«Ελευθερία στη Βρέμη» του Ρ.Β. Φασμπίντερ: Αιχμάλωτοι της επανάληψης

«Ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ: Αιχμάλωτοι της επανάληψης Facebook Twitter
Ξαφνικά ο κόσμος έγινε πολύ στεγνός κι απέκτησε μία μόνο διάσταση: αυτή που βλέπουμε ενώπιόν μας. Φωτ.: Γιώργος Αναστασάκης
0

Θα σας αφήσουν να ζήσετε, αφού πρώτα σας φράξουν κάθε έξοδο. Θα σας αφήσουν να γεννηθείτε υπό τον όρο ότι δεν θα το παρακάνετε με τα κλάματα και τις εκκρίσεις σας. Θα σας αφήσουν να έχετε γόνατα, μόνο αν τα βάλετε να χορεύουν στον ρυθμό που θα σας υποδείξουν. Θα σας τα δώσουν όλα, ώστε να μην μπορείτε να ισχυριστείτε ότι δεν τα λάβατε ή ότι τα χάσατε στην πορεία. Γιατί θα είναι πάντα δίπλα σας σε κάθε βήμα, και θα σας θυμίζουν αυτό που δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσετε: ποια είστε και τι αναμένεται από εσάς.

Κι εσείς; Εσείς θα ενδώσετε, με περισσή προθυμία. Ξανά και ξανά θα γράφετε τα νούμερα και τους κωδικούς, κάθε φορά σε καινούργιο κομμάτι χαρτί. Ως πότε; Ενίοτε σας κυριεύει η κούραση, θέλετε να τ’ αφήσετε όλα πίσω σας, αλλά είστε θαμμένη στην άμμο μέχρι τη μέση και δεν μπορείτε να τρέξετε με τα χέρια, αδύνατον.

Οπότε αναγκαστικά σερβίρετε το τσάι στα ίδια παλιά φλιτζάνια και με τα ίδια ασημένια κουταλάκια, που παράγουν ακριβώς τους ίδιους διαπεραστικούς θορύβους κάθε φορά που οι καλεσμένοι σας εκτελούν νευρικές κινήσεις απαιτώντας τη συμμόρφωσή σας στα καπρίτσια τους.

Η σκηνοθεσία δεν εισέρχεται στη διαδικασία μιας δημιουργικής, ερεθιστικής ερμηνείας του έργου: η μία σκηνή διαδέχεται την άλλη στον ίδιο ρυθμό, στην ίδια λογική,  με την ίδια «κανονικότητα».

Μισό λεπτό: πότε αποφασίσατε να μπερδέψετε τους κώδικες; Πότε αισθανθήκατε τις ρίζες του δέντρου να σας πνίγουν; Υπάρχουν αυτοί που τρώνε πολύ και άλλοι που δεν μπορούν να φάνε δίχως να φτύσουν, λέει ο Αρτό. Εσείς πόσες φορές χρειάστηκε να φτύσετε; Πόσες εκκρίσεις απελευθερώσατε για να υγρανθεί η επιθυμητική μηχανή που κρύβατε μέσα στον αμμόλοφο; Πότε ξεκινήσατε; Πόσες γραμμές σπάσατε μέχρι να φτάσετε στο Σινικό Τείχος; (Και δεν είναι καθόλου εύκολο να περάσετε απαρατήρητη.)

Ναι, ναι, είναι φανερό... Διασχίσατε βασίλεια, γλιστρήσατε μέσα από μόρια, αποβάλατε ό,τι ήταν φορτικό και περίσσιο, όλα όσα σας ρίζωναν στον εαυτό σας, αυτόν που έφτιαξαν για χάρη σας κι εσείς τον καταργήσατε: το κορίτσι με τη βόμβα.

«Ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ: Αιχμάλωτοι της επανάληψης Facebook Twitter
Ούτε, δυστυχώς, η τόσο αξιόλογη Μαρία Κεχαγιόγλου καταφέρνει να νοηματοδοτήσει τούτη την ξηρασία που μας περιβάλλει. Φωτ.: Γιώργος Αναστασάκης

Ένα σώμα λιανισμένο και χτυπημένο, το συναρμολογήσατε με πάθος και το αναστήσατε. Μπορεί να του λείπουν μερικά όργανα, δεν έχει σημασία: τίποτε δεν μπορεί πλέον να το εμποδίσει να κάνει τη δουλειά του, να συνθλίψει τις διαζεύξεις που επιβάλλει ο Νόμος, να ανακτήσει τους αποξηραμένους χυμούς, να ακολουθήσει τις ροές, να φτάσει μαζί τους ως την έρημο του μέλλοντος, να γονιμοποιήσει τα υπό εξαφάνιση είδη, να φτιάξει έναν δικό του κόσμο, ατίθασο, ατελή, απρόβλεπτο και παράφορο, απελευθερωμένο από τον λόγο του Κυρίου, τις προαποφασισμένες, καθηλωμένες έννοιες, εικόνες, λέξεις.

Μια πραγματική ρήξη κάνει το παρελθόν να μην υπάρχει. Μετά από μια πραγματική ρήξη, δεν μπορείτε να επανέλθετε στην πρότερη θέση σας.

Κι αν υπάρχει τρόπος να ξεμπερδέψουμε με το πεπρωμένο –να αφανίσουμε και να αφανιστούμε–, ποιος τρόπος υπάρχει για να ξεμπερδέψουμε με τις αναπαραστάσεις;

Προτού η σκηνοθεσία αποκτήσει κάποια δύναμη ή πειθώ, θα πρέπει να εργαστεί ενάντια στην ακινησία του αυτονόητου. Πώς να ξαναγράψουμε τις ιστορίες του αποκλεισμού και της καταπίεσης, αν δεν επινοούμε νέες φόρμες; Πού είναι οι δυνάμεις του άλματος, του ακαριαίου, που θα εκφράσουν τη διαφορά με ολοένα περισσότερη διαφορά;  

«Ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ: Αιχμάλωτοι της επανάληψης Facebook Twitter
Οι ηθοποιοί υπηρετούν ευσυνείδητα τους ρόλους τους αδυνατώντας να ξεφύγουν από το ασφυκτικό πλαίσιο τού «είναι αυτό που είναι». Φωτ.: Γιώργος Αναστασάκης

Μία γυναίκα, η Γκεέσε Γκότφριντ, σκοτώνει ξανά και ξανά. Εξοντώνει οποιονδήποτε στέκεται εμπόδιο στην απόφασή της να απολαύσει μια ζωή γεμάτη χαρά, ηδονή, ελευθερία. Θα μπορούσε να είναι η απόλυτη φαντασίωση του εγκλωβισμένου: πατώ ένα «κουμπί» (εν προκειμένω σερβίρω έναν δηλητηριασμένο καφέ) και ξεμπερδεύω με τον κακοποιητικό σύζυγο, τη θρησκόληπτη μητέρα, τα φωνακλάδικα παιδιά, τον ανυπότακτο εραστή, τον τυραννικό πατέρα. Κάθε σκηνή ολοκληρώνεται με τον ίδιο τρόπο, κάθε σκηνή αφήνει πίσω της ένα πτώμα. Όσους κι αν εξολοθρεύει η Γκεέσε, όμως, η καταπίεση δεν αίρεται. Η κοινωνία έχει πάρει τα μέτρα της: ποτέ δεν θα σηκώσεις κεφάλι, θρασύτατη γυναίκα. Πάντα θα λογοδοτείς, πάντα θα απολογείσαι.

Πώς αντιμετωπίζει κανείς θεατρικά αυτό το μοτίβο της εμμονικής επανάληψης; Τι λύσεις επινοεί αντιμέτωπος με ένα εύρημα που δεν αλλάζει ποτέ; Πώς εισάγουμε την ειδοποιό, ζωογόνο διαφορά μέσα στην επανάληψη; Πώς ανακαλύπτουμε την επανάληψη που «κάνει» τη διαφορά;

Η κίνηση είναι σπειροειδής ή διαγράφει κάποιο άλλο σχήμα; Οδεύουμε προς την απελευθέρωση, το σπάσιμο των δεσμών της πατριαρχίας, ή προς ένα σχιζοφρενικό παραλήρημα, όπου ο εξολοθρευτής άγγελος χάνει κάθε σύνδεση με την πραγματικότητα;

Ουδέποτε μας δίδεται η δυνατότητα να εξερευνήσουμε κάποιο από αυτά ή άλλα παρεμφερή ερωτήματα στη διάρκεια της παράστασης. Η σκηνοθεσία δεν εισέρχεται στη διαδικασία μιας δημιουργικής, ερεθιστικής ερμηνείας του έργου: η μία σκηνή διαδέχεται την άλλη στον ίδιο ρυθμό, στην ίδια λογική, με την ίδια «κανονικότητα». Και δεν αρκεί ούτε η μπρεχτική εσάνς αποστασιοποίησης, ούτε οι πέντε ομαδικές χορευτικές κινήσεις στο μισοσκόταδο των μεταβάσεων για να ξεγελάσουν τη δίψα μας.

«Ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ: Αιχμάλωτοι της επανάληψης Facebook Twitter
Διαμαντής Καραναστάσης. Φωτ.: Γιώργος Αναστασάκης

Ξαφνικά ο κόσμος έγινε πολύ στεγνός κι απέκτησε μία μόνο διάσταση: αυτή που βλέπουμε ενώπιόν μας. Καμία άλλη. Τίποτε δεν υπάρχει πέρα από τον χώρο-περίβλημα. Και ούτε, δυστυχώς, η τόσο αξιόλογη Μαρία Κεχαγιόγλου καταφέρνει να νοηματοδοτήσει τούτη την ξηρασία που μας περιβάλλει: παρόλη την εγρήγορση που επιδεικνύει, παρόλες τις υφολογικές διακυμάνσεις που υιοθετεί –από την απόγνωση ως τον κυνισμό και την ειρωνεία– δεν μοιάζει να έχει βρει τη δύναμη και τον θυμό της δικής της διαφοράς μέσα στην επανάληψη, τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο βρυχάται και σιωπά η δική της επιθυμητική μηχανή, τον ήχο που κάνει το δικό της «σχιζοφρενικό» τρίξιμο των δοντιών, έτσι ώστε να μας οδηγήσει από τις θλιβερές επαναλήψεις του εθισμού στις τολμηρές επαναλήψεις του θανάτου – εκεί ακριβώς όπου διακυβεύεται η ελευθερία μας.

Οι ηθοποιοί (Άγης Εμμανουήλ, Διαμαντής Καραναστάσης, Καίτη Μανωλιδάκη, Γιωργής Τσαμπουράκης, Χάρης Τσιτσάκης) υπηρετούν ευσυνείδητα τους ρόλους τους αδυνατώντας να ξεφύγουν από το ασφυκτικό πλαίσιο τού «είναι αυτό που είναι». Μοναδική εξαίρεση η Μαριάννα Δημητρίου, η οποία έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι πάντοτε θα υπάρχουν δυνατότητες παραγωγής διαφοράς, ακόμη και στον πιο μικρό ρόλο.

Δείτε πληροφόριες για την παράσταση «Ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ εδώ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Θέατρο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ