Φταίει η μοίρα των γάτων

Φταίει η μοίρα των γάτων Facebook Twitter
0



«Ο ΓΑΤΟΥΛΗΣ ΠΕΘΑΝΕ». Με τη φράση αυτή ο αφηγητής του βιβλίου του Γάλλου δημοσιογράφου και συγγραφέα Ξαβιέ ντε Μουλέν (γεν. 1971) αναγγέλλει στις κόρες του τον θάνατο του πιο αγαπημένου μέλους της οικογένειάς τους, του γάτου τους. Ήταν ενός έτους και πέντε μηνών.

Καθώς το προσδόκιμο ζωής των γατιών είναι δεκατρία με δεκατέσσερα χρόνια, ο γατούλης πέθανε τελικά πολύ νωρίς, πολύ νέος. Αν ήταν άνθρωπος, θα είχε μόλις συμπληρώσει τα είκοσι χρόνια του. Σύμφωνα με τον τρόπο υπολογισμού της γατήσιας ηλικίας, μία γάτα δύο ετών είναι σαν ένας άνθρωπος είκοσι τεσσάρων. Μετά, κάθε χρόνο προστίθενται στην ηλικία της άλλα τέσσερα. «Δεν προλάβαμε να αρχίσουμε να μετράμε τα κεράκια σου» γράφει ο αφηγητής.

Το γατί είχε πολύ βεβαρημένη υγεία. Πέθανε από πνευμονική εμβολή, οίδημα, υγρό στους πνεύμονες εξαιτίας μιας υπερτροφικής καρδιάς και καρδιακή δυσπλασία. Η κτηνίατρος είπε ότι με τόσα νοσήματα ήταν θαύμα που είχε ζήσει τόσο πολύ. «Δεν είχες τύχη, φίλε μου, φταίει το fatum, η μοίρα των γάτων». Το γατί ήρθε στο σπίτι ως δώρο για μία από τις κόρες του αφηγητή.

Ο ίδιος στην αρχή ήταν πολύ μπλαζέ. Αλλά μόνο φαινομενικά, καθώς μέρα με τη μέρα παραδόθηκε στον γατούλη. Σε μια στιγμή θλίψης και εσωτερικού μονόλογου, ο αφηγητής αφήνεται εντελώς στη νωπή ανάμνηση της χαμένης τετράποδης ζωής: «Γιατί σε μένα θα έφερνες τόσο πολλά, σε μένα, που θα με ξυπνούσες από τον βαθύ ύπνο μου, αλλά και στην οικογένειά μου, που θα την προφύλασσες, παρηγορώντας μας τόσο συχνά, και τόσο σύντομα, σε κάθε δοκιμασία μας».

Μετά τον θάνατο του γατούλη ο αφηγητής συνειδητοποιεί απόλυτα κάτι που του είχε πει η μητέρα του τη στιγμή που απέκτησε το ζωάκι: «Να προσέχεις, είναι ζώα της λύπης».

Η Μαρία Παπαδήμα έχει βρει την τρυφερή γλώσσα για να μεταφράσει αυτό το φαινομενικά απλό, αλλά τόσο πλούσιο σε συναισθήματα και εικόνες αφήγημα του Ξαβιέ ντε Μουλέν, που δεν γίνεται ούτε μια στιγμή μελό. Όσοι ξέρουν κάπως από γάτες θα βρουν εδώ μια πλευρά του εαυτού τους. Και, φυσικά, τη γάτα τους.

Οι γάτες είναι πιο δημοφιλείς λογοτεχνικοί ήρωες από τους σκύλους. Ίσως γιατί είναι απρόβλεπτες, μυστηριακές, κρυφές, απρόοπτες, τρυφερές. Δεν έχουμε παρά να σκεφτούμε μερικές θαυμάσιες λογοτεχνικές σελίδες του εικοστού αιώνα σε έργα, για παράδειγμα, της Κολέτ, της Πατρίτσια Χάισμιθ, του Τρούμαν Καπότε, όπου οι γάτες είτε πρωταγωνιστούν είτε αποτελούν κλειδιά της πλοκής.

Ο τίτλος του αφηγήματος του Ξαβιέ ντε Μουλέν Ο γατούλης πέθανε παραπέμπει σ’ αυτήν τη λογοτεχνική περιπέτεια της γάτας. Είναι ακριβώς η φράση που λέει η Ανιές, η μικρή, αθώα ηρωίδα της κωμωδίας του Μολιέρου Σχολείο Γυναικών στην πέμπτη σκηνή της δεύτερης πράξης του έργου, όταν τη ρωτούν: «Τι νέα;». «Ο γατούλης πέθανε» απαντά αυτή: «Le petit chat est mort».

Ο ΓΑΤΟΥΛΗΣ ΠΕΘΑΝΕ
KANTE ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Xavier de Moulins, Ο γατούλης πέθανε, Μτφρ.: Μαρία Παπαδήμα, Εκδόσεις Στερέωμα, Σελ. 109

«Ο γατούλης πέθανε» είναι η φράση που πυροδοτεί την πλοκή στο αφήγημα του ντε Μουλέν. Δεν είναι η κλασική πλοκή της δράσης. Στηρίζεται περισσότερο στην παρατήρηση της κίνησης του γατούλη, κυρίως όμως στον στοχασμό που δημιουργεί η παρατήρηση της συμπεριφοράς του μικρού ζώου αλλά και της συμπεριφοράς των ανθρώπων απέναντί του, ένα λιώσιμο, ένα μαλάκωμα, ένα συναισθηματικό «παραδίδομαι».

Ο γάτος δεν είναι παριζιάνος. Γεννήθηκε στο χωριό καταγωγής του αφηγητή. Ένα χωριό, κάπου διακόσια χιλιόμετρα από το Παρίσι, κομμένο στα δύο από την εθνική οδό, μάλλον άσχημο, αλλά πολύ ψηλά στην κλίμακα συναισθημάτων του αφηγητή. Ο φούρνος υπάρχει ακόμη.

Οι ιδιοκτήτες του μπορεί να έχουν αλλάξει, αλλά η ανάμνηση της επίσκεψης κάθε Κυριακή πρωί, με τον παππού, για να αγοράσουν τάρτες φράουλα που είχε παραγγείλει η γιαγιά του, είναι ζωντανή. Το κομμένο στα δύο χωριό μοιάζει με τους ανθρώπους, παρατηρεί ο αφηγητής. «Κομμένοι στα δύο, ανάμεσα στην ανάγκη τους για ασφάλεια και στην επιθυμία τους για περιπέτεια». Δεν συμβαίνει το ίδιο με τη ζωή των γάτων. Αυτή είναι «πάντα αδιαίρετη και ενώνει όσους τους περιβάλλουν».

Ο γατούλης ταξιδεύει για το Παρίσι. Ήρεμος, αλλά τρομοκρατημένος μέσα στο κλουβί του. Στο αυτοκίνητο ακούν τις «Γυμνοπαιδίες» του Ερίκ Σατί. Ίσως αυτή η μουσική να τον χαλαρώνει.

Όταν φτάνει στο διαμέρισμα, κρύβεται για σαράντα οκτώ ώρες κάτω από το κρεβάτι της μιας κόρης της οικογένειας. Σε λίγες μέρες έχει ανακηρυχθεί ο βασιλιάς του σπιτιού. Η καρδιά του αφηγητή ανοίγει, βλέπει την τύχη και την ευτυχία να του χαμογελάνε. Και σκέφτεται.

Σκέψεις που τις υπαγορεύει η προσωπικότητα του γατούλη: «Οι γάτες δεν κάνουν ποταπούς υπολογισμούς, οι γάτες δεν αναμειγνύουν αγάπη και ενοχές, οι γάτες δεν σε υποχρεώνουν να πληρώσεις τον λογαριασμό, οι γάτες δεν απογοητεύονται ποτέ, οι γάτες δεν περιμένουν ανταλλάγματα όταν δίνουν, οι γάτες δεν εκδικούνται, οι γάτες αγαπούν παραμένοντας ανεξάρτητες, ανάμεσά τους δεν υπάρχει σχεδόν ζήλια κι ακόμα λιγότερο διατροφή λόγω διαζυγίου, δεν καταφεύγουν σε δικηγόρο για την επιμέλεια των παιδιών, ούτε σε ψυχαναλυτή για να μάθουν να αγαπούν λιγάκι τον εαυτό τους». Και το κυριότερο: «Οι γάτες αγαπούν εκτός συμβολαίου».

Ο γατούλης δεν είναι βέβαια ο ήρεμος φιλόσοφος. Είναι και ο ζωηρός, ζημιάρης γάτος. Κάποια μέρα, που επιδίδεται σε άλματα, ρίχνει στο πάτωμα τον υπολογιστή του αφηγητή. Η οθόνη σπάει, το πληκτρολόγιο ξεχαρβαλώνεται και, το κυριότερο, ο σκληρός δίσκος νεκρώνεται. «Όμως για άλλη μια φορά τα κίτρινα ματάκια σου και το γατίσιο ύφος σου νίκησαν την αυστηρότητά μου. Με έκανες να ηρεμήσω. Ίσως είχα χάσει το εργαλείο της δουλειάς μου, όχι όμως και τη φλόγα της δημιουργίας».

Πολύ σύντομη ζωή, μόλις ένας χρόνος και πέντε μήνες, αλλά πλούσια σε διδάγματα. Ο γάτος διδάσκει το τώρα, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που κάνουν υποθέσεις και εκτίθενται σε ανώφελους πόνους. Κι επιπλέον, τι καλύτερο από μια γάτα στο σπίτι, «αυτή την υπέροχη χαρά να έχεις στα πόδια σου έναν διώκτη της μελαγχολίας, έναν υπέροχο καρδιοκατακτητή, έναν θωπευτή της ψυχής, ένα ζώο της λύπης».

Ήταν ένα ναρκωμένο από τον ήλιο απόγευμα όταν η οικογένεια κήδεψε τον γατούλη. Χτυπήσαν τα κουδουνάκια του, με τα οποία έπαιζε στη σύντομη ζωή του, και αγκαλιαστήκανε τραγουδώντας το όνομά του. Και μετά χαμογέλασαν πάλι, χάρη σ’ αυτόν.

«Πες μας γατούλη: ποιο είναι το όνομα του θανάτου σου; Είναι το όνομα της ζωής, της αγάπης και της ελπίδας».

Η Μαρία Παπαδήμα έχει βρει την τρυφερή γλώσσα για να μεταφράσει αυτό το φαινομενικά απλό, αλλά τόσο πλούσιο σε συναισθήματα και εικόνες αφήγημα του Ξαβιέ ντε Μουλέν, που δεν γίνεται ούτε μια στιγμή μελό. Όσοι ξέρουν κάπως από γάτες θα βρουν εδώ μια πλευρά του εαυτού τους. Και, φυσικά, τη γάτα τους.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ