LIVE!

Η σχέση του Φρόιντ με τον κινεζικό πολιτισμό

Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Το γραφείο του Φρόιντ με τα αγαπημένα του αντικείμενα και στο κέντρο το μικρό κινέζικο παραβάν | Courtesy of the Freud Museum London
0

Το σπίτι του Σίγκμουντ Φρόιντ στο Λονδίνο είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μουσεία της πόλης, φυσικά με επίκεντρο τον πολυφωτογραφημένο καναπέ των ασθενών του. Με μεγάλο ενδιαφέρον αναλύεται συχνά και η σχέση του με τους πολιτισμούς με τους οποίους ήρθε σε επαφή και επηρέασαν το έργο του.

Η συλλογή έργων τέχνης του Φρόιντ είναι περίφημη και διαθέτει περισσότερα από 2000 έργα που συγκέντρωσε από την Αίγυπτο, την Ελλάδα και τη Ρώμη.

Η ιστορία της συλλογής του ξεκινά το 1896, όταν βρισκόταν στην αρχή της καριέρας του. Το 1938 εγκατέλειψε τη Βιέννη για το Λονδίνο, σε ηλικία 82 ετών, και μετέφερε με μεγάλες δυσκολίες τα αντικείμενα της συλλογής, ανάμεσά τους και το ρωμαϊκό αντίγραφο ενός χάλκινου αγάλματος της θεάς Αθηνάς του 2ου αιώνα, που ήταν το αγαπημένο του. Τα αντικείμενα αυτά βρίσκονταν επάνω στο γραφείο του και στα ντουλάπια γύρω από αυτό. Ακόμα και η τέφρα του φυλάσσεται μέσα σε μια ελληνική υδρία από την πλούσια συλλογή του.

Ο ίδιος έλεγε ότι τα αντικείμενα που ταξίδεψαν μαζί του από το γραφείο του στην οδό Bergasse, στη Βιέννη, στο Λονδίνο φαίνονταν πιο εντυπωσιακά.

Η συλλογή του Φρόιντ ήταν μέρος της προκαταρκτικής του εργασίας. Συνέλεγε αντικείμενα που ήταν, για τον ίδιο, οπτική απεικόνιση ενός αρχαίου παρελθόντος που βρίσκεται ασυνείδητα θαμμένο στη συλλογική σύγχρονη ψυχή. Η συλλογή του τού έδωσε νέες ιδέες για να εξηγήσει τη σημερινή ύπαρξή μας.

Μια νέα έκθεση που θα ξεκινήσει στις 22 Φεβρουαρίου στο Freud Museum διερευνά τη σχέση του αυτήν τη φορά όχι με την αρχαιότητα, αλλά με την Κίνα, τον κινεζικό πολιτισμό και τα κινεζικά αντικείμενα και βιβλία στη συλλογή του.

Πολύ αργότερα από τότε που άρχισε να συλλέγει τα αρχαία αιγυπτιακά, ελληνικά και ρωμαϊκά αντικείμενα που αποτελούν την πλειοψηφία της συλλογής του, ο Φρόιντ έδειξε ενδιαφέρον και άρχισε να αποκτά όλο και περισσότερα κινεζικά κομμάτια που, αν και ήταν τα λιγότερα σε αριθμό, ήταν από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που είχε. Μάλιστα, στο γραφείο του επάνω, εκεί που έβαζε όλα τα αγαπημένα του αντικείμενα καθώς και τα πρακτικά των μελετών του, η θεά Αθηνά κάνει παρέα σε αιγυπτιακές θεές, στιλό και κουτιά πούρων και σε μια κινεζική φιγούρα της Δυναστείας των Τανγκ.

Το ενδιαφέρον του Φρόιντ και η σχέση του με την Κίνα παίρνει και άλλες μορφές, καθώς οι ιδέες για την κινεζική γλώσσα είναι καίριες για την κατανόηση της ερμηνείας των ονείρων. 

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, οι ιδέες του Φρόιντ είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην Κίνα. Τα έργα του άρχισαν να διαβάζονται και να συζητούνται εκεί γύρω στο 1913, και αρκετές κινεζικές μεταφράσεις των έργων του εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Το περίφημο ανάκλιντρο στο γραφείο του Φρόιντ | Courtesy of the Freud Museum London

Η ενδιαφέρουσα αυτή νέα έκθεση έχει ως επίκεντρο ένα διακοσμητικό αντικείμενο που είχε στο κέντρο του γραφείου του. Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό παραβάν από νεφρίτη. Ήταν ένα από τα δύο μόνο αντικείμενα που διασώθηκαν από το πρώην διαμέρισμά του στη Βιέννη το 1938. Το περίπλοκο στολίδι, που στέκεται ακόμα στη θέση του στο τελευταίο του σπίτι στο Χάμστεντ, δεν είναι ιδιαίτερα πολύτιμο και δεν είχε εμφανή σχέση με τη ζωή του ιδρυτή της ψυχανάλυσης. Ωστόσο, μεταφέρθηκε λαθραία από το διαμέρισμά του από τη στενή του φίλη Μαρία Βοναπάρτη, όταν οι Ναζί απείλησαν να κατάσχουν τη μεγάλη συλλογή αντικειμένων και τις αντίκες που είχε αφήσει πίσω του ο Φρόιντ στην Αυστρία. Η σημασία του προβληματίζει τους ιστορικούς από τότε.

Σήμερα οι μελετητές προσπαθούν να ξεκλειδώσουν το πόσο σημαντική ήταν η Κίνα στο έργο του και αυτό το μικρό παραβάν θεωρείται το κλειδί και το εργαλείο της έρευνάς τους. Το κατασκευασμένο από νεφρίτη αντικείμενο στέκεται σε μια ξύλινη βάση και απεικονίζει το κινεζικό ιδεόγραμμα «shou», που σημαίνει «μακρά ζωή». Για τους Ταοϊστές η συνοδευτική διακόσμηση με λουλούδια βοηθούσε στην ενατένιση της απλότητας του φυσικού κόσμου. Ωστόσο, για τον Φρόιντ είχε μια άλλη σημασία, και φαίνεται να χρησιμοποίησε την εικόνα ως υπενθύμιση του άγνωστου, όπως λέει ο ειδικός στον κινεζικό πολιτισμό καθηγητής Κρεγκ Κλούνας στον «Guardian». Εκείνη την εποχή, ο ανεξερεύνητος κόσμος μιας φανταστικής «Ανατολής» ήταν σε αντίθεση με τη δυτική παράδοση της λογικής σκέψης και του κλασικού και για τον Φρόιντ η Ανατολή ήταν σαν τη σκοτεινή περιοχή της κρυφής σημασίας στο ανθρώπινο μυαλό. Υπάρχει επίσης ένα ισχυρό επιχείρημα ότι το συνέδεσε με την ψυχολογία των γυναικών, που τη θεωρούσε μεταβαλλόμενη και μυστηριώδη. Ο Κλούνας πιστεύει ότι το αντικείμενο που βρισκόταν ακριβώς μπροστά του, στο γραφείο του, ήταν μια υπενθύμιση για όλα όσα πίστευε ο Φρόιντ ότι δεν μπορούν να εξηγήσουν οι θεωρίες.

Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Αντικείμενο από νεφρίτη και χρυσό, από την κινεζική συλλογή του Φρόιντ (λεπτομέρεια) | Courtesy of the Freud Museum London

Ενώ ο Φρόιντ μελέτησε τόσο την ελληνική όσο και τη ρωμαϊκή φιλοσοφία σε βάθος, ο Κλούνας σημειώνει ότι απέφευγε τη σοβαρή έρευνα για τα κινεζικά έθιμα και τις σχολές φιλοσοφικής σκέψης, αντίθετα, χρησιμοποίησε κινεζικά τεχνουργήματα ως ισχυρά εμβλήματα μυστηρίου.

Η συλλογή του Φρόιντ ήταν μέρος της προκαταρκτικής του εργασίας. Συνέλεγε αντικείμενα που ήταν, για τον ίδιο, οπτική απεικόνιση ενός αρχαίου παρελθόντος που βρίσκεται ασυνείδητα θαμμένο στη συλλογική σύγχρονη ψυχή. Η συλλογή του τού έδωσε νέες ιδέες για να εξηγήσει τη σημερινή ύπαρξή μας.

Το ελάχιστα κατανοητό σε πολλούς ενδιαφέρον του Φρόιντ για την Κίνα είναι κάτι που ήρθε την τελευταία δεκαετία της ζωής του, οπότε ήταν πολύ φρέσκο ​​στο μυαλό του. Ενώ ήταν αδηφάγος αναγνώστης, μοιάζει να επέλεξε να αφήσει την Κίνα στη σφαίρα του άγνωστου. Σήμερα, το μυστήριο γύρω από τη συλλογή των κινέζικων αντικειμένων του πλανάται ακόμα και, όπως και οι θεωρίες του, προκαλεί πολλές νέες αναλύσεις και θεωρίες.

Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Τα αρχαία αντικείμενα στο γραφείο του Φρόιντ | Courtesy of the Freud Museum London
Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Αντικείμενο από την κινεζική συλλογή του Φρόιντ | Courtesy of the Freud Museum London
Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Επιτραπέζιο κινέζικο παραβάν της Qing Dynasty, 19ος αιώνας | Courtesy of the Freud Museum London
Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Επιτραπέζιο κινέζικο παραβάν, 19ος αιώνας | Courtesy of the Freud Museum London
Ο Φρόιντ και η Κίνα μέσα από τα αντικείμενα τέχνης που συνέλεξε στα τελευταία του χρόνια Facebook Twitter
Καρφίτσα από χρυσό και νεφρίτη, από την κινεζική συλλογή του Φρόιντ (λεπτομέρεια) | Courtesy of the Freud Museum London
Εικαστικά
0

LIVE!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ