«Η ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου»: Η αινιγματική ηρωίδα του Τζον Φόουλς

Τζον Φόουλς Facebook Twitter
Ο Τζον Φόουλς(1926-2005) φωτογραφημένος στο Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης το 1985. Φωτ.: Oliver Morris/Getty Images/Ideal Image
0

«O ΛΕΒΑΝΤΕΣ είναι ο πιο δυσάρεστος άνεμος στον κόλπο του Λάιμ – το μεγαλύτερο κοίλωμα στο κάτω μέρος του μυτερού, προτεταμένου νοτιοδυτικού άκρου της Αγγλίας. Και κάποιος περίεργος θα μπορούσε να κάνει αμέσως διάφορες εικασίες σχετικά με το ζευγάρι που άρχισε να βαδίζει στην αποβάθρα του Λάιμ Ρίτζις, του ασήμαντου επινείου με την αρχαία ονομασία, ένα τσουχτερό και διαπεραστικά παγερό πρωϊνό περί τα τέλη Μαρτίου του 1867»…

Ο πρώτος που βάλθηκε να κάνει εικασίες γι’ αυτό το ζευγάρι, τη νεαρή Ερνεστίνα, κόρη ευκατάστατου Λονδρέζου εμπόρου, και τον υποψήφιο σύζυγό της, τον τριανταδυάχρονο αριστοκράτη και ερασιτέχνη παλαιοντολόγο Κάρολο Σμίθσον, ήταν εκείνος που το επινόησε: ο Τζον Φόουλς.

Ο Βρετανός συγγραφέας, ωστόσο, γράφοντας γι’ αυτά τα πρόσωπα έναν αιώνα μετά,  έσπευσε να τοποθετήσει ανάμεσά τους ένα πρόσωπο ακόμα, τη βικτοριανή δεσποσύνη Σάρα Γούντροφ. Την αινιγματική ηρωίδα που θα καταγραφεί στα χρονικά της παγκόσμιας λογοτεχνίας ως η «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» (μτφρ. Φ. Ταμβακάκης, Εστία), ενώ στα μάτια των σινεφίλ θα ταυτιστεί με την εικόνα της Μέριλ Στριπ.

Πέρα από το πορτρέτο μιας γυναίκας απρόβλεπτης, με φαντασία και πάθος –χαρίσματα που στη βικτοριανή Αγγλία ήταν συνώνυμα της φαντασιοπληξίας και του αισθησιασμού–, ο Φόουλς θα τους προσέφερε και μυστικά της τέχνης του και εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και τιμητικές αναφορές στον επιφανή «πρόγονό» του Τόμας Χάρντι.

Το 1967, άρτι εγκατεστημένος και ο ίδιος στο Λάιμ Ρίτζις του Ντόρσετ, παντρεμένος με τη γυναίκα που είχε γνωρίσει μια δεκαπενταετία νωρίτερα στις Σπέτσες, όταν δίδασκε στην Αναργύρειο Σχολή αγγλικά, και έχοντας ήδη δημοσιεύσει τον «Συλλέκτη» και τον «Μάγο», ο Τζον Φόουλς (1926-2005) ξεκινούσε με τις παραπάνω φράσεις το τρίτο μυθιστόρημά του, αποφασισμένος να μοιραστεί με τους αναγνώστες κάτι παραπάνω από το χρονικό ενός απαγορευμένου έρωτα σε μια απίστευτα πουριτανική εποχή.

Πέρα από το πορτρέτο μιας γυναίκας απρόβλεπτης, με φαντασία και πάθος –χαρίσματα που στη βικτοριανή Αγγλία ήταν συνώνυμα της φαντασιοπληξίας και του αισθησιασμού–, ο Φόουλς θα τους προσέφερε και μυστικά της τέχνης του και εγκυκλοπαιδικές γνώσεις και τιμητικές αναφορές στον επιφανή «πρόγονό» του Τόμας Χάρντι.

Κάθε τόσο, μάλιστα, θα σταματούσε την αφήγησή του και, με περίσσευμα ειρωνείας, θα σχολίαζε πώς είχαν αλλάξει τα ήθη στο μεταξύ. Η «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» γράφεται την εποχή του Ρολάν Μπαρτ και του Αλέν Ρομπ-Γκριγιέ και ο δημιουργός της δεν έχει καμιά διάθεση να εκληφθεί ως…«θεός της βικτοριανής απεικόνισης» αποκλειστικά.

Ερωμένη του γάλλου υποπλοιάρχου Facebook Twitter
H «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» στα μάτια των σινεφίλ θα ταυτιστεί με την εικόνα της Μέριλ Στριπ.

Εξού και οι εμβόλιμες σελίδες (βλ. κεφ. 35), όπου μας θυμίζει ότι στον δέκατο ένατο αιώνα η γυναίκα ήταν ιερή, αλλά με μερικά σελίνια εύκολα εξαγόραζες ένα δεκατριάχρονο κορίτσι για δύο ώρες… «Παρά το γεγονός πως εμάς μας πετάνε το σεξ στα μούτρα, νύχτα και μέρα (όπως σ’ εκείνους τη θρησκεία), οι Βικτοριανοί ήταν πολύ πιο απασχολημένοι με το σεξ απ’ ό,τι είμαστε εμείς πραγματικά», γράφει ο Φόουλς. Απλώς «διάλεξαν να είναι σοβαροί, σχετικά με κάτι που εμείς αντιμετωπίζουμε κάπως ελαφρά». Κι αν προτιμούσαν «τη σύμβαση της καταπίεσης, της κατάπνιξης και της σιωπής», ήταν για «να διατηρήσουν την ένταση της απόλαυσης».

Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα φουντώνει και η σχέση του Καρόλου με τη φτωχή, αλλά μορφωμένη Σάρα, η οποία αγναντεύει το πέλαγος μήπως και επιστρέψει ο παλιός Γάλλος εραστής της, επιδεικνύοντας σχεδόν την ατίμωσή της στους κατοίκους του χωριού. Γιατί, όμως, με το που γεύεται ο ανοιχτόμυαλος βαρονέτος τον απαγορευμένο καρπό, νιώθει εξαπατημένος; Τι θέλει η Σάρα από αυτόν; Και τι θα μετρήσει περισσότερο, η αμοιβαία έλξη τους ή τα ταμπού μιας εξαιρετικά υποκριτικής κοινωνίας;

«Πάντοτε είχα προβλήματα με τους ήρωές μου. Ποτέ δεν ξέρω πώς θα τελειώσουν τα μυθιστορήματά μου», εξομολογούνταν ο Φόουλς στον Φαίδωνα Ταμβακάκη το 1989 (βλ. «Η εξορία του συγγραφέα», Εστία). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αρσενική πλευρά του ήθελε ο ήρωας να πάρει το κορίτσι στο τέλος, αλλά εκείνη του καλλιτέχνη ήξερε πως ήταν λάθος, «ήξερα πως ήταν ουσιώδες να μην την κερδίσει τελικά».

Αποφάσισε να γράψει και τις δύο εκδοχές, αναγνωρίζοντας, βέβαια, τη ζαβολιά του – «ήξερα πως το αληθινό τέλος για τον αναγνώστη θα ήταν πάντοτε το τελευταίο». Ήταν μια επιλογή που του κόστισε αρκετές αρνητικές κριτικές. Κι όμως, η «Ερωμένη του Γάλλου υποπλοιάρχου» παραμένει το δημοφιλέστερο μυθιστόρημά του και χάρη στη σύμπραξη του Κάρελ Ράις με τον Χάρολντ Πίντερ το 1981 ήταν το μόνο που αξιώθηκε μια ικανοποιητική για τον ίδιο κινηματογραφική μεταφορά.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ