Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά

Ο προδανεισθείς χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Το Μουσείο Μπενάκη προσφέρει μια σπάνια ματιά στη σύνθετη καλλιτεχνική διαδικασία πίσω από τη δουλειά του Γιάννη Παππά, όπως και πίσω από τη δουλειά κάθε καλλιτέχνη. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
0

Η έκθεση «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» αφενός είναι σαν να (επανα)συστήνει το έργο του Γιάννη Παππά, αφετέρου αποτελεί φόρο τιμής στη δυσκολία της δημιουργικής διαδικασίας του καλλιτέχνη. 

Μέσα από μια πολυδιάστατη συλλογή σχεδίων, ζωγραφικών έργων, γλυπτών και φωτογραφιών του διακεκριμένου γλύπτη η έκθεση της Πειραιώς 138, στο Μουσείο Μπενάκη, προσφέρει μια σπάνια ματιά στη σύνθετη καλλιτεχνική διαδικασία πίσω από τη δουλειά του, όπως και πίσω από τη δουλειά κάθε καλλιτέχνη.

Είναι μια διαδικασία που ο ίδιος προτιμούσε να αποκαλεί «πάλη», χαρακτηρισμό που επιβεβαιώνει και ο επιμελητής της έκθεσης, ο εικαστικός Θοδωρής Μπαργιώτας, υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι η γλυπτική είναι πράγματι μια «σωματική πάλη» με το υλικό και την έμπνευση του γλύπτη.

Η έκθεση, θέλοντας να ξεφύγει από την παρουσίαση του ολοκληρωμένου έργου ως μιας μοναδικής, απομονωμένης οντότητας, και να αποκαλύψει τα στάδια του μόχθου, της έμπνευσης και του πειραματισμού που οδηγούν στη δημιουργία, χρησιμοποιεί διαφορετικά μέσα ώστε να αποκωδικοποιήσει την εξέλιξη των ιδεών πίσω από τη δημιουργία και το πώς αυτές αλληλεπιδρούν και μορφοποιούνται μέσα από χρόνια αφοσίωσης και σκληρής δουλειάς.

Για τον Θοδωρή Μπαργιώτα η έκθεση αποτελεί ιδανική ευκαιρία να δούμε τη δουλειά του σημαντικού καλλιτέχνη έξω από το context του εργαστηρίου του στου Ζωγράφου, το οποίο δέχεται εβδομαδιαίως ουκ ολίγους επισκέπτες για να δουν τη μόνιμη συλλογή του. 

Έτσι, δεν επιλέχτηκε τυχαία ο τίτλος, ο οποίος αντανακλά την αντίληψη του καλλιτέχνη για τον χρόνο, όχι ως περιορισμό, αλλά ως έναν δανεικό πόρο που εμπλουτίζει και διαμορφώνει τα έργα του. Ο επισκέπτης καλείται να βυθιστεί στον κόσμο του Γιάννη Παππά και να γίνει μάρτυρας του κοπιώδους ταξιδιού του, που μεταμόρφωσε τις φευγαλέες ιδέες της καθημερινής σκέψης και αναζήτησης σε διαχρονικά έργα τέχνης.

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
O Γιάννης Παππάς στο εργαστήριό του.

Για τον Θοδωρή Μπαργιώτα η έκθεση αποτελεί ιδανική ευκαιρία να δούμε τη δουλειά του σημαντικού καλλιτέχνη έξω από το context του εργαστηρίου του στου Ζωγράφου, το οποίο δέχεται εβδομαδιαίως ουκ ολίγους επισκέπτες για να δουν τη μόνιμη συλλογή του. Ωστόσο, η έκθεση αυτή έχει ουσιαστικά εργαστηριακό χαρακτήρα, κάτι που φαίνεται ακόμα και από την επιλογή των βάθρων, που δεν είναι τα αναμενόμενα ενός μουσειακού χώρου αλλά αντιθέτως απαρτίζονται από τσιμεντόλιθους και σίδερα.

Ο επιμελητής εξηγεί: «Ήθελα να παρουσιάσω την αθέατη πλευρά της γλυπτικής, σε αντίθεση με όσα ξέρουμε από τον δημόσιο χώρο, ενός μπρούντζινου ή ενός μαρμάρινου έργου, όχι μόνο του Παππά.

Εδώ έχουμε τις αρματούρες, που μπορεί να αποτελούνται από 5 σύρματα και ένα σίδερο, ή κάτι πιο δουλεμένο, όπως ένα πρόπλασμα που έχει πάνω λίγο γύψο, πηλό, πλαστελίνη, κεριά κ.λπ., αλλά και τελικά προπλάσματα στα οποία γίνεται η χύτευση. Προσπαθούμε να παρουσιάσουμε όλη τη διαδικασία της δημιουργίας ενός καλλιτέχνη.

Το κέντρο της έκθεσης, αρχιτεκτονικά και εννοιολογικά, αποτελείται από σχέδια του Παππά που δεν έχουν παρουσιαστεί στο κοινό, πέρα από εκείνα που έχουν να κάνουν με τον Μέγα Αλέξανδρο και τα έφιππα. Έχω κάνει μια διαλογή αρκετά ετερόκλητη μέσα από 12.000 σχέδια που ανήκουν στο Μουσείο Μπενάκη και έχουμε στου Ζωγράφου, τόσο ως προς το τι αναπαριστάνουν όσο και στον τρόπο γραφής. Είναι σαν να έχουν γίνει από πέντε διαφορετικούς ανθρώπους. Τα έχω τοποθετήσει στο κέντρο της αίθουσας σαν γλυπτό. Ένας κύβος, μια εγκατάσταση που όμως με ενδιέφερε να παραπέμπει σε ένα γλυπτό».

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης

Συνολικά η έκθεση αποτελείται από 100 έργα, γλυπτά και πίνακες, 60 καλούπια και 350 σχέδια. Σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για προπλάσματα όπως κολόνες –με πωρόλιθο ή με μάρμαρο–, μισοτελειωμένα και κάποια τελειωμένα κεφάλια. Αλλά για τον επισκέπτη ένα καινούργιο στοιχείο που αποτελεί έκπληξη σε αυτή την πρωτότυπη έκθεση είναι ότι παρουσιάζονται πολλά επιτοίχια λάδια, τα οποία είναι σχεδόν άγνωστα.

Συμπληρώνει επ’ αυτού ο Μπαργιώτας: «Ο ίδιος έλεγε “η γλυπτική είναι η γυναίκα μου και η ζωγραφική η ερωμένη μου”. Γενικά δεν τα παρουσίαζε και θα λέγαμε ότι είναι αρκετά ακαδημαϊκά, μέσα από τη Σχολή Καλών Τεχνών και τα μοντέλα, πολλά είναι αυτοπορτρέτα. Εκείνο που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι μια πολύ ωραία εγκατάσταση από καλούπια και εργαλεία. Αποτελεί μέρος της λάντζας της γλυπτικής, που δείχνει το βρόμικο κομμάτι, αυτό που έλεγε κι ο ίδιος, ότι η γλυπτική δεν είναι διαδικασία αλλά σωματική πάλη. Εξού και ο τίτλος, γιατί μια ζωή δουλεύεις με όλα αυτά τα μέσα ευελπιστώντας να καταφέρεις στο τέλος να αποπληρώσεις με έργα».

Ο επισκέπτης του Μπενάκη έχει την ευκαιρία να θαυμάσει και το περίφημο άγαλμα του έφηβου Μεγάλου Αλεξάνδρου καβάλα στον Βουκεφάλα, έργο που οι Αθηναίοι γνωρίζουν από τη συμβολή των λεωφόρων Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας. Στην έκθεση παρουσιάζονται το γύψινο πρόπλασμά του, το οποίο χρειάστηκε να κοπεί για να χωρέσει και το επανένωσαν, και το αυθεντικό μπρούντζινο που παρουσιάστηκε πρώτη φορά το 1992 στην αναδρομική του Γιάννη Παππά στην Πινακοθήκη και μέχρι σήμερα συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή του εργαστηρίου. Μεταφέρθηκε με γερανό διασχίζοντας τους δρόμους της Αθήνας και έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του αίθριου του μουσείου.

Μάλιστα, ο Θοδωρής Μπαργιώτας, επίκουρος καθηγητής επίσης στο Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του ΕΚΠΑ, συγκέντρωσε μια ομάδα φοιτητών του οι οποίοι, χρησιμοποιώντας μια κάμερα 360º, την οποία τοποθέτησαν στο κεφάλι του Βουκεφάλα, κατέγραψαν όλη τη διαδρομή μέχρι την Πειραιώς.

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης

Λέει σχετικά: «Πρόκειται για ένα εμβυθιστικό βίντεο με τίτλο I am Voukefalas. Ο επισκέπτης θα φοράει κράνος VR και θα ζει όλη τη μεταφορά με τον γερανό μέχρι το μουσείο, αλλά και από ψηλά με τη βοήθεια drone. Οπότε, βλέπουμε πώς μια έκθεση γλυπτικής μπορεί να γίνει event και να βγουν εκθέματα από το ίδιο το στήσιμο της έκθεσης. Πώς δηλαδή η μεταφορά ενός γλυπτού μπορεί να γίνει έργο.

Είχαμε όμως και μια ακόμα συνεργασία με το ΠΑΔΑ. Ο αναπληρωτής καθηγητής Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης Δημήτριος Μακρής μαζί με τη διδακτορική φοιτήτρια Χριστίνα Σακελλαρίου, η οποία έχει κάνει το διδακτορικό της επάνω στη συντήρηση του έργου του Παππά, έκαναν μια σειρά από αξονικές τομογραφίες και 3D αναλύσεις των έργων για να μελετήσουν τι αρματούρες και τι υλικά χρησιμοποιούσε. Βάση αυτών, έχουμε δημιουργήσει δύο εκπληκτικά βίντεο που δείχνουν το μέσα και το έξω δύο έργων, του Μεγαλέξανδρου και ενός γλυπτού γάτας σε φυσικό μέγεθος.

Πήραμε 350 τομές από τον αξονικό τομογράφο και τις εκθέτουμε πάνω σε διαφάνειες. Η αποτύπωση έγινε με ρητίνη ενός τρισδιάστατου σκίτσου του Μεγαλέξανδρου, ώστε να φαίνεται η αρματούρα σαν φλέβες. Ο στόχος μου ήταν να μετατρέψω τη συντήρηση σε γλυπτό. Είναι μια εγκατάσταση που αποτελείται από δύο γλυπτά και δύο βίντεο τα οποία εξηγούν με ωραίο γλυπτικό τρόπο τι ακριβώς κάνουμε στη συντήρηση».

Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης
Ο Προδανεισθείς Χρόνος του Γιάννη Παππά Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης. Φωτ.: © Μουσείο Μπενάκη/ Λεωνίδας Κουργιαντάκης

Βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση «Προδανεισθείς χρόνος. Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά» εδώ

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ και η ατέρμονη γοητεία της φύσης και των εργατών της γης

Εικαστικά / Ζαν Φρανσουά Μιλέ: ο ζωγράφος που ο Βαν Γκογκ αποκαλούσε «πρωτοπόρο»

«Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο νομίζω ότι ο Μιλέ πίστευε σε κάτι ανώτερο» έγραφε ο Βαν Γκογκ για τον «ζωγράφο των χωρικών» αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου τον τιμά με μια μεγάλη έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το Μοναστήρι του Καρόλου: Το μουσείο του «κομμωτή των σταρ»

Εικαστικά / Κάρολος: O «κομμωτής των σταρ» έχει πλέον δικό του μουσείο στα Χανιά

Το «Μοναστήρι του Καρόλου», ένα ενετικό κτίσμα του 1583 και κατοικία του αυτοδίδακτου δημιουργού από το 1991, έχει μετατραπεί σε ένα μοναδικό καταφύγιο όπου συνυπάρχουν η ιστορία της κομμωτικής, έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών μαζί με μνήμες της Μαρίας Κάλλας, της Μπριζίτ Μπαρντό αλλά και της Μαντάμ Ορτάνς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

Εικαστικά / Γιγάντιοι φαλλοί, το σεξ ως ζωτική δύναμη: Τα «ερωτικά» του Takis αναστατώνουν ακόμα

«Τα έργα του αποθεώνουν την ικανότητα του έρωτα να μας αποσπά από την ιδέα του θανάτου». Και έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε στην αναδρομική έκθεση του Ιδρύματος Γουλανδρή στην Άνδρο, και στην Αθήνα. Όλα σχεδόν, εκτός από το πιο γνωστό του, το οποίο οι επιμελητές απέρριψαν ως «κραυγαλέο»...
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ