Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s

Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Οι Γρηγόρης Φαληρέας, Άγγελος Μαστοράκης, Τάσος Φαληρέας και Γιάννης «Αρκούδης» Χριστοδούλου έξω από το Pop Eleven στις αρχές της δεκαετίας του ’70 (Πηγή: Facebook)
1

Ο Γρηγόρης Φαληρέας μαζί με τον αδελφό του Τάσο Φαληρέα ξεκίνησαν το ιστορικό δισκάδικο Pop Eleven προς τα τέλη του 1969-αρχές 1970, έναν χώρο που συνδέθηκε με τη σταδιακή καθιέρωση του rock στην Ελλάδα (εισάγοντας δίσκους των Doors, Frank Zappa, Van Morrison, Country Joe & The Fish, Paul Butterfield κ.λπ.), αποτελώντας περαιτέρω «ναό» για την jazz, το blues, τη reggae και άλλα «ξενόφερτα» μουσικά στυλ, προωθώντας επίσης βιβλία, αφίσες και ό,τι άλλο σχετικό ή μη, όπως και επιλεγμένους δίσκους ελληνικής μουσικής (βασικά Σαββόπουλο, αλλά όχι μόνο).

Αυτά, στο πρώτο μισό της δεκαετίας του '70, όταν η επιρροή του μαγαζιού είχε ξεφύγει από τα στενά μουσικά πλαίσια και απασχολούσε πλέον λογοτέχνες, κινηματογραφιστές, εικαστικούς κ.ά. Να θυμίσουμε πως σκηνές γυρισμένες μέσα στο Pop Eleven καταγράφονται στις ταινίες Μαύρο + Άσπρο των Θανάση Ρεντζή και Νίκου Ζερβού από το 1973 και Τα Χρώματα της Ίριδος του Νίκου Παναγιωτόπουλου από το 1974.

Το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, μετά τον Οκτώβρη του '81, φέρνει νέα ήθη. Παντού, και άρα και στη διασκέδαση. Οι αδελφοί Φαληρέα, ο Τάσος και ο Γρηγόρης, έχουν πιάσει το νόημα από πριν. Έχουν δει το τέλμα του ροκ, την εμπορευματοποίηση του πανκ, και αποφασίζουν να επενδύσουν σ' εκείνο, που, για τους ίδιους, αποτελούσε το μόνο αληθινό «ροκ» της Ελλάδας, που δεν ήταν άλλο από το κλασικό «λαϊκό».

Έχει ενδιαφέρον μια αφήγηση του Τάσου Φαληρέα για το Pop Eleven (Ιούνιος 1993, περιοδικό Ήχος & Hi-Fi), στην οποία αποτυπώνεται κάτι από το κλίμα του μαγαζιού:

«Θυμάμαι μια φορά είχαν έρθει στο Pop Eleven μια παρέα μαλλιάδες και είχαν καθίσει κάτω. Ήταν καμιά τριανταριά. Είχαν έρθει από κάτι γειτονιές στυλ Μεταξουργείο και τέτοια. Κάθονταν από το πρωί μέχρι το βράδυ και ακούγανε μουσική. Εμείς το βράδυ πίναμε διάφορα τσιγάρα και λέγαμε τι θα κάνουμε μ' αυτούς, αλλά τελικά τους αφήσαμε, δεν τους διώξαμε. Κατά τ' άλλα στο μαγαζί έπεφτε καμιά φορά και ξύλο. Το μεγαλύτερο ξύλο είχε πέσει όταν έφτιαξα δύο γκρουπ στη Λύρα. Τον Εξαδάκτυλο και τους Πελόμα Μποκιού. Εγώ από κάποιο σημείο και μετά δεν πίστευα στον Πουλικάκο, που ήταν στον Εξαδάκτυλο. Έτσι έφτιαξα τους Πελόμα Μποκιού με τον Μπονάτσο (σ.σ. με το «έφτιαξα» εννοεί, προφανώς, πως τους είχε δώσει τη δυνατότητα να ηχογραφήσουν και να υπάρξουν δισκογραφικά). Αποτέλεσμα ήταν να παίξουνε ξύλο με τα παιδιά του Εξαδάκτυλου. Κάναμε κάποιου δίσκους και με τους μεν και με τους δε, αλλά δεν ήταν τίποτα. Μαλακίες ήταν όλα αυτά... Ατελής και αφελής προσπάθεια να κάνουμε κάτι που γινόταν κι έξω».

Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Ο Γρηγόρης Φαληρέας (δεξιά) έξω από το Pop Eleven στις αρχές της δεκαετίας του ’70. (Πηγή: Facebook)

Πού στεγαζόταν το Pop Eleven; Σ' ένα ημιυπόγειο, στην οδό Σκουφά 73Α (πίσω από το σημερινό Δισκάδικο της οδού Καπλανών). Το μαγαζί έμεινε εκεί περί τα εφτά χρόνια και κάποια στιγμή, μέσα στο 1977, μεταφέρεται λίγο πιο πάνω (προς το Κολωνάκι) στη Σκουφά 15 (στον πρώτο όροφο). Εκεί ήταν σίγουρα έως και το 1981, γιατί πιο μετά το Pop Eleven θα το βρίσκαμε στην Πινδάρου 38 και Τσακάλωφ (σε πρώτο όροφο πάλι). Και το εξής, που λίγοι το θυμούνται. Στις αρχές του 1981 είχε ανοίξει κι ένα ακόμη Pop-11 με καφέ και τοστ, στην πλατεία Έλενας Βενιζέλου, Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου 8 (πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού), αλλά αυτό πρέπει να έκλεισε πολύ γρήγορα...

Μέσα από το Pop Eleven ξεκίνησαν ουσιαστικά τις δισκογραφικές δραστηριότητές τους οι Αδελφοί Φαληρέα, ο Τάσος (που έφυγε από τη ζωή, το 2000, στα 60 χρόνια του) και ο Γρηγόρης. Ο Τάσος έπιασε από νωρίς δουλειά ως παραγωγός στις μεγάλες εταιρείες (Lyra, Columbia, ξανά Lyra, CBS, ξανά Columbia), αλλά και ο Γρηγόρης από τα τέλη του '70 και μέσω μιας πρώτης δικής του ετικέτας, της ACBA, μπλέκει κι εκείνος με τις παραγωγές.

Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Μια τρίτη φωτογραφία της εποχής (αρχές ’70) με Τάσο Φαληρέα, Γιάννη «Αρκούδη» Χριστοδούλου, Άγγελο Μαστοράκη, Γρηγόρη Φαληρέα κ.ά. (Πηγή: Facebook)

Η ACBA, στο διάστημα 1979-1983 θα προλάβει να εκδώσει μερικούς ιστορικούς δίσκους της ελληνικής τζαζ, με το συγκρότημα Sphinx, τα άλμπουμ "Sphinx" (1979) και «Επτά Διαστάσεις» (1981), τον καλύτερο δίσκο της ρεμπετοαναβίωσης της εποχής, το LP του συγκροτήματος Ελληνική Απόλαυσις (1983) και μερικές συλλογές κυρίως με μικρασιάτικα τραγούδια.

Το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, μετά τον Οκτώβρη του '81, φέρνει νέα ήθη. Παντού, και άρα και στη διασκέδαση. Οι αδελφοί Φαληρέα, ο Τάσος και ο Γρηγόρης, έχουν πιάσει το νόημα από πριν. Έχουν δει το τέλμα του ροκ, την εμπορευματοποίηση του πανκ, και αποφασίζουν να επενδύσουν σ' εκείνο, που, για τους ίδιους, αποτελούσε το μόνο αληθινό «ροκ» της Ελλάδας, που δεν ήταν άλλο από το κλασικό «λαϊκό».

Σ' αυτή τους την προσπάθεια επιχειρούν να... απο-Παπαδοπουλοποιήσουν (Λευτέρης Παπαδόπουλος) το ελληνικό τραγούδι (η έκφραση ήταν του Τάσου Φαληρέα), να αποβάλλουν δηλαδή το φολκλόρ και τον αισθητισμό με τις... ασβεστωμένες αυλές, τα παλληκάρια στον καφενέ και τις γριές κληματαριές, δίνοντας στο λαϊκό, ξανά, την αυθεντική θέση και δύναμη που είχε – την ικανότητά του, δηλαδή, να κινητοποιεί τον κόσμο, όπως συνέβαινε στη χρυσή εποχή του, στη δεκαετία 1955-65. Στην αρχή αυτό θα το επιχειρούσαν μέσω του κλασικού ρεπερτορίου (ερμηνευμένο από νέους, φρέσκους καλλιτέχνες), αλλά στην πορεία και με πρωτότυπο υλικό.

Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Ο Μανώλης Αγγελόπουλος στον Λυκαβηττό, Ιούνιος 1983

Έτσι, αποφασίζουν να επενδύσουν σε καινούρια ονόματα, αλλά και να δώσουν σε κάποια από τα παλαιότερα το κύρος που είχαν στη «χρυσή δεκαετία». Ένα κύρος, που είχε υποβαθμιστεί στα χρόνια του '70, μέσα από την παρουσία αυτών ακριβώς των ονομάτων σε δεύτερα μαγαζιά, με ακροατήριο λούμπεν κ.λπ.

Μοχλός για την πρώτη τους παρέμβαση αποτελούν τα Παιδιά Απ' τη Πάτρα, ένα λαϊκό συγκρότημα φοιτητών, που χάλαγε κόσμο, τότε, στο κέντρο Χάραμα της Πάτρας και το οποίο γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, με τον πρώτο του δίσκο, το «Αφιερωμένο Εξαιρετικά» (1983), στην καινούρια πια ετικέτα Αφοί Φαληρέα, το νέο μεγάλο όνομα. Οι πρώτοι δίσκοι του συγκροτήματος, με το καλημέρα, θα πουλήσουν συνολικά πάνω από 500 χιλιάδες αντίτυπα (ασύλληπτο νούμερο, για μια μικρή ανεξάρτητη εταιρεία), δίνοντας την πιο ισχυρή ώθηση σ' εκείνο που πίστευαν ο Τάσος και ο Γρηγόρης, στην απενοχοποίηση δηλαδή της λαϊκής διασκέδασης, που χοντρικά συνοψιζόταν στο σύνθημα... χορέψτε, γιατί χανόμαστε.

Παράλληλα και μέσω του περιοδικού Ντέφι (ο Τάσος Φαληρέας ανήκε στην επιτροπή του περιοδικού, μαζί με τους Άκη Πάνου, Γιώργο Κοντογιάννη, Γιώργο Παπαδάκη, Δημήτρη Θ. Αρβανίτη και Στέλιο Ελληνιάδη, ενώ ο Γρηγόρης Φαληρέας ήταν στους συνεργάτες) θα οργανωθούν οι περίφημες συναυλίες Ελληνική Διασκέδαση, με Χαρούλα Αλεξίου, Τάκη Μουσαφίρη και Μανώλη Αγγελόπουλο (Ιούνιος 1983), που σπάνε τα ταμεία και ανεβάζουν τα... Datsun στο Λυκαβηττό. Κάποιοι βγάζουν σπυριά. Αλλά αν κάποιοι δεν βγάλουν σπυριά, δεν μπορεί να προχωρήσει τίποτα στη χώρα...

 

Μανώλης Αγγελόπουλος - Αγάπες μου περαστικές

«Πώς και από πού ξεφύτρωσαν οι νέοι πάτρωνες του λαϊκού μας τραγουδιού; Αυτοί ντε που βαράνε τα ντέφια στους Λυκαβηττούς και χορεύει τσιφτετέλι σύμπασα η Ελλάδα, αυτοί που μας στέψανε τον αρχιγύφτο Μανόλη Αγγελόπουλο σαν βασιλιά της τωρινής πρωτοπορίας στο τραγούδι, αυτοί που κάθε τόσο ρίχνουν τις κυβερνήσεις, δίχως –τι κρίμα– να μένει η αγάπη...».

[Γιώργος Λιάνης, εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ]

Το Ντέφι θα απαντήσει στις κατηγορίες και θα υπερασπίσει το γνήσιο λαϊκό τραγούδι, προσφέροντας νέα θεωρητικά και πρακτικά στηρίγματα σε μια κατάσταση, που, τα αμέσως προηγούμενα χρόνια, είχε ταυτιστεί με το λούμπεν και με το περιθώριο.

Κάποια στιγμή το Pop Eleven θα κλείσει. Πότε ακριβώς δεν είμαι σίγουρος, αλλά φρονώ πως αυτό πρέπει να συνέβη μετά τα μέσα του '80 ή στις αρχές του '90. Δεν χρειάζεται να πούμε πως η εταιρεία Αφοί Φαληρέα, την οποία ουσιαστικά έτρεχε ο Γρηγόρης, θα διαπρέψει εκδοτικά όλα αυτά τα χρόνια, με δεκάδες παραγωγές, επανεκδόσεις ρεμπέτικων κ.λπ., ενώ ακόμη και στην εποχή του CD, στη δεκαετία του '90 πια, θα δώσει, και τότε, καλά δείγματα.

Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Μετά την ηχογράφηση του πρώτου LP των Sphinx (1979), έξω από το στούντιο ERA. O Γρηγόρης Φαληρέας με την ταινία στο χέρι. Δίπλα του (δεξιά) ο πιανίστας Μάρκος Αλεξίου, πίσω (αριστερά) ο μπασίστας Γιώργος Φιλιππίδης. (Πηγή: Facebook)

Τα χρόνια όμως έχουν ξανά αλλάξει. Η ιδιωτική ραδιοφωνία και η τηλεόραση αποκτούν τεράστια δύναμη και μπορούν να επηρεάζουν τον κόσμο, όσον αφορά στη μουσική διασκέδαση, περισσότερο από τα περιοδικά τύπου Ντέφι, προβάλλοντας ένα νέο λαϊκό τραγούδι, που είναι εντελώς γυαλιστερό, ποπ με την έννοια του ευτελούς, «δήθεν», ψεύτικο κ.λπ. Ο κόσμος είναι μπερδεμένος, τον νοιάζει κυρίως η επίδειξη και η κατανάλωση, κι ενώ μπορεί ν' ακούει Ρίτα Σακελλαρίου ας πούμε, μπορεί να ντύνεται παράλληλα με Μπένετον και με Αρμάνι. Τραγελαφικές καταστάσεις.

Μέσα σ' αυτό το κακό από αισθητικής άποψης περιβάλλον (ας μείνουμε μόνο στην αισθητική) ο Τάσος θα φύγει από τη ζωή (Ιούλιος 2000), στερώντας τον δημόσιο χώρο από τις πάντα οξυδερκείς και καίριες παρεμβάσεις του.

Ο Γρηγόρης θα μείνει μόνος του. Η εταιρεία του θα μετατραπεί από Αφοί Φαληρέα σε Εκδόσεις Φαληρέα, συνεχίζοντας να προσφέρει κυρίως στο χώρο της λαϊκής έρευνας, μέσω ενός νέου περιοδικού (με CD) που θα τυπωθεί και που θα ονομάζεται POP ELEVEN. Θα κυκλοφορήσουν 11(;) τεύχη, από τον Δεκέμβριο του 2005 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2011, με θέματα Στέλιος Καζαντζίδης, Μάρκος Βαμβακάρης, Πειραιώτικο Ρεμπέτικο, Μεγάλες Κυρίες του Ρεμπέτικου, Απόστολος Χατζηχρήστος, Tango κ.ά.

Ήταν η τελευταία προσπάθεια του Γρηγόρη Φαληρέα στον χώρο. Αλλά όχι η τελευταία φορά, που θα βγάλουμε τους δίσκους του από τα φάκελα και θα τους ρίξουμε με συγκίνηση στο πικάπ...

 

Τα παιδιά από την Πάτρα - Η καρδιά της ανήκει αλλού

Η κηδεία του Γρηγόρη Φαληρέα θα γίνει την Πέμπτη 16 Μαΐου στις 11:00 στο Α' Νεκροταφείο. Εις μνήμη του, η οικογένεια του παρακαλεί, αντί στεφάνου, όποιος επιθυμεί να δωρίσει χρήματα στο Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο Δεσμός. Τα χρήματα θα διατεθούν για κοινωφελείς σκοπούς. Πληροφορίες στο 216 8090840.

Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Διαφήμιση του Pop Eleven από το 1971
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Η σακούλα του Pop Eleven, που είχε σχεδιάσει ο Πάνος Κουτρουμπούσης (Πηγή: Tι Τρέχει; / Οι Εικόνες του Πάνου Κουτρουμπούση, Futura, 2000)
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Διαφήμιση από το περιοδικό Ήχος & Hi-Fi (1976)
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Το νέο Pop Eleven, που έμεινε για λίγο, πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Pop Eleven 1983
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Iστορικός δίσκος σε παραγωγή του Γρηγόρη Φαληρέα.
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Διαφημιστικό φυλλάδιο Αφοί Φαληρέα
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Διαφημιστικό φυλλάδιο Αφοί Φαληρέα
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Οι ιστορικές συναυλίες στο Λυκαβηττό, τον Ιούνιο του 1983
Pop Eleven: Πώς το δισκάδικο των αδερφών Φαληρέα άλλαξε τη μουσική στην Ελλάδα των '70s Facebook Twitter
Μουσική
1

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

CHECK 10 χρόνια σκοτεινών και χορευτικών ηλεκτρονικών ήχων από την Bedouin Records

Μουσική / 10 χρόνια σκοτεινών και χορευτικών ηλεκτρονικών ήχων από την Bedouin Records

Μια κουβέντα με τον Salem Rashid Skourlis, τον ιδρυτή της ανεξάρτητης δισκογραφικής εταιρείας ακραίου και ambient ηλεκτρονικού ήχου, έναν Έλληνα που ζει μεταξύ Τόκιο και Μπανγκόκ και διαπρέπει στο εξωτερικό.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Κ.atou: «Kάποιοι χαλάνε λεφτά για να βγουν έξω ένα βράδυ, μην τους το χαλάς»

Οι Αθηναίοι / Κ.atou: «Kάποιοι ξοδεύουν λεφτά για να βγουν έξω ένα βράδυ, μην τους το χαλάς»

Η DJ που έχει δει στο Ντιτρόιτ να ακούνε το set της δυο κουνέλια έμαθε πρόσφατα τι πάει να πει «τέκνο με κ», ενώ η πόλη που πιστεύει ότι έχει την καλύτερη ηλεκτρονική σκηνή τώρα δεν είναι το Βερολίνο. Έχοντας ταξιδέψει σε τόσα μέρη, είναι χαρούμενη που ζει στην Αθήνα, αλλά δεν μπορεί να μείνει στο κέντρο της.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
10 πράγματα για τον Enrico Sangiuliano

Μουσική / Enrico Sangiuliano, ένας περφεξιονιστής του dancefloor

Ο DJ που έχει δει πολλές κυκλοφορίες του να μπαίνουν στα «κομμάτια της χρονιάς», όπως το remix που έκανε με τη σύζυγό του Charlotte de Witte στο «The Age of Love», επιστρέφει στην Αθήνα το Σάββατο 9 Μαρτίου. Συγκεντρώσαμε λοιπόν δέκα πράγματα που πρέπει να ξέρετε για εκείνον πριν χορέψετε στα πολλά του BPM.
ΦΩΦΗ ΤΣΕΣΜΕΛΗ
Jack Lamar ένας ράπερ που ξεπετάγεται με ορμή από την Γενιά Α μιλάει στη LiFO

Μουσική / Jack Lamar: Ο δεκάχρονος ράπερ που ξεπετάγεται με ορμή στο ελληνικό TikTok

Συναντήσαμε τον ράπερ που ανήκει στη Γενιά Α ενώ γύριζε το βιντεοκλίπ του «Oh Oh» στην πλατεία Συντάγματος. Ηχογράφησε το πρώτο του κομμάτι στα οχτώ, λέει πως οι βρισιές στο τραπ δεν τον αγγίζουν, κλείνει τα αυτιά του ή τις προσπερνά.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Ρίχαρντ Στράους: Κυνηγώντας μουσικούς ανεμόμυλους

Συμφωνική Μουσική - Ιστορίες / Ρίχαρντ Στράους: Κυνηγώντας μουσικούς ανεμόμυλους

Πώς θα αφηγούμασταν μουσικά τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες; Με αφορμή το ομώνυμο συμφωνικό ποίημα του Ρίχαρντ Στράους, η Ματούλα Κουστένη βουτά σε έναν συναρπαστικό μουσικό κόσμο.
ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

σχόλια

1 σχόλια
Σίγουρα πρόλαβε και το '90.Ντροπιαστική εξομολόγηση, οι μικρότεροι που το προλάβαμε στο τέλος το λέγαμε "ποπ έντεκα", λόγω " σακούλας" ( η μαύρη πλαστική τσάντα με το ασήμι " λογότυπο" που έγραφε ολόγράφως το pop, αλλά αριθμητικά το 11).Φοβερή ιστορία πάντως, έστω και τώρα μπαίνουν κάποια πράγματα στη θέση τους.