«Τοπία Ενοχής»: Μια νέα πρόκληση του Dries Verhoeven στο Φεστιβάλ Αθηνών

«Τοπία Ενοχής»: Μια νέα πρόκληση του Dries Verhoeven στο Φεστιβάλ Αθηνών Facebook Twitter
Και αν, τελικά, είμαστε σε κάτι ένοχοι, τι είναι αυτό; Η αφειδής κατανάλωση εικόνων χωρίς αντίδραση από μέρους μας; Το αίσθημα ότι είμαστε ανώτεροι, σε σχέση μ' εκείνους, επειδή δεν είμαστε στη θέση τους; Ή μήπως η συνήθεια και η αποχαύνωση στη βία;
0

Στον Dries Verhoeven η Αθήνα χρωστάει μία από τις πιο παράξενες, εντυπωσιακές και αξέχαστες καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις δημόσιου χώρου που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Όσοι από εσάς κινείστε στο κέντρο της πόλης και πέριξ της πλατείας Συντάγματος σίγουρα θα θυμάστε πριν από περίπου έναν χρόνο ένα κατάμαυρο λυόμενο κτίριο-κουτί που είχε στηθεί στο κέντρο της πλατείας.

Το «Phobiarama» που παρουσίασε πέρυσι ο Ολλανδός καλλιτέχνης, στο πλαίσιο του Fast Forward Festival που διοργανώνει κάθε χρόνο η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, είχε γίνει talk of the town για όσες μέρες διήρκεσαν οι «παραστάσεις» του και όσοι περνούσαν από εκεί αναρωτιούνταν τι συμβαίνει μέσα σε αυτό το κατασκεύασμα που τόσο από το περίβλημά του όσο και από το ίδιο του το όνομα και την προωθητική φωτογραφία με τον κλόουν που είχε κυκλοφορήσει έμοιαζε να επιφυλάσσει κάτι απειλητικό.

Στο «Phobiarama» ο Verhoeven έπαιξε έξοχα με τις συλλογικές φοβίες μας, σε ένα ψυχολογικό roller coaster με μια υπέροχη κλιμάκωση, και ακόμα και τώρα, που η συγκεκριμένη εγκατάσταση εξακολουθεί να περιοδεύει στην Ευρώπη και τους επόμενους μήνες θα βρεθεί σε Βιέννη και Λονδίνο, δεν αξίζει να αποκαλύψουμε περισσότερες λεπτομέρειες γι' αυτήν και τις εκπλήξεις της.

Σε μια κοινωνία όπου ο σύγχρονος Δυτικός άνθρωπος καταναλώνει καθημερινά αναρίθμητες «ενοχλητικές» εικόνες καταστροφής και δυστυχίας μέσα από τις οθόνες των υπολογιστών, των κινητών, των τάμπλετ ή των τηλεοράσεων, ο καλλιτέχνης αντιστρέφει δαιμόνια τη συνθήκη και θέτει τα θύματα αυτών των καταστροφών, τους ανθρώπους που εκ των πραγμάτων είναι τοποθετημένοι σε μια δεινή θέση, να μας κοιτούν.


Έναν χρόνο μετά, ο καλλιτέχνης επιστρέφει στην Αθήνα, με κάτι εξίσου πολιτικό αλλά ολότελα διαφορετικό, όπως όλα δείχνουν. Τα «Τοπία Ενοχής» (Guilty Landscapes) προσγειώνονται στο ΕΜΣΤ ως μία από τις πολυαναμενόμενες δράσεις από το «Άνοιγμα στην Πόλη» του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών και παρόλο που αυτή τη φορά το φορμά δείχνει πιο «συμβατικό», καθώς πρόκειται για το πρώτο από μια σειρά video εγκαταστάσεων μεγάλης κλίμακας που δημιούργησε ο καλλιτέχνης το 2016 κατόπιν ανάθεσης από διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, η δύναμη των εικόνων του υπόσχεται εξίσου μεγάλες συγκινήσεις.


Σε μια κοινωνία όπου ο σύγχρονος Δυτικός άνθρωπος καταναλώνει καθημερινά αναρίθμητες «ενοχλητικές» εικόνες καταστροφής και δυστυχίας μέσα από τις οθόνες των υπολογιστών, των κινητών, των τάμπλετ ή των τηλεοράσεων, ο καλλιτέχνης αντιστρέφει δαιμόνια τη συνθήκη και θέτει τα θύματα αυτών των καταστροφών, τους ανθρώπους που εκ των πραγμάτων είναι τοποθετημένοι (και «καδραρισμένοι» από την κάμερα που τους τραβάει) σε μια δεινή θέση, να μας κοιτούν.

Υπάρχει περιθώριο για σύναψη μιας προσωπικής διασύνδεσης ανάμεσα σ' εκείνον που χαζεύει, ως θεατής, αυτές τις εικόνες και σ' εκείνον που, μέσω αυτών, γίνεται «θέαμα»; Και αν είμαστε τελικά εμείς τα θύματα και όχι εκείνοι;


«Οκτώ χρόνια πριν, συνάντησα έναν 16χρονο σεξεργάτη στη Σρι Λάνκα, ο οποίος μου πρόσφερε τις υπηρεσίες του στην παραλία» θυμάται ο καλλιτέχνης, όταν τον ρωτώ πού μπορούμε να βρούμε τους σπόρους της πανέξυπνης ιδέας πίσω από τα «Τοπία Ενοχής».

«Εκτός από το να αρνηθώ την προσφορά του, προσπάθησα να τον πείσω να αλλάξει δουλειά, του είπα ότι η πορνεία μπορεί να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για εκείνον να αντεπεξέλθει στο αίσθημα της οικειότητας. Η απάντησή του ήταν ταυτόχρονα αποκαλυπτική και αποστομωτική: "Χρειάζομαι χρήματα για το πανεπιστήμιο και δεν έχω κανένα πρόβλημα με την πορνεία. Ποιος είσαι εσύ, κύριε από τη Δύση, που πας να με πατρονάρεις;".

»Τότε συνειδητοποίησα ότι η θυματοποίησή του ήταν κομμάτι του τρόπου που εγώ τον έβλεπα και όχι απαραίτητα η πραγματικότητα. Σε έναν σεξεργάτη στη Δύση δεν θα είχα πει ποτέ κάτι τέτοιο».

Και αν, τελικά, είμαστε σε κάτι ένοχοι, τι είναι αυτό; Η αφειδής κατανάλωση εικόνων χωρίς αντίδραση από μέρους μας; Το αίσθημα ότι είμαστε ανώτεροι, σε σχέση μ' εκείνους, επειδή δεν είμαστε στη θέση τους; Ή μήπως η συνήθεια και η αποχαύνωση στη βία;

Ο Verhoeven δεν είναι σίγουρος αν όντως είμαστε εμείς οι ένοχοι και προτείνει, μέσω της συγκεκριμένης εγκατάστασης, ότι στην πραγματικότητα τα «τοπία» είναι ένοχα, τα περιβάλλοντα, που μας κάνουν υποσυνείδητα να οικτίρουμε αγνώστους στην άλλη πλευρά του πλανήτη.

Η πολιτική αυτών των εικόνων, εξηγεί ο καλλιτέχνης, είναι η μόλυνσή τους με την εικασία του φόβου και της απόγνωσης, ενώ στη συνέχεια κουοτάρει τη Susan Sontag από το Regarding the pain of others: «Όσο αισθανόμαστε συμπόνια, νιώθουμε πως δεν συνεργούμε σε αυτό που προκαλεί τον πόνο. Η συμπόνια μας ανακηρύσσει την αθωότητά μας, όπως και την ανικανότητά μας».


Τα έργα του Verhoeven βρίσκονται συνήθως σε μια μεταιχμιακή κατάσταση μεταξύ εγκατάστασης μεγάλης κλίμακας και ζωντανής περφόρμανς και σχολιάζουν συχνά τις σχέσεις ανάμεσα στο κοινό και τον καλλιτέχνη, την καθημερινότητα και την τέχνη.

Η τέχνη του Verhoeven δεν είναι διόλου ελιτίστικη και ο θεατής εμπλέκεται άμεσα σε αυτήν, καθώς την παρακολουθεί. Ο ίδιος θυμάται πως η αντίδραση του ελληνικού κοινού στην προηγούμενη δουλειά του ήταν ιδιαίτερα πολιτική:

«Η Αθήνα σαφώς εξέλαβε το "Phobiarama"ως μια παρακίνηση για επανεξέταση στην πολιτική του φόβου. Τα "Τοπία Ενοχής" ασχολούνται με τον τρόπο που οι άγνωστοι παρουσιάζονται από τα μίντια. Αυτήν τη φορά θα συνδέσω το κοινό όχι με τους φερόμενους ως θύτες (όπως στο "Phobiarama"), αλλά με τα φερόμενα ως θύματα».

Ιnfo:

Dries Verhoeven – Τοπία Ενοχής / Guilty Landscapes, επεισόδιο 1

24 Ιουνίου - 3 Ιουλίου 2018

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Είσοδος ελεύθερη

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ