Ο Ιώκο ετοίμασε ένα «έργο για έναν άνθρωπο μονάχα» Facebook Twitter
Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ο Ιώκο ετοίμασε ένα «έργο για έναν άνθρωπο μονάχα» με drag και ποίηση της Μάτσης Χατζηλαζάρου

0

Ακριβώς δίπλα στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη βρισκόταν κάποτε ένα υπαίθριο αθηναϊκό θέατρο. Η μάντρα στην αρχή της Διονυσίου Αρεοπαγίτου δημιουργήθηκε το 1909, την εποχή της μπελ επόκ, πριν ακόμα και από την πολύ γνωστή Μάντρα του Αττίκ, και αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχιτεκτονικής θεάτρου ανοιχτού χώρου εκείνης της περιόδου.

Το φαινομενικά εγκαταλελειμμένο οικόπεδο επανασυστήνεται από το Ίδρυμα Ωνάση, που πρόκειται να το αναστηλώσει και να το χρησιμοποιήσει για αναπάντεχες πολιτιστικές δράσεις χωρίς αντίτιμο. Η αρχή γίνεται με ένα black box που έχει στηθεί στο σημείο και θα υποδεχτεί ένα πρωτότυπο concept που συνδυάζει το video art, την ποίηση, την εικαστική εγκατάσταση, τη μουσική και το drag, και μάλιστα θα έχει διαδραστικό χαρακτήρα με το κοινό.

Ο λόγος για το πρώτο μέρος του πρότζεκτ Έργο για έναν άνθρωπο μονάχα, που εγκαινιάζει ο Ιώκο (Ιωάννης Κοτίδης), ένας πολυτάλαντος καλλιτέχνης που οι περισσότεροι γνωρίσαμε ως ηθοποιό στη βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα ταινία του Βασίλη Κεκάτου Η απόσταση ανάμεσα στον ουρανό κι εμάς.

Με αφορμή το ποίημα Αντίστροφη Αφιέρωση, που έγραψε η Μάτση Χατζηλαζάρου για τον Ανδρέα Εμπειρίκο το 1985, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, δύο χρόνια προτού πεθάνει η ίδια και δεκαετίες αφότου είχαν χωρίσει, ο Ιώκο σκηνοθέτησε την drag persona του Imiterasu σε μια lip-syncing απαγγελία, όπου ακούγεται η πραγματική φωνή της Μάτσης από παλιά ηχογράφηση. Η εμπειρία αυτής της εγκατάστασης μέσα στο black box θα είναι αυστηρά προσωπική και μοναχική και θα διαρκεί περίπου ένα τέταρτο – οι θεατές θα εισέρχονται ένας-ένας.

Είναι κάποια πρόσωπα, όπως η Μάτση ή η Τζίνα Ρόουλαντς, που, ενώ δεν είμαστε υποχρεωμένοι να μας αρέσουν, αν κάποιος δεν τα ερωτευτεί, δεν του έχω εμπιστοσύνη – είναι λίγο ακραίο αυτό που λέω, το ξέρω, είναι δική μου πετριά.

«Το θέμα της τριλογίας είναι η ερωτική εξομολόγηση. Η δική μου βιντεο-εγκατάσταση ονομάζεται “Terrarium”. Το καλοκαίρι του ’17 ήρθα σε επαφή με τη δουλειά της Μάτσης Χατζηλαζάρου, πράγμα που με εκνεύρισε πολύ. Πέρα από το ότι θέλουμε να μεγαλοπιανόμαστε, λέγοντας πως είναι η πρώτη υπερρεαλίστρια ποιήτρια που έχουμε, είναι μια συγκλονιστική καλλιτέχνιδα. Εκνευρίστηκα, λοιπόν, που δεν την είχα ψάξει παραπάνω μόνος μου. Ήρθα αντιμέτωπος με τα έργα της χωρίς να ξέρω τη σχέση της με τον Εμπειρίκο, πράγμα που με διέλυσε.

Η πρόταση για το έργο ήταν έτοιμη μέχρι το ’19, την επεξεργαζόμασταν σε διάφορα live με τον συνεργάτη μου τον, Panú, που έχει γράψει τη μουσική. Η βιντεοσκόπηση ήταν προγραμματισμένη για τις 16 Μαρτίου 2020. Δεν έγινε γιατί είχε ξεκινήσει το lockdown, και μεταφέρθηκε για τον Μάιο.

Στόχος μου ήταν να φτιάξω ένα ησυχαστήριο, οπουδήποτε, με υλικά ανακυκλώσιμα, που θα λειτουργεί ως εξομολογητήριο για κάθε θεατή. Είναι κάποια πρόσωπα, όπως η Μάτση ή η Τζίνα Ρόουλαντς, που, ενώ δεν είμαστε υποχρεωμένοι να μας αρέσουν, αν κάποιος δεν τα ερωτευτεί, δεν του έχω εμπιστοσύνη – είναι λίγο ακραίο αυτό που λέω, το ξέρω, είναι δική μου πετριά».

Ο Ιώκο ετοίμασε ένα «έργο για έναν άνθρωπο μονάχα» Facebook Twitter
Η αίσθηση του θανάτου και του πόσο κοντά μας είναι προσωπικά μού θυμίζει τις εκκρεμότητες. Εξού και το χώμα εντός της εγκατάστασης και τα φύλλα γύρω από αυτήν, εξού και “Terrarium”, μια αμφισημία σε σχέση με τη ζωή και τον θάνατο. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ο Ιώκο επιμένει πως η drag περσόνα του θέλει να παραμείνει εκτός σινεμά και θεάτρου, γιατί ως ηθοποιός έχει άλλες ανάγκες. Τη χρησιμοποιεί μόνο σε δικά του πρότζεκτ, με υλικά που αγαπά, και σε πρότζεκτ φίλων που εμπιστεύεται. Επέλεξε το drag, μια τέχνη εξόχως πολιτική και σύγχρονη, καταρχάς ακριβώς επειδή περιλαμβάνει ως βασικό συστατικό της το lip-sync.

«Εννοείται πως δεν μιμούμαι τη Χατζηλαζάρου, σε καμία περίπτωση. Δεν είμαι μίμος, οπότε δεν με ενδιέφερε να μπω σε τέτοια διαδικασία. Τώρα, για τις ακραίες περιπτώσεις, φασίστες και απαρχαιωμένα μυαλά, η απάντηση στο “γιατί drag;” είναι “γιατί έτσι γουστάρω”. Δεν θα ρωτήσουμε τον Χαλεπά γιατί ήθελε να κάνει την Κοιμωμένη. Θα μου πεις, είσαι ο Χαλεπάς; Όχι, αλλά είναι ο πήχης μου.

Γενικά, δεν νομίζω ότι το drag απειλεί κάποιον, πέρα από την εύθραυστη αρρενωπότητα. Είναι σαν να λέμε γιατί μελάνι και όχι μολύβι. Όπως έλεγε η Νίνα Σιμόν, δεν μπορείς να είσαι καλλιτέχνης, αν δεν είσαι καλλιτέχνης του καιρού σου. Τι θα έπρεπε να κάνουμε όλα τα queer άτομα, και όχι μόνο, όλοι οι άνθρωποι που δεν χωράμε στο πρότυπο της κρινοδάχτυλης πρωταγωνίστριας, της ενζενί, σε όλη αυτήν τη μονόπαντη αηδία που τρώμε τόσα χρόνια στη μούρη ‒και ευτυχώς που δεν χωράμε– για να υπάρξουμε και να ακουστούν οι ιστορίες που αγαπάμε;».

Σε έντονο κίτρινο background του «εδώ και τώρα», φορώντας ένα γκρι πουλόβερ που είχε φτιάξει η γιαγιά του Ιώκο για τον πατέρα του, που συμβολίζει το «από εδώ και πριν», η Imiterasu απαγγέλλει, λοιπόν, Μάτση Χατζηλαζάρου.

Το έργο ξεκινά με έναν ξερόβηχα. «Η ίδια αποκαλούσε τον Εμπειρίκο “γκουγκουχάκι”, ίσως από το “γκουχ γκουχ” του τσιγαρόβηχα. Ήταν η κοινή τους γλώσσα. Το θαύμα της κοινής γλώσσας δύο ανθρώπων!».

Χώμα καλύπτει τον πάτο του black box, φύλλα βρίσκονται πεσμένα τριγύρω και η ποιήτρια απευθύνεται σ’ εσένα που έχεις αφήσει εκκρεμότητες. «Είχε αναφέρει κάποτε η Μάτση στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο ότι έλεγε στη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ το εξής, πριν γράψει την Αντίστροφη Αφιέρωση: “Ίσως είμαστε πολύ εγωιστές, και όχι όσο πρέπει γενναιόδωροι όταν έχουμε ένα παράπονο με κάποιον”». Η αίσθηση του θανάτου και του πόσο κοντά μας είναι προσωπικά μού θυμίζει τις εκκρεμότητες. Εξού και το χώμα εντός της εγκατάστασης και τα φύλλα γύρω από αυτήν, εξού και “Terrarium”, μια αμφισημία σε σχέση με τη ζωή και τον θάνατο. Ωδή στην απώλεια δεν είναι σίγουρα. Όμως μιλήστε πριν να είναι αργά. Δεν έχουμε όλοι την ευχέρεια της πένας της Μάτσης».

Το νόημα της εξομολόγησης ολοκληρώνεται με τον Ιώκο να καλεί τους θεατές, μετά την έξοδό τους από την εγκατάσταση, εφόσον το επιθυμούν και είναι σε θέση, να γράψουν δύο αφιερώσεις. Τη μία θα την πάρουν μαζί τους για να τη δώσουν ιδανικά εκεί που θα έπρεπε να δοθεί. Η άλλη θα κρατηθεί, με τη συγκατάθεσή τους, από τον καλλιτέχνη, με στόχο να χρησιμοποιηθεί σε κάποιο μελλοντικό πρότζεκτ.

Ο Ιώκο ετοίμασε ένα «έργο για έναν άνθρωπο μονάχα» Facebook Twitter
Το νόημα της εξομολόγησης ολοκληρώνεται με τον Ιώκο να καλεί τους θεατές, μετά την έξοδό τους από την εγκατάσταση, εφόσον το επιθυμούν και είναι σε θέση, να γράψουν δύο αφιερώσεις. Τη μία θα την πάρουν μαζί τους για να τη δώσουν ιδανικά εκεί που θα έπρεπε να δοθεί. Η άλλη θα κρατηθεί, με τη συγκατάθεσή τους, από τον καλλιτέχνη, με στόχο να χρησιμοποιηθεί σε κάποιο μελλοντικό πρότζεκτ. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

«Στόχος μου είναι η διαφύλαξη της τρυφερότητας σε καιρούς κυνισμού και ψευδοκυνισμού. Παρατηρώντας με παρέες τις σχέσεις και την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων συνειδητοποιήσαμε πως δεν γίνεται δύο άτομα να θέλουν το ίδιο πράγμα και να μην το λένε. Οι σχέσεις είναι θαύματα, όταν συμβαίνουν. Αλλά υπάρχει αυτό το σφίξιμο, που το βλέπω πρώτα-πρώτα σ’ εμένα, ένα τεράστιο κλείσιμο, η επικοινωνία μειώνεται με τον καιρό. Μπορώ να σου βγάλω την ψωλή μου στο Instagram αλλά όχι την καρδιά μου. Μιλάω κυρίως για τη δική μας γενιά. Σίγουρα δεν μπορούμε να απαρνηθούμε τον φόβο του θανάτου και της μοναξιάς. Προκειμένου να τον σπρώξουμε κάτω από το χαλί, θα κάνουμε οποιαδήποτε μαλακία μάς έρθει στο κεφάλι. Θα βρούμε υποκατάστατα, που δεν είναι βοηθήματα».

701
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Απόφοιτος της ΑΣΚΤ και της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών, τι απόσταση έχει διανύσει ο Ιώκο από την «Απόσταση»; «Δεν είχα κάποια μαλάκυνση ως παιδί, ήξερα ότι ήμουν εδώ, δεν μου έσκασε στα είκοσι επτά. Χτιζόταν μέσα μου. Αντιλήψεις, στεγανά, άλλα κρατάς, άλλα γκρεμίζεις, άλλα εξελίσσεις. Η ταινία επιβεβαίωσε αυτό που πίστευα, ότι και μπακάλικο να ανοίξω αύριο, το βράδυ θα κοιμάμαι καλά με τον εαυτό μου, γιατί συνεργάστηκα με ανθρώπους που γούσταρα, σε μια δουλειά που αγάπησα, και έτυχε να θέλουμε κι άλλο.

Την “Απόσταση” την κάναμε με πρόβες μεταμεσονύκτιες, λόγω του δικού μου προγράμματος. Ο Βασίλης θα μπορούσε να μου πει κάλλιστα “παλικάρι μου, όλα καλά, καλή καρδιά, θα τα πούμε στην επόμενη δουλειά”. Για ενάμιση μήνα τρώγαμε ξυλίκι, μαζί με τον Νικολάκη (σ.σ. Ζεγκίνογλου, τον συμπρωταγωνιστή του). Είχα τρεις διαφορετικές πρόβες για παραστάσεις. Και η μία αποδείχτηκε πολύ κακή, αλλά χρήσιμη εμπειρία, γιατί είπα “ποτέ ξανά”.

Η δουλειά μου είναι να λέω ιστορίες ή να δίνω αφορμή στον θεατή να φτιάξει μια ιστορία στο κεφάλι του. Συνεπώς, τα βραβεία βοηθούν να ακουστεί σε ένα μεγαλύτερο κοινό η ιστορία που μας καίει. Ήμουν πολύ χαρούμενος. Ήλπιζα στην επαγγελματική αποκατάσταση. Οι μόνες προτάσεις που ακολούθησαν ήρθαν από φίλους, δύο χρόνια μετά. Και εννοείται από τον Βασίλη, για να κάνουμε την επόμενη μεγάλου μήκους. Cool, ok, εγώ θέλω να βγάζω λεφτά από τη δουλειά μου, να πληρώνω το νοίκι μου. Στα ελληνικά δεδομένα υπάρχει αυτή η μιζέρια, τι να κάνουμε;

Από τις Κάννες θυμάμαι ότι το βράδυ που έφτασα, πριν από την πρεμιέρα, έκατσα να σιδερώσω τα πουκάμισα των παιδιών από την υπερένταση. Πήραμε και τον queer Φοίνικα, φέραμε δύο Φοίνικες – που δεν έχει ξανασυμβεί. Φυσικά δεν θα συνέβαινε αν δεν υπήρχαν ο Αγγελόπουλος, ο Λάνθιμος, ο Κούτρας… Μετά την πρεμιέρα κάναμε μια τρομερή αγκαλιά με τους ανθρώπους αυτούς. Τη στιγμή της βράβευσης ουρλιάζαμε, αναγκάστηκε να μας πει η Κλερ Ντενί “silence”. Κοίταξε να δεις, δεν φοβάμαι τη δουλειά, δεν μου είναι ξένη. Ξέρω τι αξίζω».

Ιωάννης Ιώκο Κοτίδης - Έργο για έναν άνθρωπο μονάχα – μέρος πρώτο

Μάντρα, Διονυσίου Αρεοπαγίτου 2

14/10-14/11, καθημερινά 14:00-22:00

Είσοδος ελεύθερη με προκράτηση θέσης

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Μαρία Λιναρδάκη πλάθει στον πηλό αναμνήσεις και φωτεινά όνειρα

Εικαστικά / Η Μαρία Λιναρδάκη πλάθει με πηλό αναμνήσεις και φωτεινά όνειρα

Η συμβολαιογράφος, η οποία πριν από δεκαπέντε χρόνια αποφάσισε να ακολουθήσει το δικό της δημιουργικό ταξίδι, αποκωδικοποιεί την αγάπη της για τη φύση ως έμπνευση για τη διακόσμηση των κεραμικών της και μας μεταφέρει σε έναν φανταστικό κήπο χρωμάτων και αναμνήσεων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η επανεκκίνηση του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Εικαστικά / Η επανεκκίνηση του 3ου ορόφου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Οι χώροι όπου εκτίθενται οι συλλογές που αφορούν την Ελληνική επανάσταση αλλάζουν και εμπλουτίζονται. Ο επιστημονικός διευθυντής του μουσείου Γιώργης Μαγγίνης μάς ξεναγεί στη νέα μόνιμη έκθεση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για το έργο της Σαντάλ Άκερμαν

Εικαστικά / Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση για το έργο της Σαντάλ Άκερμαν

Οι Βρυξέλλες τιμούν μια ακούραστη δημιουργό που χάρη στη νεωτερικότητα, την οραματική αντιμετώπιση των εικόνων, του χρόνου και του χώρου και στους προβληματισμούς που διατρέχουν το έργο της εξακολουθεί να επηρεάζει γενιές καλλιτεχνών.
NEWSROOM
Τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας

Εικαστικά / Μέσα στο '24 θα τρέξουν όχι μία, όχι δύο, αλλά τρεις εκθέσεις για την Κέτε Κόλβιτς

Τρεις μεγάλες εκθέσεις αποκαλύπτουν τις πολλές μορφές του έργου μιας καλλιτέχνιδας που κατέγραψε τις πιο σκοτεινές στιγμές της ανθρώπινης εμπειρίας και αψήφησε την κατηγοριοποίηση.
NEWSROOM
ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2024

Εικαστικά / 28 εκθέσεις για έναν Μάρτιο γεμάτο τέχνη

Η συλλογή του Νίκου Αλεξίου στο Μουσείο Μπενάκη, ακόμα περισσότερες γυναίκες καλλιτέχνιδες στο ΕΜΣΤ, Marcel Duchamp στην Eleftheria Tseliou Gallery, Martin Margiela στην Bernier/Eliades, τρεις νέες προτάσεις στην Breeder και πολλές ακόμα επιλογές στο κορύφωμα της φετινής εικαστικής σεζόν.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich

Εικαστικά / Οι πολύχρωμοι κήποι της Hadassah Emmerich ανθίζουν στο ΕΜΣΤ

Η διεθνής καλλιτέχνιδα και δημιουργός της πολύχρωμης τοιχογραφίας «Επικούρειος Εδέμ» περιγράφει όσα κρύβονται στην εξωτική βλάστηση και στα λαμπερά χρώματα των έργων της, μιλά για την ερωτική τους διάσταση και απαντά στο αν την ενοχλεί που κάποιοι χαρακτηρίζουν τη δουλειά της περισσότερο ως διακοσμητική.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Εικαστικά / Στην πρώτη έκθεση με έργα του Μarcel Duchamp στην Ελλάδα

Η έκθεση «Re(a)Duchamp» μας προσκαλεί σε μια διανοητική συζήτηση με τα έργα του Duchamp, που περισσότερο από κάθε άλλου καλλιτέχνη του 20ού αιώνα επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τους σύγχρονους δημιουργούς σε ένα ευρύ και σύνθετο πνευματικό πεδίο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Εικαστικά / O σουρεαλισμός κλείνει τα 100 και ο κόσμος μας μοιάζει πιο σουρεαλιστικός από ποτέ

Ένας αιώνας συμπληρώνεται φέτος από το «Σουρεαλιστικό Μανιφέστο» του Μπρετόν και μια σειρά από εκθέσεις και εκδηλώσεις ανά την υδρόγειο γιορτάζουν την επέτειο αναζητώντας τα ίχνη του κινήματος στις παράξενες μέρες μας.
THE LIFO TEAM
ΕΠΕΞ Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Εικαστικά / Η συναρπαστική ζωή της Λίζα Πόντι και τα σχέδιά της που θα δούμε στην Αθήνα

Ακολουθώντας το μότο της ζωής της «δεν χρειάζεται να κάνεις πολλά», η κόρη του διάσημου Ιταλού αρχιτέκτονα και εκδότη Τζίο Πόντι έκανε σχέδια που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην γκαλερί The Breeder.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ