Το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία: Η κουλτούρα της απόλαυσης που χάθηκε στη λάβα

Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Ένας κόκορας και ένα ρόδι σε τοιχογραφία | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
0

Με τον χρόνο να έχει παγώσει στο 79 μ.Χ, όταν η πόλη θάφτηκε κάτω από την ηφαιστειακή λάβα του Βεζούβιου, η Πομπηία που ανακαλύφθηκε ξανά το 1748, εξακολουθεί μέχρι σήμερα να συναρπάζει το κοινό.

Η περιέργεια του κόσμου για κάθε νέα ανακάλυψη, για τα νέα ευρήματα και τη ζωή των κατοίκων της Πομπηίας, μπορεί να ικανοποιηθεί στην έκθεση «Τελευταίο Δείπνο στην Πομπηία: Από το τραπέζι στον τάφο», στο Legion of Honor των Μουσείων Καλών Τεχνών του Σαν Φρανσίσκο, που θα διαρκέσει μέχρι έως τις 29 Αυγούστου.

Με περίπου 150 αντικείμενα, από μαρμάρινα γλυπτά σε φυσικό μέγεθος ζωής και τοιχογραφίες σε μέγεθος δωματίου έως οδοντογλυφίδες από οστά και φακές που έγιναν άνθρακας από τη θερμότητα της έκρηξης των 550 βαθμών του ηφαιστείου, η έκθεση εξερευνά την κουλτούρα της κατανάλωσης της Πομπηίας.

Θριαμβευτής της έκθεσης είναι ο Βάκχος, ο θεός του κρασιού και της γονιμότητας, με το πνεύμα του να αιωρείται πάνω από αυτήν την έκθεση, σαν σημάδι της σημασίας του στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης. Υπάρχει σε τοιχογραφίες και παρουσιάζεται συμβολικά και ως πάνθηρας σε ένα μαρμάρινο τραπέζι με ένα πόδι, που πιθανότατα κοσμούσε το αίθριο ενός πλούσιου σπιτιού της Πομπηίας.

Και όπου ο Βάκχος δεν είναι εμφανής, κυριαρχεί το πνεύμα του: Τα αντικείμενα που βρίσκονται στις βιτρίνες προβάλλουν μια αίσθηση ευχαρίστησης που βασίζεται σε άφθονο φαγητό και ποτό.

Και όπου ο Βάκχος δεν είναι εμφανής, κυριαρχεί το πνεύμα του: Τα αντικείμενα που βρίσκονται στις βιτρίνες προβάλλουν μια αίσθηση ευχαρίστησης που βασίζεται σε άφθονο φαγητό και ποτό. Γυναίκες και άντρες ξαπλώνουν σε καναπέδες για να δειπνήσουν και να πιουν εξαίσια κρασιά, να τραγουδήσουν και να ζήσουν τη χαρά της ζωής για ακόμα μια μέρα.

Μέσα στον ηλιόλουστο παράδεισο της Πομπηίας ανάμεσα σε καταπράσινους αμπελώνες και εύφορες πεδιάδες από τη μία πλευρά και τα άφθονα νερά του κόλπου της Νάπολης στην άλλη, όταν ο Βεζούβιος άρχισε να βρέχει την πόλη με την απειλητική του τέφρα, οι άνθρωποι ασχολούνταν με τυπικές καθημερινές δραστηριότητες: παραγωγή, αγορά και πώληση τροφίμων και, κυρίως, φαγητό και ποτό.

Τα πάντα, από τα υπέροχα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες στις βίλες των πλούσιων μέχρι τα ευρήματα που βρέθηκαν σε αποχετεύσεις, δείχνουν τι λάτρευαν οι κάτοικοι να τρώνε και να πίνουν και παρουσιάζουν μια εξαιρετική εικόνα της καθημερινής τους ζωής.

Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Ένα ασημένιο κύπελλο διακοσμημένο με φύλλα ελιάς | courtesy Ashmolean Museum of Art and Archaeology και Fine Arts Museums of San Francisco

«Όπως για εμάς σήμερα, το φαγητό και το ποτό ήταν πραγματικά μια μεγάλη απόλαυση για τους ανθρώπους της Πομπηίας» δήλωσε η επιμελήτρια Ρενέ Ντρέιφους. Η αγάπη τους για τη γαστρονομία βρίσκεται ακόμα και στα σκεύη που χρησιμοποιούσαν. Μικροσκοπικά διακοσμημένα βάζα για οδοντογλυφίδες, περίτεχνα βάζα για τη διατήρηση τροφίμων, ασημένια κύπελα.

Υπάρχουν σύκα, δαμάσκηνα, ελιές, φακές, φασόλια, καρύδια, αμύγδαλα, ακόμη και ένα καρβέλι ψωμί στα τραπέζια και μάλιστα αυτό το τελευταίο ταιριάζει με μια τοιχογραφία που δείχνει έναν υποψήφιο να μοιράζει ψωμί σε υποψήφιους ψηφοφόρους.

Και δεν είναι μόνο οι περίεργες διατροφικές συνήθειες που μπορεί να εκπλήξουν τους σύγχρονους θεατές. Οι πλούσιοι και η ανώτερη τάξη της πόλης έτρωγαν στα σπίτια τους, σε βίλες που φρόντιζαν οι σκλάβοι. Οι φτωχοί δεν είχαν σκλάβους για να ετοιμάσουν το φαγητό τους, οπότε έτρωγαν σε φαστ φουντ της εποχής και ταβέρνες, κάτι εντελώς αντίθετο από αυτό που συμβαίνει σήμερα.

Μερικές τοιχογραφίες είναι αφιερωμένες σε δημοφιλή πιάτα, όπως ένας ζωντανός κόκορας ζωγραφισμένος με το ρόδι με το οποίο αργότερα θα μαγειρευόταν. Ένα πανέμορφο μωσαϊκό στο πάτωμα της τραπεζαρίας παρουσιάζει μια σειρά θαλασσινών που μπορεί να εμφανίζονται στο τραπέζι – και οι επισκέπτες μπορεί να προσπαθήσουν να τα αναγνωρίσουν ως παιχνίδι κατά τη διάρκεια του γεύματος.

Όμως, το φάντασμα του θανάτου βρίσκεται πάνω από την έκθεση – και όχι μόνο επειδή οι θεατές γνωρίζουν τη μοίρα της πόλης. Ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό μωσαϊκό που εμφανιζόταν σε ένα πάτωμα τραπεζαρίας δείχνει ένα χαμογελαστό σκελετό που κρατά δύο κανάτες κρασιού. Σημαίνει ότι υπάρχει ευτυχισμένη μετά θάνατον ζωή όπου θα συνεχιστεί το συμπόσιο και θα υπάρχει καλό φαγητό και κρασί και ο νεκρός θα περιβάλλεται από φίλους και συντρόφους.

Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Carpe Diem | Naples Museum | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Πολύχρωμα ψάρια σε ένα εντυπωσιακό μωσαϊκό | Collection of the Museo Archeologico Nazionale di Napoli | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Μια γυναίκα ετοιμάζεται να τραγουδήσει σε ένα συμπόσιο | courtesy Museo Archeologico Nazionale di Napoli.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Πολιτικός μοιράζει ψωμιά σε υποψήφιους ψηφοφόρους του | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Ο θρίαμβος του Βάκχου σε μια έκθεση για το τελευταίο δείπνο στην Πομπηία Facebook Twitter
Λεπτομέρεια από μωσαϊκό στην έκθεση «Last Supper in Pompeii: From the Table to the Grave» | courtesy Fine Arts Museums of San Francisco.
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Νέρων: Παρεξηγημένος, καλλιτέχνης και καθόλου πυρομανής σύμφωνα με το Βρετανικό μουσείο

Αρχαιολογία & Ιστορία / Νέρων: Παρεξηγημένος, καλλιτέχνης και καθόλου πυρομανής σύμφωνα με το Βρετανικό μουσείο

Η έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο επιχειρεί να διορθώσει την εικόνα του πιο αμφιλεγόμενου Ρωμαίου αυτοκράτορα που σιχαινόταν η ελίτ και αγαπούσε ο λαός.
THE LIFO TEAM
«Σειρήνια δείπνα»: Τι έτρωγαν κι έπιναν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι;

Λέσχη Ανάγνωσης: Γαστρονομία / «Σειρήνια δείπνα»: Τι έτρωγαν κι έπιναν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι;

Ο Βρετανός ιστορικός Andrew Dalby μάς προσκαλεί σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στην ιστορία των τροφών και όλη τη γαστρονομική κουλτούρα στον ελλαδικό χώρο, από τη μακρινή αρχαιότητα μέχρι σήμερα, στο βιβλίο του που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT