Κάνοντας μια νυχτερινή βόλτα στο Πεδίον του Άρεως ανάμεσα στα έργα της (θαυμάσιας) έκθεσης ψηφιακής τέχνης «Plásmata: Bodies, Dreams, and Data» που διοργανώνει η Στέγη έναν χρόνο μετά το «You and AI», συνειδητοποιείς πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος γύρω μας (ο φυσικός αλλά και το αόρατο τεχνοσύμπαν το οποίο μας έχει αφομοιώσει, χωρίς να μπορούμε να αντισταθούμε). Πόσο έχει αλλάξει η ανθρωπογεωγραφία του πάρκου, πόσο έχει αλλάξει το πάρκο, πόσο έχουν αλλάξει και τα ερεθίσματα και τα μέσα που χρησιμοποιεί κάποιος/-α για να κάνει τέχνη. Κυρίως, όμως, πόσο έχει αλλάξει η ίδια η τέχνη.
Τα μεγάλου μεγέθους έργα που είναι τοποθετημένα σε σημεία του πάρκου και σε καλούν να τα ανακαλύψεις είναι πραγματικά ένας νέος κόσμος που ίσως κάποιος/-α να χρειάζεται γλωσσάρι για να τον αποκωδικοποιήσει, αλλά, από την άλλη, μπορεί να μη χρειάζεται και τίποτα, γιατί είναι τόσο δυνατά, που ακόμα κι αν δεν διαβάσεις τις πληροφορίες ή δεν σκανάρεις το QR code, είναι αδύνατο να σε αφήσουν ανεπηρέαστo/-η.
Παράδειγμα αποτελεί το τεραστίων διαστάσεων «Quantum Memories» του Refik Anadol που σε υποδέχεται μπροστά στο άγαλμα του Κωνσταντίνου, ένα βίντεο με περισσότερες από διακόσια εκατομμύρια εικόνες ανοιχτής πρόσβασης με θέμα τη φύση που μεταβάλλεται συνεχώς. Ή το απίθανο «Χάπινες» του Dries Verhoeven, μια εγκατάσταση που είναι από τα highlights μιας έκθεσης που έχει κυρίως highlights! Ένα ρομπότ που μοιάζει με άνθρωπο –και έχει βρει στέγη σ’ ένα μικρό τσιμεντένιο κτίριο που θυμίζει κάτι ανάμεσα σε φαρμακείο και δημόσια τουαλέτα– μας μιλά για φάρμακα, παυσίπονα και αντικαταθλιπτικά, χάπια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να μεταβάλουμε τη συναισθηματική μας πραγματικότητα.
Η τέχνη έχει τη μαγική ιδιότητα να λειτουργεί καλύτερα εκεί όπου δεν κυκλοφορεί συνήθως. Και ο δημόσιος χώρος τής δίνει τη δυνατότητα να συνομιλήσει μ’ εμάς, τους πολλούς, τους ανυποψίαστους.
Τα περισσότερα από τα είκοσι πέντε συνολικά διεθνή έργα που βρίσκονται διάσπαρτα σε σημεία του πάρκου, τα οποία παραμένουν ως επί το πλείστον άγνωστα στο ευρύ κοινό, είναι συναρπαστικά, συγκινητικά, επώδυνα αλλά και διασκεδαστικά, τόσο εντυπωσιακά που είναι αδύνατο να τα προσπεράσεις χωρίς να σταθείς να τα παρατηρήσεις, χωρίς να σε αγγίξουν και να σε προβληματίσουν.
Από τον τεράστιο κόκκινο πλανήτη «DIVIDED: SpY» του «Αμερικανού Banksy», μια τεράστια, φωτεινή σφαίρα με έντονο κόκκινο χρώμα, χωρισμένη σε δύο μέρη που μεταμορφώνει τον χώρο γύρω της, και το «Another Moon» των Kimchi and Chips, μια εγκατάσταση από σαράντα φωτοβολταϊκά πάνελ και προβολείς λέιζερ που συλλέγουν ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και τη νύχτα, δημιουργώντας στον ουρανό ένα δεύτερο φεγγάρι, μέχρι το «We live in an ocean of air» της κολεκτίβας Marshmallow Laser Feast, που δημιουργεί ένα καθηλωτικό βίντεο με μια γιγαντιαία σεκόγια να στέκει αγέρωχη τη στιγμή που όλα τα συστατικά της ζωής ξεχύνονται γύρω της.
Στο «VINE 2.0» το Alternative Limb Project κατασκευάζει ένα τεχνητό άκρο, ένα πλοκάμι-υβρίδιο χλωρίδας και πανίδας, ένα φορέσιμο έργο εμπνευσμένο από φυτά αυτού του πλανήτη, το οποίο μπορεί να κινείται απαλά και οργανικά καθώς λυγίζει.
Η Μαρία Παπαδημητρίου παρουσιάζει το «Diamond of Otherness - Kaleidoscope of the motions of the soul», ένα τεράστιο πρισματικό διαμάντι, ένα κουβούκλιο καλυμμένο από καθρέφτες που αποτυπώνει και παραμορφώνει την πραγματικότητα γύρω του, καλώντας μας να συναντήσουμε τον εαυτό σου ως κάποιος άλλος.
Πολύ δυνατές στιγμές είναι τα τρία βίντεο που αποτελούν το «Bots» των Eva & Franco Mattes, που δείχνουν πώς θα ήταν η ζωή μας στο διαδίκτυο χωρίς το αόρατο εργατικό δυναμικό που «καθαρίζει» τις διαδικτυακές πλατφόρμες από υβριστικό, κακοποιητικό και βίαιο περιεχόμενο. Μια Ελληνίδα, μία Τουρκάλα και μία Αραβίδα αφηγούνται ιστορίες, ενώ προσποιούνται πως δίνουν οδηγίες μακιγιάζ, μια μέθοδος που συνηθίζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την αποφυγή της λογοκρισίας.
Τα βίντεο του «Virtual Embalming» του Frederik Heyman, που θέτει το ερώτημα «Πώς θα θέλατε να μοιάζει το αιώνιο εικονικό σας σώμα;» είναι συγκλονιστικά. Μια τεχνολογία αιχμής, το 3D scanning, χρησιμοποιείται για την εικονική «ταρίχευση» της Isabelle Huppert, της Kim Peers και της Michèle Lamy που απαθανατίζονται μέσα στις υπέρτατες φαντασιώσεις τους, σε ένα ψηφιακό μνημείο.
Το «SHOWstudio» προβάλλει δεκατέσσερις ταινίες από το αρχείο του φωτογράφου μόδας Nick Knight. Η εγκατάσταση «Breathing Pavilion» του Ekene Ijeoma προσκαλεί τους συμμετέχοντες να συγχρονίσουν την αναπνοή τους μέσα σε έναν κύκλο που ορίζουν φωτεινές, φουσκωτές στήλες οι οποίες πάλλονται στον ρυθμό της ανάσας του καλλιτέχνη. Το «Frank» της Cecilie Waagner Falkenstrøm είναι μια διαδραστική τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, στην οποία ένα προσαρμοσμένο λογισμικό δίνει απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις που του κάνεις.
«Πάντα προτιμούσαμε τα πεδία από τα πάρκα. Εδώ, όμως, βρήκαμε και τα δύο», λέει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού Ιδρύματος Ωνάση, curatorial director της έκθεσης «Plásmata: Bodies, Dreams, and Data». «Γιατί, πώς να αντισταθείς στην ανάγκη της βόλτας, στην επιθυμία της ελαφρότητας, στην αναζήτηση της παρηγορητικής ομορφιάς; Μα, πάνω απ’ όλα, πώς να αντισταθείς στη συνεύρεση, στη συνύπαρξη, στη μαγεία του πλήθους; Γι’ αυτό αγαπάμε το Πεδίον του Άρεως. Γιατί εκεί καταλαβαίνεις τι σημαίνει πόλη, τι σημαίνει να είσαι ένας από τους πολλούς αγνώστους που βρέθηκαν εδώ, στην Αθήνα, απ’ όλα τα μέρη του κόσμου. Και όσο διαφορετικές κι αν είναι οι αφετηρίες μας, υπάρχουν οι κοινές ανάγκες και επιθυμίες που μας συνδέουν.
Η βόλτα με τα παιδιά, η κουβέντα, το ανέφελο χάζι, το χέρι-χέρι και η αγκαλιά, η σκέψη που βρίσκει χώρο στο παγκάκι. Άνθρωποι όλοι, αλλιώτικοι και ωραίοι, πλάσματα. Κι έτσι φτάσαμε εδώ, στα Plásmata. Το πλάσμα, ούτε στερεό, ούτε υγρό μα ούτε και αέριο, αλλά η τέταρτη κατάσταση της ύλης που επιτρέπει τη δημιουργία ηλεκτρομαγνητικού πεδίου για να επιτυγχάνεται η σύνδεση. Το πλάσμα, έτσι όπως προκύπτει από το αίμα μας ως θεραπευτικό όπλο της σύγχρονης ιατρικής. Το πλάσμα ως υπέροχο δημιούργημα, πέρα από το φύλο, το μέγεθος, τη φυλή.
Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό μας, δημιουργήσαμε στο Πεδίον του Άρεως ένα ψηφιακό πεδίο όπου αναπνέουμε μαζί με την τέχνη. Γιατί η τέχνη έχει τη μαγική ιδιότητα να λειτουργεί καλύτερα εκεί όπου δεν κυκλοφορεί συνήθως. Και ο δημόσιος χώρος τής δίνει τη δυνατότητα να συνομιλήσει μ’ εμάς, τους πολλούς, τους ανυποψίαστους. Να μας αιφνιδιάσει, να μας εκπλήξει, να μας κάνει να σκεφτούμε αλλιώς, να μας απαλλάξει από βεβαιότητες, να μας απαλύνει φόβους, να μας παρηγορήσει».
Η έκθεση «Plásmata: Bodies, Dreams, and Data» στο Πεδίον του Άρεως θα διαρκέσει έως τις 10 Ιουλίου με ελεύθερη είσοδο. Η έκθεση είναι ανοιχτή όλη την ημέρα, αλλά για να απολαύσεις όλα τα έργα πρέπει να έχει νυχτώσει καλά.
Συντελεστές: Curatorial Direction: Αφροδίτη Παναγιωτάκου / Επιμέλεια: Ειρήνη Μιρένα Παπαδημητρίου, FutureEverything / Εκτελεστική διεύθυνση, επιστημονικός σύμβουλος: Πρόδρομος Τσιαβός / Σχεδιασμός Έκθεσης: Studioentropia Architects_ (Γιώτα Πασσιά, Παναγιώτης Ρούπας)
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Morehshin Allahyari, The Alternative Limb Project, Refik Anadol, Frederik Heyman, Ekene Ijeoma, Keiken x Clifford Sage, Kimchi and Chips, Nick Knight (SHOWStudio), LaTurbo Avedon, Marshmallow Laser Feast, Eva & Franco Mattes, Christian Mio Locklair, Matthew Niederhauser, Elie Zananiri, John Fitzgerald, NOWNESS, Tony Oursler, Μαρία Παπαδημητρίου, Εύα Παπαμαργαρίτη, Annie Saunders, Andrew Schneider, Emma O’Halloran, OpenEndedGroup, SpY, SUPERFLEX, Dries Verhoeven, Cecilie Waagner Falkenstrøm, Saya Woolfalk, Liam Young
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
