— Αυτή η συναυλία έρχεται σε μια στιγμή που η Ευρώπη και όλα τα έθνη της βγαίνουν από μια οδυνηρή πανδημία και οι άνθρωποι αναζητούν μια αίσθηση σκοπού και ένα κοινό έδαφος για να ενωθούν. Πιστεύετε ότι αυτή η συναυλία, γραμμένη μετά την ήττα του Ναπολέοντα, αποπνέει την αίσθηση της ενότητας και της αλληλεγγύης;
SW: Ο Μπετόβεν στη μουσική του εκφράζει το πνεύμα ενός δημοκρατικού νου ή το πνεύμα του ονείρου για έναν κόσμο διαφορετικό από αυτόν που ζούσε, οπότε θα τον αποκαλούσα επαναστάτη στη ζωή του και στη μουσική του και σίγουρα αυτό είναι κάτι που το αισθανόμαστε στη μουσική. Ωστόσο, αυτήν την στιγμή το αντιλαμβανόμαστε ως ένα κοινό τελετουργικό μεταξύ μουσικής και χορού με τη μνήμη ή τη φαντασία που μας ξυπνά αυτός ο ιστορικός, αρχαίος τόπος, ανιχνεύοντας κατά κάποιον τρόπο τελετές που θα μπορούσαν να είχαν γίνει εδώ, αλλά φέρνοντας τες στο παρόν. Πιστεύω ότι ζούμε σε μια εποχή που έχουμε ανάγκη να δημιουργήσουμε νέες τελετουργίες, καθώς δεν μπορούμε να ζήσουμε την τελετουργία του να πηγαίνεις στο θέατρο –ακόμα και στην εκκλησία ήταν δύσκολο να πας, στη Γερμανία τουλάχιστον, οι εκκλησίες δεν έκαναν λειτουργίες για πολύ καιρό – οπότε νομίζω πως είναι μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε νέα και ανεξάρτητα τελετουργικά της σύγχρονης εποχής. Πιστεύω ότι προσφέρουν σταθερότητα και την αίσθηση του κοινού εδάφους στις κοινωνίες. Αισθάνομαι ότι αυτήν τη στιγμή οι δημοκρατικές δυνάμεις είναι πολύ δυνατές και οι δυνάμεις της αλλαγής είναι πολύ ισχυρές, αλλά υπάρχουν και δυνάμεις που κρατούν την κοινωνία πίσω, ειδικά οι άνθρωποι που βρίσκονται στην εξουσία, και αυτή πιστεύω είναι μια από τις πολύ ισχυρές δυνάμεις αυτή τη στιγμή στον κόσμο.
Πιστεύω ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έγινε εντελώς φανερό σε όλους ότι τα έθνη και τα κράτη πρέπει να συνεργάζονται και ότι δεν μπορούν να λειτουργούν μόνα τους. Θα έλεγα ότι είναι σημαντικό όχι μόνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και παγκοσμίως, πιστεύω λοιπόν ότι πρέπει όλοι να σκεφτόμαστε πέρα από την Ευρώπη.
— Φαντάζομαι ότι έχετε επισκεφτεί τους Δελφούς στο παρελθόν και θα με ενδιέφερε πολύ η οπτική σας γωνία ως καλλιτέχνιδας όταν πρωτοήρθατε εδώ και νιώσατε τη σύνδεση με την ατμόσφαιρα.
SW: Ναι, είχα έρθει για πρώτη φορά πριν τρία ή τέσσερα χρόνια, και μια δεύτερη φορά πριν δύο χρόνια. Είναι ένας τόπος μυστικισμού, και νομίζω πως δεν έχει να κάνει μόνο με τον ναό και την ιστορία. Αυτός ο τόπος έχει πραγματικά κάτι στη φυσική του τοποθεσία, που σε κάνει να νιώθεις τη μεγαλοπρέπεια και την ιερότητα μόνο και μόνο από το πώς είναι τοποθετημένος. Φαίνεται πως πρέπει να υπήρχε εδώ κάποιο ιδιαίτερο ίχνος της ισορροπίας της Γης, ή του μαγνητικού πεδίου, γιατί με τον τρόπο που είναι τοποθετημένος εδώ ανάμεσα στα βουνά και η σύνδεσή του λίγο πιο μακριά με τη θάλασσα, δημιουργεί ένα πολύ ισχυρό ενεργειακό πεδίο. Είναι μαγικά το βράδυ που ο ήλιος πέφτει νωρίς, κρύβεται πίσω απ’ το βουνό, και σκοτεινιάζει πολύ νωρίς, υπάρχει ησυχία και μιλάει μόνο η φύση, ακούς τα πουλιά και τον άνεμο. Είναι σχεδόν σαν ένας τόπος λατρείας της ίδιας της φύσης.
JS: Θα ήθελα να προσθέσω κάτι: το μότο των Δελφών ήταν –ένα από τα πολλά- «Γνώθι σαυτόν». Είναι ένα μέρος στο οποίο μπορείς να έρθεις σε επαφή με τον εσώτερο εαυτό σου, ένα μέρος εσωτερικής μεταμόρφωσης. Το βρίσκω πολύ όμορφο αυτό στους Δελφούς και σημαίνει πολλά για μένα ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτό το project εδώ, γιατί τέσσερα χρόνια πριν έγινα συνιδρυτής του World Human Forum μαζί με την Αλεξάνδρα Μητσοτάκι και άλλους συνεργάτες και για μας το να φέρουμε αυτό το project που βρίσκεται ανάμεσα στη μουσική και τον χορό εδώ, και να ζωντανέψουμε και να φέρουμε στο προσκήνιο αυτόν τον τόπο σε όλη την Ευρώπη, είναι πολύ σημαντικό, όπως και το να αναδείξουμε τη σημασία των Δελφών στην εποχή μας.
— Στα έργα σας τα σώματα των χορευτών είναι σαν γλυπτά σε κίνηση. Το αισθητικό αποτέλεσμα διερευνάται πάντα μέσω της καλλιτεχνικής σας σοφίας, οπότε τι θα θέλατε να δείξετε στους Δελφούς, πώς σας εμπνέει αυτό το μέρος για τα κινούμενα «γλυπτά» σας;
SW: Δεν θα έλεγα ότι είναι κινούμενα γλυπτά, νομίζω ότι η αίσθηση ενός γλυπτού μπορεί να είναι μέρος ή και το επίκεντρο της δουλειάς μου, ανάλογα με το θέμα πάνω στο οποίο δουλεύω. Δεν έχω δουλέψει πραγματικά με την ιδέα ενός γλυπτού εδώ, αλλά μάλλον με την ιδέα του σύγχρονου τελετουργικού, και επίσης έχω δουλέψει πάρα πολύ με τη μουσική, οπότε είναι επίσης μια δουλειά αφηρημένη, σε διάλογο με τη μουσική. Αυτές είναι οι δύο άγκυρες πάνω στις οποίες δούλεψα. Είναι ίσως η δουλειά που έχει να κάνει λιγότερο με το «γλυπτό» από όσες έχω κάνει.
JS: Ίσως στην αρχή, με τα τελετουργικά της αρχής, ξέρεις, το σιωπηλό περπάτημα.
— Έχετε αναλάβει μια πρωτοβουλία μέσω του κινήματος «Pulse of Europe» που στοχεύει να ενθαρρύνει τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μιλήσουν και να ενεργήσουν δημόσια υπέρ μιας πανευρωπαϊκής κοινής ταυτότητας. Τώρα γιορτάζουμε μια νέα φάση αυτής της «ένωσης» μέσω του έργου του Μπετόβεν. Τι σημαίνει για τους πολίτες να συνδέσουν σημαντικά γεγονότα με την τέχνη και την κίνηση του ανθρώπινου σώματος, ένα πεδίο που έχετε μελετήσει σε βάθος;
SW: Καταρχήν, πιστεύω ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έγινε εντελώς φανερό σε όλους ότι τα έθνη και τα κράτη πρέπει να συνεργάζονται και ότι δεν μπορούν να λειτουργούν μόνα τους. Θα έλεγα ότι είναι σημαντικό όχι μόνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και παγκοσμίως, πιστεύω λοιπόν ότι πρέπει όλοι να σκεφτόμαστε πέρα από την Ευρώπη. Για παράδειγμα, δεν αρκεί να εμβολιάσουμε την Ευρώπη, ο εμβολιασμός ενάντια στον κορωνοϊό πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις ηπείρους και όλες οι χώρες, πλούσιες και φτωχές, πρέπει να έχουν την ευκαιρία να εμβολιαστούν ώστε να καταπολεμήσουμε την πανδημία. Ανέδειξε λοιπόν ότι η συνεργασία είναι όλο και πιο σημαντική σε αυτό το στάδιο και νομίζω ότι βλέπουμε τη συνεργασία σε αυτό το project, που ενώνει διάφορες πόλεις της Ευρώπης. Το αποδίδω περισσότερο στη μουσική του Μπετόβεν που είναι πραγματικά παγκόσμια. Πρέπει βέβαια να έχουμε υπόψη μας ότι προέρχεται από ένα ευρωπαϊκό κλασικό υπόβαθρο και να αναρωτηθούμε αν αυτή η μουσική μπορεί πραγματικά να απευθυνθεί σε όλους, μιλάει σε πολλούς αλλά είναι και πάλι πολύ ευρωκεντρική και δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό. Εμπνέει πολλούς ανθρώπους σε όλον τον κόσμο αλλά δεν ξέρω αν πηγαίναμε σε ένα μικρό χωριό στο Ιράκ αν εκεί είναι ο Μπετόβεν αυτός που έχει σημασία ή αν υπάρχει κάτι άλλο με το οποίο θα νιώσουν σύνδεση. Πιστεύω ότι είναι η μουσική και ο χορός, και ο χορός ίσως περισσότερο γιατί τα σώματα είναι… είμαστε όλοι το ίδιο.
JS: Θα ήθελα να προσθέσω κάτι. Κάνουμε εδώ την 7η Συμφωνία του Μπετόβεν, αλλά το γενικό μήνυμα όλων των συμφωνιών του τίθεται με όμορφα λόγια από τον Φρίντριχ Σίλερ: «Όλοι οι άνθρωποι γίνονται αδελφοί». Αυτό είναι το γενικό μήνυμα στη μουσική του Μπετόβεν, η εξύμνηση της ανθρωπότητας και γι’ αυτό αυτό που μόλις είπε η Σάσα είναι τόσο σημαντικό, ότι δεν είναι μια μουσική που ανήκει σε μια συγκεκριμένη ευρωπαϊκή ή δυτική παράδοση, είναι γραμμένη για ολόκληρο τον κόσμο, και επίσης το ότι είμαστε εδώ στους Δελφούς, στο κέντρο του παλαιού κόσμου, τον ομφαλό, είναι κάτι που ανήκει σε ολόκληρο τον κόσμο. Ζούμε τώρα σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο και νομίζω ότι το μήνυμα πρέπει να βγει πολύ πέρα από τα σύνορα της Ευρώπης.
— Μια τελευταία ερώτηση: Έχετε επαφή με την Ελλάδα, επισκεφθήκατε τη χώρα μας στο παρελθόν και υπάρχουν εδώ πολλοί θαυμαστές της δουλειάς σας. Θα θέλατε να επιστρέψετε εδώ με ένα από τα επόμενα έργα σας στο εγγύς μέλλον;
SW: Φυσικά και θα θέλαμε να κάνουμε εδώ παραστάσεις ξανά στο μέλλον. Θα ήθελα πολύ να δείξω τη δουλειά που έκανα κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η οποία είναι πολύ χαρούμενη και πολύχρωμη και υμνεί τη ζωή και τη χαρά της κίνησης. Θα ήθελα να τη φέρω εδώ, είναι μια δουλειά που μπορεί να παιχτεί και σε εσωτερικούς και σε εξωτερικούς χώρους. Ο τίτλος είναι “In C” και η μουσική είναι του Terry Riley.
JS: Κι εγώ θα ήθελα να φέρω το “Human Requiem” του Γιοχάνες Μπραμς και τη σκηνοθεσία που έκανα στο Μέγαρο πριν 5 χρόνια στην Ελευσίνα, στον ιερό χώρο των Ελευσινίων Μυστηρίων, γιατί βλέπω μια σύνδεσή ανάμεσα στον αρχαίο μύθο και το γεγονός ότι η Ελευσίνα είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023. Ήταν να γίνει το 2021, θα γίνει το 2023. Αυτό θα ήταν το επόμενο όνειρό μου για την Ελλάδα, θα δούμε όμως τι θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί.
Όλες οι πληροφορίες για την αναμετάδοση των συναυλιών από τον Κήπου του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών εδώ.
