Κάτι να αλλάξει στην Ομόνοια...

Ο ιδρυτής της ομάδας UrbanDig Γιώργος Σαχίνης ανεβάζει στην πλατεία Ομόνοιας μια περιπατητική παράσταση που συναντά το θέατρο, τον χορό, τη μουσική και την εικαστική παρέμβαση στον δημόσιο χώρο

Δημήτρης Κυριαζής

23.6.2017 | 10:00

Οι χαρακτήρες αυτοί φτιάχτηκαν στην πρόβα από τη δραματουργική ομάδα και καθέναν από τους επτά περφόρμερ της παράστασης. Φωτο: Κική Παπαδοπούλου

— Μίλησέ μας για την περίοδο της «ανασκαφής». Τι έκανε η ομάδα του UrbanDig στην Ομόνοια από τον Νοέμβριο του 2015 έως σήμερα;

Τον Νοέμβριο ξεκινήσαμε να ψάχνουμε την άκρη του νήματος μέσα σε ένα δωμάτιο του Μπάγκειου στο πλαίσιο της Biennale. Οι επισκέπτες/ριες του δωματίου κρέμασαν αποσπάσματα για τη δική τους Ομόνοια και μαζί φτιάξαμε έναν τρισδιάστατο χάρτη σημείων-ιστοριών. Τον Φεβρουάριο του 2016 ξεκινήσαμε συνεργασία με τους Ideas Factory από τη Σόφια και το καλοκαίρι του ίδιου έτους, μαζί με αυτούς, τους Alternative Tours of Athens και την Caritas Hellas δώσαμε ζωή μιας μέρας σε έναν άδειο δημοτικό χώρο στην Ομόνοια. Το μετατρέψαμε θεατρικά σε αυτό που θα 'θελαν να γίνει εκεί οι γείτονες, που είναι Έλληνες, μετανάστες και πρόσφυγες. Το ίδιο καλοκαίρι ανακαλύψαμε μαζί με ανθρώπους του ΚΕΘΕΑ Άλφα τι σημαίνει Ομόνοια για τον καθένα μας, μέσα από ένα θεατρικό εργαστήριο. Τον Σεπτέμβριο του 2016 βγήκαμε στην αγορά της Ομόνοιας και ανταλλάξαμε συνεντεύξεις με τους εργαζομένους της με τραγούδια που φτιάχνουμε γι' αυτούς, με βάση τις συνεντεύξεις τους. Τα τραγούδια αυτά θα ακουστούν στην παράσταση Στάση Ομόνοια. Το Νοέμβριο του 2016, έναν χρόνο αφότου ξεκινήσαμε να ανιχνεύουμε την Ομόνοια, η περφόρμανς Miss Omonia, στο πλαίσιο της έκθεσης «Out-Topias» του Μουσείου Μπενάκη, είναι η πρώτη ανίχνευση της πλατείας ως τόπου παράστασης. Τον Δεκέμβρη άρχισε να χτίζεται μια κοινότητα ερευνητών του UrbanDig_Omonia, που αποτελείται από όσους ενδιαφέρονται να ψάξουν περισσότερο το σήμερα και το αύριο της πλατείας, όπως η ίδια η πλατεία και οι άνθρωποί της το εκφράζουν. Χριστουγεννιάτικα αρχίζουμε συνεντεύξεις στην πλατεία με και χωρίς το καρουζέλ. Τον Ιανουάριο δύο περίπατοι, ο ένας με την Πάολα Ρεβενιώτη και ο άλλος με τους Institute of Place Management και ανθρώπους της πλατείας, εμπλουτίζουν την έρευνα και τον διάλογο για τις σύγχρονες ανάγκες της Ομόνοιας. Θα ακολουθήσουν καρναβαλικές, «μετα-βαλεντινικές» εκδηλώσεις στην πλατεία και άλλες αφορμές για να φέρουμε Έλληνες και Ευρωπαίους επισκέπτες σε άμεση επαφή με ανθρώπους της πλατείας, πάντα με θέμα «πώς βλέπουμε την Ομόνοια και τι θα θέλαμε από αυτή;». Τον Μάιο βγάλαμε στο Διαδίκτυο την ελεύθερης πρόσβασης ψηφιακή εφαρμογή «ξενάγησης» στην Ομόνοια, «The Village Οmonia», που φτιάξαμε μαζί με τους Ολλανδούς Company New Heroes, ανθρώπους της πλατείας που μας μίλησαν γι' αυτή, και νέους εικαστικούς, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Κωστόπουλου. Τον Μάιο φτιάξαμε πουλιά από χαρτί με τους θαμώνες –άνδρες κυρίως– της πλατείας για να γεμίσουμε με αυτά ένα τεράστιο δέντρο που έχει η πλατεία και δεν φαίνεται εύκολα. Κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στη Στάση Ομόνοια, την παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, με την οποία ολοκληρώνουμε την ανίχνευση και καλλιτεχνική διαχείριση της σύγχρονης Ομόνοιας, έτσι όπως τη γνωρίσαμε μέσω της συνεχούς παρουσίας μας εκεί με τις προαναφερθείσες δράσεις του UrbanDig_Omonia.

Η Ομόνοια συγκεντρώνει και όλων των ειδών τους νεοαφιχθέντες στην Αθήνα: τον επαρχιώτη, τον μετανάστη, τον πρόσφυγα, τον τουρίστα. Είναι το «κατώφλι» της πόλης.

— Τι έφεραν στο φως, λοιπόν, όλες αυτές οι δράσεις;

Είχαμε την τύχη να μιλήσουμε με πολλούς ανθρώπους που επιμένουν να αξιοποιούν την Ομόνοια ως πλατεία. Μιλάω για τους σταθερούς θαμώνες της, κυρίως πρόσφυγες και μετανάστες, που περνούν πολλές ώρες εκεί κι έχουν συνήθως και χρόνο και διάθεση να σου μιλήσουν. Μιλάω επίσης για μαγαζάτορες και εργαζομένους που είναι φιλόξενοι, γενναιόδωροι και κοινωνικοί, κόντρα στο γενικευμένο αφήγημα φόβου που στιγματίζει τον χώρο και κόντρα στα λουκέτα και στα κενά κτίρια που τους περικυκλώνουν. Οι δράσεις μας στον δημόσιο χώρο της Ομόνοιας εμποτίστηκαν από την ενέργεια της πλατείας, μια ενέργεια συναλλαγής και συνδιαλλαγής, έναν χρόνο στο κέντρο της, αργό και όμορφο, πολύ διαφορετικό από τον φρενήρη κυκλώνα του συγκοινωνιακού δικτύου που την περιβάλλει. Η Ομόνοια είναι μια πλατεία με ανεκτικότητα. Δεν αναστατώσαμε κανέναν, παρά τις πολλές, πολύ διαφορετικές και κάποιες φορές πολύ έντονα θεατρικές δράσεις. Ο κόσμος ανέχεται αυτό που κάνεις, ό,τι και αν είναι. Όποιος κάθεται καιρό στην πλατεία, είναι εκπαιδευμένος και συνεπώς ψύχραιμος παρατηρητής της πόλης. Καθίστε στα σκαλάκια της, πιάστε κουβέντα με τον διπλανό σας, ταξιδέψτε, νιώστε την αξία του δημόσιου χώρου που ξέρει να φτιάχνει τέτοιου είδους σχέσεις. Η καθημερινή λειτουργία του δημόσιου χώρου της Ομόνοιας που μπορεί να παράγει σχέσεις, συναλλαγές, συνδιαλλαγές, παρέες και ιστορίες είναι η πιο ενδιαφέρουσα ιστορία που ανακάλυψα προσωπικά από την παρουσία μου εκεί.

Εγώ βλέπω την Ομόνοια ως πλατεία, ως θέατρο, ως κατώφλι της πόλης, ως έναν χώρο όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν, ως έναν δημόσιο χώρο που επηρεάζει έντονα τη ζωή των ανθρώπων του, παρέχοντάς τους κάποια πράγματα (π.χ. χώρος συναλλαγής, χώρος συνδιαλλαγής, χώρος κοινού βηματισμού) και στερώντας τους κάποια άλλα (π.χ. καθαριότητα, συντήρηση, νερό).

— Ποιο είναι το μείγμα των ανθρώπων της Ομόνοιας και τι ζητάνε για τη γειτονιά τους;

Η Ομόνοια συγκεντρώνει πολύ διαφορετικό κόσμο: εργαζόμενους, θαμώνες, επισκέπτες, περαστικούς. Η Ομόνοια συγκεντρώνει και όλων των ειδών τους νεοαφιχθέντες στην Αθήνα: τον επαρχιώτη, τον μετανάστη, τον πρόσφυγα, τον τουρίστα. Είναι το «κατώφλι» της πόλης. Η Ομόνοια για πολλούς μετανάστες και πρόσφυγες είναι το μέρος όπου θα πάνε για να νιώσουν ασφαλείς στην κοινότητά τους. Δεν τους αρέσει το έγκλημα που υπάρχει, σε όποια κλίμακα, στην πλατεία γιατί είναι ο χώρος όπου περνούν ώρες μες στην ημέρα ή ξεκουράζονται ή φέρνουν τα παιδιά τους. Από την άλλη, αυτή η εγκληματικότητα δεν έχει, όπως πιστεύουν πολλοί μαγαζάτορες, τη διάσταση που θα δικαιολογούσε την πτώση της ως εμπορικού προορισμού. Η καθαριότητα, η πρόσβαση σε καθαρές δημόσιες τουαλέτες και η συντήρηση του δημόσιου χώρου είναι ζητήματα που έχουν αναφερθεί.

— Εσύ πώς βλέπεις την Ομόνοια και πώς πιστεύεις ότι θα μπορούσε να αλλάξει η κατάσταση;

— Πες μου δυο λόγια για την παράσταση. Τι ακριβώς θα κάνετε στην Ομόνοια;

Οι παραπάνω ανάγκες και προοπτικές του δημόσιου χώρου της Ομόνοιας γίνονται υπόθεση ζωής για τους χαρακτήρες μας. Ο θεατής επιλέγει μία από τις έξι διαδρομές στην πόλη που οδηγούν στην Ομόνοια. Ακολουθεί έναν χαρακτήρα που πηγαίνει στη πλατεία με «σκοπό» να την μετατρέψει σε κάτι, να την οικειοποιηθεί. Κάθε διαδρομή προσφέρει μια διαφορετική οπτική της πλατείας, εμπνευσμένη από τις οπτικές των ανθρώπων της. Ταυτόχρονα, αποτελεί έναν ψυχικό τόπο, είναι μια πορεία γνωριμίας όχι μόνο με την πλατεία αλλά και με τον χαρακτήρα που ο θεατής ακολουθεί. Οι χαρακτήρες αυτοί φτιάχτηκαν στην πρόβα από τη δραματουργική ομάδα και καθέναν από τους επτά περφόρμερ της παράστασης. Αν η αφετηρία τους είναι ιστορίες των ανθρώπων της πλατείας, αντανακλούν το προσωπικό μας βίωμα από την περιοχή όλους αυτούς τους μήνες και την ιδιοσυγκρασία μας ως ατόμων και ως καλλιτεχνικής ομάδας του Στάση Ομόνοια.