

Εξίσου συγκλονιστικός όμως είναι και ο Αίαντας, ειδικά όσον αφορά τη μέθοδο ανταπόκρισης των κειμένων, όπως την αποκαλώ περιγράφοντας την εσωτερική συνομιλία ανάμεσα στα κείμενα. Ο Σοφοκλής παίρνει, φερ' ειπείν, ένα μεγάθεμα από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και το κάνει πιο μπάσταρδο και πιο δραματικό, του αλλάζει, τολμώ να πω, κυριολεκτικά τα φώτα. Το βλέπουμε στη σκηνή της ανταλλαγής των όπλων ή της αυτοκτονίας. Εκεί, δηλαδή, όπου προηγουμένως στον αρχαίο κόσμο ήταν ξεκάθαρο το πεδίο των εχθρών και των φίλων, τώρα για πρώτη φορά υπάρχει μια υπέροχη σύγχυση. Ο Αίαντας είναι το πρώτο εμφυλιακό, μεταπολεμικό δράμα που δείχνει πόσο ρευστά είναι τα όρια ανάμεσα στα φιλικά και εχθρικά στρατόπεδα, κάτι που δεν σταματάμε ποτέ να σκεφτόμαστε ούτε σήμερα.

• Απογοητεύτηκα πλήρως με την Οδύσσεια του Ουίλσον. Κατάφερε να εξαφανίσει εντελώς την ιστορία της Οδύσσειας και αντ' αυτού, σχεδόν αυτιστικά, να χρησιμοποιήσει τον χώρο για σκοπούς εντελώς εστετίστικους. Μακάρι να μπορούσε, έστω, να αποσπάσει τα σκοτεινά σημεία που μετατρέπουν την Οδύσσεια από παραμύθι σε μεγαλειώδες έπος, αλλά ούτε αυτό το είδα. Το μόνο καλό είναι ότι ο κόσμος πραγματικά τρέχει να δει την Οδύσσεια, έστω και σε αυτή την παραποιημένη εκδοχή.

Η απάντηση, ίσως, μπορεί να έλθει από την Ιλιάδα που ετοιμάζει με μεράκι και αγάπη αυτή την εποχή ο Στάθης Λιβαθινός με δεκαπέντε νέα παιδιά, όλο ζωντάνια, που σε κερδίζουν πραγματικά με την απερίγραπτη αθωότητά τους και το ταλέντο τους σε τέτοιο βαθμό, που η εκφορά του λόγου τους φτάνει να μετασχηματίζει ακόμα και την εξωτερική τους εμφάνιση. Αν πετύχει το εγχείρημα αυτό, δεν θα είναι μόνο η δικαίωση του Λιβαθινού αλλά και η δική μου. Μακάρι! Θα είναι πραγματικά ένα από τα ωραιότερα δώρα της ζωής μου.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM