Η ποίηση ως δώρο και έμπνευση για αποφθέγματα έρωτα και ζωής

Η ποίηση ως δώρο και έμπνευση για αποφθέγματα έρωτα και ζωής Facebook Twitter
Ο Dàvila, ένας εξόριστος κι αυτός, όπως ο Σαρτρ και ο Nαμπόκοφ, από την παιδική ηλικία και τους ανέμελους λειμώνες της ασκεί ισχυρή, θυμωμένη και σοφή κριτική στην ισοπέδωση των συναισθημάτων και των συγκινήσεων που επιφέρει η λεγόμενη «πρόοδος»
0

Δώρο. Η ποίηση ήταν ανέκαθεν ένα δώρο, ένα πότλατς (potlatch). Δώρο άδολο, αλλά όχι άδωρο, ένα δώρο που προκαλεί τον αποδέκτη του να υψωθεί σε άλλα επίπεδα από εκείνα στα οποία βρισκόταν, ή λίμναζε, και να δραστηριοποιηθεί, να προβεί κι αυτός σε δωρεές, να προχωρήσει σε πράξεις. Το πότλατς ήταν μια απολύτως αντιεμπορευματική πρακτική, είχε να κάνει με το γόητρο μάλλον παρά με μια ανταλλαγή προϊόντων, εμφορούμενη από το οικονομικό κέρδος. Διόλου τυχαίο ότι ο Guy Debord ονόμασε Potlatch το έντυπο που εξέδιδε επί τρία χρόνια ως όργανο της Λετριστικής Διεθνούς (Internationale Lettriste), το οποίο έστελνε δωρεάν σε γνωστούς και επιλεγμένους αναγνώστες αλλά και, για λόγους χιούμορ και πρόκλησης, σε ανθρώπους που απλώς έβρισκε τυχαία τα ονόματα και τις διευθύνσεις τους στον τηλεφωνικό κατάλογο. Με παρόμοιο τρόπο, έξι δεκαετίες μετά, ο νεαρός ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής Στέφανος Σκιαλίβας τυπώνει και δωρίζει το λίαν κομψό βιβλίο (με τη φροντίδα των κλασικών εκδόσεων Ίκαρος, άλλωστε) Γυναίκα ζωγραφισμένη με χείλη. Ο ίδιος σημειώνει: «Πρόκειται για έκδοση εκτός εμπορίου, σε 140 αριθμημένα αντίτυπα. Μπορεί ωστόσο κανείς να βρει μερικά απ' αυτά στο βιβλιοπωλείο Τέλειος Κύκλος, στην οδό Ανδρ. Μεταξά 12, στα Εξάρχεια, έναντι μηδενικού αντιτίμου, πέραν φυσικά του ότι θα πρέπει να διανύσει την απαιτούμενη απόσταση και να το ζητήσει». Η Γυναίκα είναι μια ευφυής ποιητική σύνθεση όπου ένας αναποδογυρισμένος λυρισμός ανταλλάσσει χειραψίες με την έννοια του αρχείου και την τέχνη του μοντάζ, όπως τις συναντάμε τόσο στον Νίκο-Γαβριήλ Πεντζίκη όσο και στον Βάλτερ Μπένγιαμιν. Επίσης, συναντάμε θραύσματα ερωτικού λόγου που θα γοήτευαν τον Ρολάν Μπαρτ και έναν αποφθεγματικό τρόπο σαν αυτό που επεξεργάστηκε ο εξόχως καλλιεργημένος Κολομβιανός μετρ του είδους, ο Nicolàs Gόmez Dàvila (1913-1994).

2.

Ψαλίδια. Ο εν λόγω Κολομβιανός παίκτης/ρέκτης παρέμενε άγνωστος στην Ελλάδα, αλλά τώρα διαθέτουμε έναν ωραίο τόμο με επιλογές από το έργο του. Πρόκειται για τα Αποφθέγματα (εισαγωγή-μετάφραση: Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, εκδόσεις Περισπωμένη), όπου ο αναγνώστης σφυροκοπείται από τον σοφό λόγο του αποφθεγματοποιού, οι βεβαιότητές του κλονίζονται από την αιχμηρή και πυκνή σκέψη του και ο νους του ωθείται να επανεξετάσει πρόσωπα και πράγματα της Ιστορίας. Ο Dàvila, ένας εξόριστος κι αυτός, όπως ο Σαρτρ και ο Nαμπόκοφ, από την παιδική ηλικία και τους ανέμελους λειμώνες της ασκεί ισχυρή, θυμωμένη και σοφή κριτική στην ισοπέδωση των συναισθημάτων και των συγκινήσεων που επιφέρει η λεγόμενη «πρόοδος». Έζησε ανάμεσα στους τριάντα χιλιάδες (30.000!) τόμους της βιβλιοθήκης του, περιφρονώντας θέσεις και αξιώματα, δωρίζοντας ως πότλατς τις ρήσεις του. «Ο συνομιλητής του μοναχικού είναι όλο το παρελθόν», αποφαίνεται. Και λίγο μετά, στο απόφθεγμα 68, τυχαία αλλά τόσο σημαδιακά για όσους ξέρουν τι παγκόσμιο γλέντι, τι γιορτή της ποίησης και των αισθήσεων ήταν το '68, διατείνεται ορθά: «Όλα στην Ιστορία αρχίζουν πριν από το χρονικό σημείο στο οποίο πιστεύουμε πως άρχισαν και τελειώνουν αργότερα απ' ό,τι πιστεύουμε πως έχουν αρχίσει». Ο Dàvila θα εκθειάσει τα χειροποίητα αντικείμενα («Μόνο ένα αντικείμενο φτιαγμένο με το χέρι αποκτά ψυχή») και σαν απόηχος ο Σκιαλίβας επιμένει: «Ένα ψαλίδι, το αρχαιότερο απ' τα αντικείμενα του μέλλοντος».

3.

Ιστορίες. Ξέρουμε ότι ο άλλος επικριτής του παρόντος και οραματιστής του μέλλοντος, ο Γουίλιαμ Σ. Μπάροουζ, θεωρούσε το ψαλίδι, αυτό το τρομερό αντικείμενο που θα ανήκει πάντα στο μέλλον και συνάμα στην αρχαιολογία της γνώσης, σημαντικό εργαλείο σύνθεσης των κειμένων του, μαζί με τη γραφομηχανή και το μαγνητόφωνο. Με ψαλίδι κομμάτιαζε σελίδες, τις έριχνε στο καπέλο και έφτιαχνε καινούργια ποιήματα τυχαιότητας ο ιδρυτής του κινήματος Dada, ο Tristan Tzara. Με το ψαλίδι εργαζόταν και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, με το ψαλίδι εργάζονται ακόμη όλοι οι συγγραφείς που επιμένουν στην αρχειοθέτηση, στην ταξινόμηση, στην ανακατασκευή του παρελθόντος, στη μεθοδική διαίσθηση για το μέλλον. Καίτοι εντοπίζουμε ψαλίδια στην αρχαία Αίγυπτο, ήδη από το 1500 π.Χ., το ψαλίδι, όπως το ξέρουμε σήμερα, επινοήθηκε από τον Εγγλέζο βιοτέχνη Robert Hinchliffe το 1761. «Το ψαλίδι αρχίζει να ανοιγοκλείνει. Το δύο γίνεται 2. Ο "άλλος" γίνεται άλλος», γράφει ο Σκιαλίβας. «Οι τρεις εχθροί του ανθρώπου: ο διάβολος, το κράτος και η τεχνολογία» γράφει αφοριστικά ο Dàvila. «Διαιρέσεις που κυβερνούν τους ποιητές, τους ανθρώπους της εξουσίας και τους τυχοδιώκτες, όλους όσοι χαρακτηρίζονται απ' την παροιμιώδη εμμονή στα τέσσερα σημεία του ορίζοντας, μήτρα κάθε επικείμενου διαχωρισμού», θα μας πει ο Σκιαλίβας.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής και της επιτυχίας της»

Βιβλίο / Μπεν Γουίλσον: «Η χαοτική εικόνα της Αθήνας είναι το μυστικό της αντοχής της»

Από τη Βαβυλώνα ως την Αθήνα, ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας βλέπει τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς, όπου η ιστορία γράφεται από τους ανθρώπους και όχι από τα κτίρια – με δημόσιες διεκδικήσεις και αντιστάσεις στο gentrification.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
10 βιβλία που διαπνέονται από 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Βιβλίο / 10 βιβλία για 10 ελληνικά νησιά και τόπους - από τις Σπέτσες και την Άνδρο ως την Κρήτη και τη Μύκονο

Δεν είναι λίγα τα βιβλία που ξεδίπλωσαν και ενίοτε αποθέωσαν κρυφές ή φανερές μεριές της Ελλάδας και κατέληξαν να γίνουν συνώνυμα συγκεκριμένων τόπων. Από τις ονειρικές, σχεδόν ψυχεδελικές Σπέτσες στον Μάγο του Φόουλς μέχρι τη Μάνη του Φέρμορ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ