«Η ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου»: Η αινιγματική ηρωίδα του Τζον Φόουλς

Τζον Φόουλς Facebook Twitter
Ο Τζον Φόουλς(1926-2005) φωτογραφημένος στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης το 1985. Φωτ.: Oliver Morris/Getty Images/Ideal Image
0

«O ΛΕΒΑΝΤΕΣ είναι ο πιο δυσάρεστος άνεμος στον κόλπο του Λάιμ – το μεγαλύτερο κοίλωμα στο κάτω μέρος του μυτερού, προτεταμένου νοτιοδυτικού άκρου της Αγγλίας. Και κάποιος περίεργος θα μπορούσε να κάνει αμέσως διάφορες εικασίες σχετικά με το ζευγάρι που άρχισε να βαδίζει στην αποβάθρα του Λάιμ Ρίτζις, του ασήμαντου επινείου με την αρχαία ονομασία, ένα τσουχτερό και διαπεραστικά παγερό πρωϊνό περί τα τέλη Μαρτίου του 1867»…

Ο πρώτος που βάλθηκε να κάνει εικασίες γι’ αυτό το ζευγάρι, τη νεαρή Ερνεστίνα, κόρη ευκατάστατου Λονδρέζου εμπόρου, και τον υποψήφιο σύζυγό της, τον τριανταδυάχρονο αριστοκράτη και ερασιτέχνη παλαιοντολόγο Κάρολο Σμίθσον, ήταν εκείνος που το επινόησε: ο Τζον Φόουλς.

Ο Βρετανός συγγραφέας, ωστόσο, γράφοντας γι’ αυτά τα πρόσωπα έναν αιώνα μετά,  έσπευσε να τοποθετήσει ανάμεσά τους ένα πρόσωπο ακόμα, τη βικτοριανή δεσποσύνη Σάρα Γούντροφ. Την αινιγματική ηρωίδα που θα καταγραφεί στα χρονικά της παγκόσμιας λογοτεχνίας ως η «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» (μτφρ. Φ. Ταμβακάκης, Εστία), ενώ στα μάτια των σινεφίλ θα ταυτιστεί με την εικόνα της Μέριλ Στριπ.

Πέρα από το πορτρέτο μιας γυναίκας απρόβλεπτης, με φαντασία και πάθος –χαρίσματα που στη βικτοριανή Αγγλία ήταν συνώνυμα της φαντασιοπληξίας και του αισθησιασμού–, ο Φόουλς θα τους προσέφερε και μυστικά της τέχνης του και εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και τιμητικές αναφορές στον επιφανή «πρόγονό» του Τόμας Χάρντι.

Το 1967, άρτι εγκατεστημένος και ο ίδιος στο Λάιμ Ρίτζις του Ντόρσετ, παντρεμένος με τη γυναίκα που είχε γνωρίσει μια δεκαπενταετία νωρίτερα στις Σπέτσες, όταν δίδασκε στην Αναργύρειο Σχολή αγγλικά, και έχοντας ήδη δημοσιεύσει τον «Συλλέκτη» και τον «Μάγο», ο Τζον Φόουλς (1926-2005) ξεκινούσε με τις παραπάνω φράσεις το τρίτο μυθιστόρημά του, αποφασισμένος να μοιραστεί με τους αναγνώστες κάτι παραπάνω από το χρονικό ενός απαγορευμένου έρωτα σε μια απίστευτα πουριτανική εποχή.

Πέρα από το πορτρέτο μιας γυναίκας απρόβλεπτης, με φαντασία και πάθος –χαρίσματα που στη βικτοριανή Αγγλία ήταν συνώνυμα της φαντασιοπληξίας και του αισθησιασμού–, ο Φόουλς θα τους προσέφερε και μυστικά της τέχνης του και εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και τιμητικές αναφορές στον επιφανή «πρόγονό» του Τόμας Χάρντι.

Κάθε τόσο, μάλιστα, θα σταματούσε την αφήγησή του και, με περίσσευμα ειρωνείας, θα σχολίαζε πώς είχαν αλλάξει τα ήθη στο μεταξύ. Η «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» γράφεται την εποχή του Ρολάν Μπαρτ και του Αλέν Ρομπ-Γκριγιέ και ο δημιουργός της δεν έχει καμιά διάθεση να εκληφθεί ως…«θεός της βικτοριανής απεικόνισης» αποκλειστικά.

Ερωμένη του γάλλου υποπλοιάρχου Facebook Twitter
H «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» στα μάτια των σινεφίλ θα ταυτιστεί με την εικόνα της Μέριλ Στριπ.

Εξού και οι εμβόλιμες σελίδες (βλ. κεφ. 35), όπου μας θυμίζει ότι στον δέκατο ένατο αιώνα η γυναίκα ήταν ιερή, αλλά με μερικά σελίνια εύκολα εξαγόραζες ένα δεκατριάχρονο κορίτσι για δύο ώρες… «Παρά το γεγονός πως εμάς μας πετάνε το σεξ στα μούτρα, νύχτα και μέρα (όπως σ’ εκείνους τη θρησκεία), οι Βικτοριανοί ήταν πολύ πιο απασχολημένοι με το σεξ απ’ ό,τι είμαστε εμείς πραγματικά», γράφει ο Φόουλς. Απλώς «διάλεξαν να είναι σοβαροί, σχετικά με κάτι που εμείς αντιμετωπίζουμε κάπως ελαφρά». Κι αν προτιμούσαν «τη σύμβαση της καταπίεσης, της κατάπνιξης και της σιωπής», ήταν για «να διατηρήσουν την ένταση της απόλαυσης».

Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα φουντώνει και η σχέση του Καρόλου με τη φτωχή, αλλά μορφωμένη Σάρα, η οποία αγναντεύει το πέλαγος μήπως και επιστρέψει ο παλιός Γάλλος εραστής της, επιδεικνύοντας σχεδόν την ατίμωσή της στους κατοίκους του χωριού. Γιατί, όμως, με το που γεύεται ο ανοιχτόμυαλος βαρονέτος τον απαγορευμένο καρπό, νιώθει εξαπατημένος; Τι θέλει η Σάρα από αυτόν; Και τι θα μετρήσει περισσότερο, η αμοιβαία έλξη τους ή τα ταμπού μιας εξαιρετικά υποκριτικής κοινωνίας;

«Πάντοτε είχα προβλήματα με τους ήρωές μου. Ποτέ δεν ξέρω πώς θα τελειώσουν τα μυθιστορήματά μου», εξομολογούνταν ο Φόουλς στον Φαίδωνα Ταμβακάκη το 1989 (βλ. «Η εξορία του συγγραφέα», Εστία). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αρσενική πλευρά του ήθελε ο ήρωας να πάρει το κορίτσι στο τέλος, αλλά εκείνη του καλλιτέχνη ήξερε πως ήταν λάθος, «ήξερα πως ήταν ουσιώδες να μην την κερδίσει τελικά».

Αποφάσισε να γράψει και τις δύο εκδοχές, αναγνωρίζοντας, βέβαια, τη ζαβολιά του – «ήξερα πως το αληθινό τέλος για τον αναγνώστη θα ήταν πάντοτε το τελευταίο». Ήταν μια επιλογή που του κόστισε αρκετές αρνητικές κριτικές. Κι όμως, η «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» παραμένει το δημοφιλέστερο μυθιστόρημά του και χάρη στη σύμπραξη του Κάρελ Ράις με τον Χάρολντ Πίντερ το 1981 ήταν το μόνο που αξιώθηκε μια ικανοποιητική για τον ίδιο κινηματογραφική μεταφορά.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Lifo Videos / «Μικρή μου, ας τους αφήσουμε αυτούς τους κερατάδες τους καλόγερους»

Η Αγλαΐα Παππά διαβάζει ένα απόσπασμα από τις βέβηλες και αμφιλεγόμενες «120 Μέρες των Σοδόμων» του Μαρκησίου ντε Σαντ, ένα βιβλίο αναγνωρισμένο πλέον ως αξεπέραστο λογοτεχνικό αριστούργημα και χαρακτηρισμένο ως «εθνικός θησαυρός» της Γαλλίας.
THE LIFO TEAM
Το «προπατορικό αμάρτημα» του Τζο Μπάιντεν

Βιβλίο / Ποιο ήταν το θανάσιμο σφάλμα του Τζο Μπάιντεν;

Ένα νέο βιβλίο για τον πρώην Πρόεδρο αποτελεί καταπέλτη τόσο για τον ίδιο όσο και για τη δουλοπρεπή κλίκα πιστών και μελών της οικογένειάς του, που έκαναν το παν για να συγκαλύψουν τον ραγδαίο εκφυλισμό της γνωστικής του ικανότητας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ