Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά

Ο προδανεισθείς χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Το Μουσείο Μπενάκη προσφέρει μια σπάνια ματιά στη σύνθετη καλλιτεχνική διαδικασία πίσω από τη δουλειά του Γιάννη Παππά, όπως και πίσω από τη δουλειά κάθε καλλιτέχνη. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
0

Η έκθεση «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» αφενός είναι σαν να (επανα)συστήνει το έργο του Γιάννη Παππά, αφετέρου αποτελεί φόρο τιμής στη δυσκολία της δημιουργικής διαδικασίας του καλλιτέχνη. 

Μέσα από μια πολυδιάστατη συλλογή σχεδίων, ζωγραφικών έργων, γλυπτών και φωτογραφιών του διακεκριμένου γλύπτη η έκθεση της Πειραιώς 138, στο Μουσείο Μπενάκη, προσφέρει μια σπάνια ματιά στη σύνθετη καλλιτεχνική διαδικασία πίσω από τη δουλειά του, όπως και πίσω από τη δουλειά κάθε καλλιτέχνη.

Είναι μια διαδικασία που ο ίδιος προτιμούσε να αποκαλεί «πάλη», χαρακτηρισμό που επιβεβαιώνει και ο επιμελητής της έκθεσης, ο εικαστικός Θοδωρής Μπαργιώτας, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι η γλυπτική είναι πράγματι μια «σωματική πάλη» με το υλικό και την έμπνευση του γλύπτη.

Η έκθεση, θέλοντας να ξεφύγει από την παρουσίαση του ολοκληρωμένου έργου ως μιας μοναδικής, απομονωμένης οντότητας, και να αποκαλύψει τα στάδια του μόχθου, της έμπνευσης και του πειραματισμού που οδηγούν στη δημιουργία, χρησιμοποιεί διαφορετικά μέσα ώστε να αποκωδικοποιήσει την εξέλιξη των ιδεών πίσω από τη δημιουργία και το πώς αυτές αλληλεπιδρούν και μορφοποιούνται μέσα από χρόνια αφοσίωσης και σκληρής δουλειάς.

Για τον Θοδωρή Μπαργιώτα η έκθεση αποτελεί ιδανική ευκαιρία να δούμε τη δουλειά του σημαντικού καλλιτέχνη έξω από το context του εργαστηρίου του στου Ζωγράφου, το οποίο δέχεται εβδομαδιαίως ουκ ολίγους επισκέπτες για να δουν τη μόνιμη συλλογή του. 

Έτσι, δεν επιλέχτηκε τυχαία ο τίτλος, ο οποίος αντανακλά την αντίληψη του καλλιτέχνη για τον χρόνο, όχι ως περιορισμό, αλλά ως έναν δανεικό πόρο που εμπλουτίζει και διαμορφώνει τα έργα του. Ο επισκέπτης καλείται να βυθιστεί στον κόσμο του Γιάννη Παππά και να γίνει μάρτυρας του κοπιώδους ταξιδιού του, που μεταμόρφωσε τις φευγαλέες ιδέες της καθημερινής σκέψης και αναζήτησης σε διαχρονικά έργα τέχνης.

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
O Γιάννης Παππάς στο εργαστήριό του.

Για τον Θοδωρή Μπαργιώτα η έκθεση αποτελεί ιδανική ευκαιρία να δούμε τη δουλειά του σημαντικού καλλιτέχνη έξω από το context του εργαστηρίου του στου Ζωγράφου, το οποίο δέχεται εβδομαδιαίως ουκ ολίγους επισκέπτες για να δουν τη μόνιμη συλλογή του. Ωστόσο, η έκθεση αυτή έχει ουσιαστικά εργαστηριακό χαρακτήρα, κάτι που φαίνεται ακόμα και από την επιλογή των βάθρων, που δεν είναι τα αναμενόμενα ενός μουσειακού χώρου αλλά αντιθέτως απαρτίζονται από τσιμεντόλιθους και σίδερα.

Ο επιμελητής εξηγεί: «Ήθελα να παρουσιάσω την αθέατη πλευρά της γλυπτικής, σε αντίθεση με όσα ξέρουμε από τον δημόσιο χώρο, ενός μπρούντζινου ή ενός μαρμάρινου έργου, όχι μόνο του Παππά.

Εδώ έχουμε τις αρματούρες, που μπορεί να αποτελούνται από 5 σύρματα και ένα σίδερο, ή κάτι πιο δουλεμένο, όπως ένα πρόπλασμα που έχει πάνω λίγο γύψο, πηλό, πλαστελίνη, κεριά κ.λπ., αλλά και τελικά προπλάσματα στα οποία γίνεται η χύτευση. Προσπαθούμε να παρουσιάσουμε όλη τη διαδικασία της δημιουργίας ενός καλλιτέχνη.

Το κέντρο της έκθεσης, αρχιτεκτονικά και εννοιολογικά, αποτελείται από σχέδια του Παππά που δεν έχουν παρουσιαστεί στο κοινό, πέρα από εκείνα που έχουν να κάνουν με τον Μέγα Αλέξανδρο και τα έφιππα. Έχω κάνει μια διαλογή αρκετά ετερόκλητη μέσα από 12.000 σχέδια που ανήκουν στο Μουσείο Μπενάκη και έχουμε στου Ζωγράφου, τόσο ως προς το τι αναπαριστάνουν όσο και στον τρόπο γραφής. Είναι σαν να έχουν γίνει από πέντε διαφορετικούς ανθρώπους. Τα έχω τοποθετήσει στο κέντρο της αίθουσας σαν γλυπτό. Ένας κύβος, μια εγκατάσταση που όμως με ενδιέφερε να παραπέμπει σε ένα γλυπτό».

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης

Συνολικά η έκθεση αποτελείται από 100 έργα, γλυπτά και πίνακες, 60 καλούπια και 350 σχέδια. Σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για προπλάσματα όπως κολόνες –με πωρόλιθο ή με μάρμαρο–, μισοτελειωμένα και κάποια τελειωμένα κεφάλια. Αλλά για τον επισκέπτη ένα καινούργιο στοιχείο που αποτελεί έκπληξη σε αυτή την πρωτότυπη έκθεση είναι ότι παρουσιάζονται πολλά επιτοίχια λάδια, τα οποία είναι σχεδόν άγνωστα.

Συμπληρώνει επ’ αυτού ο Μπαργιώτας: «Ο ίδιος έλεγε “η γλυπτική είναι η γυναίκα μου και η ζωγραφική η ερωμένη μου”. Γενικά δεν τα παρουσίαζε και θα λέγαμε ότι είναι αρκετά ακαδημαϊκά, μέσα από τη Σχολή Καλών Τεχνών και τα μοντέλα, πολλά είναι αυτοπορτρέτα. Εκείνο που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι μια πολύ ωραία εγκατάσταση από καλούπια και εργαλεία. Αποτελεί μέρος της λάντζας της γλυπτικής, που δείχνει το βρόμικο κομμάτι, αυτό που έλεγε κι ο ίδιος, ότι η γλυπτική δεν είναι διαδικασία αλλά σωματική πάλη. Εξού και ο τίτλος, γιατί μια ζωή δουλεύεις με όλα αυτά τα μέσα ευελπιστώντας να καταφέρεις στο τέλος να αποπληρώσεις με έργα».

Ο επισκέπτης του Μπενάκη έχει την ευκαιρία να θαυμάσει και το περίφημο άγαλμα του έφηβου Μεγάλου Αλεξάνδρου καβάλα στον Βουκεφάλα, έργο που οι Αθηναίοι γνωρίζουν από τη συμβολή των λεωφόρων Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας. Στην έκθεση παρουσιάζονται το γύψινο πρόπλασμά του, το οποίο χρειάστηκε να κοπεί για να χωρέσει και το επανένωσαν, και το αυθεντικό μπρούντζινο που παρουσιάστηκε πρώτη φορά το 1992 στην αναδρομική του Γιάννη Παππά στην Πινακοθήκη και μέχρι σήμερα συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή του εργαστηρίου. Μεταφέρθηκε με γερανό διασχίζοντας τους δρόμους της Αθήνας και έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του αίθριου του μουσείου.

Μάλιστα, ο Θοδωρής Μπαργιώτας, επίκουρος καθηγητής επίσης στο Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ, συγκέντρωσε μια ομάδα φοιτητών του οι οποίοι, χρησιμοποιώντας μια κάμερα 360º, την οποία τοποθέτησαν στο κεφάλι του Βουκεφάλα, κατέγραψαν όλη τη διαδρομή μέχρι την Πειραιώς.

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης

Λέει σχετικά: «Πρόκειται για ένα εμβυθιστικό βίντεο με τίτλο I am Voukefalas. Ο επισκέπτης θα φοράει κράνος VR και θα ζει όλη τη μεταφορά με τον γερανό μέχρι το μουσείο, αλλά και από ψηλά με τη βοήθεια drone. Οπότε, βλέπουμε πώς μια έκθεση γλυπτικής μπορεί να γίνει event και να βγουν εκθέματα από το ίδιο το στήσιμο της έκθεσης. Πώς δηλαδή η μεταφορά ενός γλυπτού μπορεί να γίνει έργο.

Είχαμε όμως και μια ακόμα συνεργασία με το ΠΑΔΑ. Ο αναπληρωτής καθηγητής Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης Δημήτριος Μακρής μαζί με τη διδακτορική φοιτήτρια Χριστίνα Σακελλαρίου, η οποία έχει κάνει το διδακτορικό της επάνω στη συντήρηση του έργου του Παππά, έκαναν μια σειρά από αξονικές τομογραφίες και 3D αναλύσεις των έργων για να μελετήσουν τι αρματούρες και τι υλικά χρησιμοποιούσε. Βάση αυτών, έχουμε δημιουργήσει δύο εκπληκτικά βίντεο που δείχνουν το μέσα και το έξω δύο έργων, του Μεγαλέξανδρου και ενός γλυπτού γάτας σε φυσικό μέγεθος.

Πήραμε 350 τομές από τον αξονικό τομογράφο και τις εκθέτουμε πάνω σε διαφάνειες. Η αποτύπωση έγινε με ρητίνη ενός τρισδιάστατου σκίτσου του Μεγαλέξανδρου, ώστε να φαίνεται η αρματούρα σαν φλέβες. Ο στόχος μου ήταν να μετατρέψω τη συντήρηση σε γλυπτό. Είναι μια εγκατάσταση που αποτελείται από δύο γλυπτά και δύο βίντεο τα οποία εξηγούν με ωραίο γλυπτικό τρόπο τι ακριβώς κάνουμε στη συντήρηση».

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» εδώ

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα «χρονικό της αναισθησίας» με έργα υψηλής δόνησης 

Εικαστικά / Κωνσταντίνος Λαδιανός: «Πού πήγε όλη αυτή η επιδεξιότητα των χεριών που είχαν οι παλιότεροι»

Η παράδοση, η αγιολογική γραμματεία και η λαϊκή μυθολογία συνυπάρχουν στον κόσμο του ταλαντούχου καλλιτέχνη, εμπλέκοντας το προσωπικό βίωμα με καθηλωτικές αλληγορίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης πέταξε τον Πλάτωνα σε ένα escape room για την Μπιενάλε

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ