Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση

Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, MV 133, λάκα σε έγχρωμη φωτογραφία, 2011. Credit: Gerhard Richter
0

Η Neue Nationalgalerie στο Βερολίνο παρουσιάζει την έκθεση «Gerhard Richter: 100 έργα για το Βερολίνο» που θα διαρκέσει μέχρι το 2026.

Στη συνέχεια τα έργα θα καταλάβουν έναν ολόκληρο όροφο στο νέο μουσείο μοντέρνας τέχνης στο Βερολίνο, το οποίο σχεδιάστηκε από το ελβετικό αρχιτεκτονικό γραφείο Herzog & de Meuron.

Όμως η κατασκευή έχει ήδη υπερβεί σχεδόν τρεις φορές τον προϋπολογισμό και οι εργασίες καθυστερούν. Προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2027, και τώρα είναι απλώς μια μεγάλη τρύπα στο έδαφος δίπλα στη Neue Nationalgalerie – μια πολύ ακριβή τρύπα. Οι τελευταίες εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών ανεβάζουν το τελικό κόστος του έργου στα 550 εκατομμύρια ευρώ, ενώ η αρχική εκτίμηση ήταν 200 εκατομμύρια ευρώ.

Τα έργα του Ρίχτερ βρίσκονται σε καθεστώς μακροπρόθεσμου δανεισμού, οι όροι του οποίου θα επανεξεταστούν σε απροσδιόριστο χρονικό σημείο στο μέλλον, με σκοπό να γίνει μια μόνιμη ρύθμιση.

Οι κάτοικοι του Βερολίνου έμειναν έκπληκτοι όταν το συγκεκριμένο σχέδιο των Herzog & de Meuron νίκησε στον διαγωνισμό το 2016. Το ανεπιτήδευτο, χαμηλό κτίριο από τούβλα συγκρίθηκε με έναν αχυρώνα, ένα αμαξοστάσιο και μια σκεπαστή αγορά, και ο σχεδιασμός δέχθηκε πυρά. Η ιδέα είναι το μουσείο να ανοικοδομηθεί γύρω από ένα δέντρο, το οποίο είναι το μεγαλύτερο και παλαιότερο στην περιοχή, καθώς επέζησε και από τους δύο παγκόσμιους πολέμους.

Ο διευθυντής της Neue Nationalgalerie, Klaus Biesenbach, πρώην επικεφαλής επιμελητής του MoMA και διευθυντής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο Λος Άντζελες, συμμετέχει στενά στον σχεδιασμό του νέου μουσείου. Σε συνέντευξή του στους ΝΥΤ δήλωσε ότι ο θεσμός, ο οποίος ανακοινώθηκε το 2013 ως «Μουσείο του 20ού αιώνα», έρχεται τώρα με τον τίτλο εργασίας «Berlin Modern». Όταν ολοκληρωθεί, θα στεγάσει το τεράστιο απόθεμα τέχνης του 20ού αιώνα στο Βερολίνο.

Οι κάτοικοι του Βερολίνου έμειναν έκπληκτοι όταν το συγκεκριμένο σχέδιο των Herzog & de Meuron νίκησε στον διαγωνισμό το 2016. Το ανεπιτήδευτο, χαμηλό κτίριο από τούβλα συγκρίθηκε με έναν αχυρώνα, ένα αμαξοστάσιο και μια σκεπαστή αγορά, και ο σχεδιασμός δέχθηκε πυρά. Η ιδέα είναι το μουσείο να ανοικοδομηθεί γύρω από ένα δέντρο, το οποίο είναι το μεγαλύτερο και παλαιότερο στην περιοχή, καθώς επέζησε και από τους δύο παγκόσμιους πολέμους.

Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Η Neue Nationalgalerie στο Βερολίνο

«Οι κατασκευές στη Γερμανία είναι αρκετά αργές», δήλωσε ο Biesenbach. «Χτίζουμε με κάποια χρονική καθυστέρηση και οι αξίες αλλάζουν. Νομίζω ότι η βιωσιμότητα είναι μια αξία που άλλαξε δραστικά». Είπε ότι ο σχεδιασμός τροποποιήθηκε για να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κτιρίου: Τα παράθυρα θα είναι μικρότερα και οι ηλιακοί συλλέκτες στην οροφή θα παράγουν περίπου το 10% της ενέργειας του μουσείου.

Η έκθεση Ρίχτερ αναμένεται να προσελκύσει ένα μεγάλο κοινό και ο 91χρονος σήμερα καλλιτέχνης θα συνεργαστεί με τον Εσθονό συνθέτη Arvo Pärt σε μελλοντικές εκδηλώσεις που θα οργανωθούν γύρω από την έκθεση.

Τέσσερις μεγάλοι αφηρημένοι πίνακες φτιαγμένοι με διαστρωματωμένες ραβδώσεις μαύρου, γκρι, κόκκινου και πράσινου είναι στο επίκεντρο μιας νέας έκθεσης. Στις γωνίες της γκαλερί κρέμονται τέσσερις φωτογραφίες από το ναζιστικό στρατόπεδο θανάτου στο Μπίρκεναου, που δείχνουν κρατούμενους να μετακινούν πτώματα από έναν σωρό.

Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Η σειρά «Μπίρκεναου» του 2014 ξεκίνησε ως παραστατικές αναπαραστάσεις ενός ναζιστικού στρατοπέδου θανάτου. Στη συνέχεια, ο Richter επεξεργάστηκε τους πίνακες σε αφηρημένα έργα. Credit: Gerhard Richter, David von Becker

Αυτοί οι τέσσερις πίνακες αποτελούν έναν κύκλο με τίτλο «Μπίρκεναου», που ο Ρίχτερ ξεκίνησε το 2014 ως παραστατικές αποδόσεις των φωτογραφιών. «Αλλά συνειδητοποίησα ότι δεν λειτουργούσε καθόλου», δήλωσε ο καλλιτέχνης το 2016, σε μια σπάνια συνέντευξη στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Έτσι, τα ξήλωσα και ζωγράφισα ξανά, μέχρι που είχα τέσσερις αφηρημένες εικόνες».

Ο κύκλος «Μπίρκεναου» έχει γίνει έκτοτε κάτι σαν γερμανικός εθνικός θησαυρός. Αντιπροσωπεύει την κορύφωση της αναζήτησης του Ρίχτερ για μια δημιουργική απάντηση στο Ολοκαύτωμα και την ολοκλήρωση δεκαετιών πάλης με το ερώτημα πόση φρίκη και κτηνωδία μπορεί ή πρέπει να δείχνει η τέχνη.

Αντίγραφα των πινάκων εγκαταστάθηκαν στο Κοινοβούλιο της Γερμανίας το 2017 και τα πρωτότυπα παρουσιάστηκαν σε μια έκθεση που άνοιξε στο Met Breuer της Νέας Υόρκης τον Μάρτιο του 2020, αλλά έκλεισε μόλις οκτώ ημέρες αργότερα, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι πίνακες εκτέθηκαν επίσης στο Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Τόκιο πέρυσι.

Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, Αφηρημένο 2016. © Gerhard Richte 2023, Courtesy of Staatliche Museen zu Berlin

Αλλά είναι απίθανο να ταξιδέψουν ξανά μακριά, σύμφωνα με τον Joachim Jäger, τον αναπληρωτή διευθυντή της Neue Nationalgalerie. Ο Ρίχτερ δηλώνει αποφασισμένος ότι το «Μπίρκεναου» δεν πρέπει ποτέ να πωληθεί. Για να προφυλαχθεί από αυτό, το Ίδρυμα Τέχνης Gerhard Richter τα παρέδωσε, μαζί με δεκάδες άλλα έργα, στη Neue Nationalgalerie, έναν από τους πιο προβεβλημένους εκθεσιακούς χώρους του Βερολίνου.

Ο ίδιος ο Ρίχτερ συνεργάστηκε με τους επιμελητές στο στήσιμο της έκθεσης και ζήτησε, για παράδειγμα, την τοποθέτηση του θολού ασπρόμαυρου πίνακα του 1965 «Mr. Heyde» κοντά σε πιο πρόσφατα αφηρημένα έργα.

Ο Werner Heyde ήταν ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες του προγράμματος ευθανασίας των Ναζί και αυτοκτόνησε λίγο πριν δικαστεί για τα εγκλήματά του. Η παρουσία αυτού του πορτρέτου χρωματίζει την αντίληψη του θεατή για τα αφηρημένα έργα στην ίδια γκαλερί.

Σε μια άλλη αντιπαραβολή, το «Μαύρο, Κόκκινο, Χρυσό», ένα έργο από γυαλί και σμάλτο στα χρώματα της γερμανικής σημαίας, παρουσιάζεται μαζί με έναν θολό πίνακα ενός κρανίου και δύο πορτρέτα του 1965: «Uncle Rudi», μια θολή εικόνα του θείου του Ρίχτερ με ναζιστική στολή, και «Aunt Marianne», που δείχνει μια συγγενή που πέθανε από την πείνα σε ψυχιατρείο του Τρίτου Ράιχ.

Υπάρχουν και πιο χαρούμενες στιγμές στην έκθεση, όπως το «4900 Colors» (2007), μια ζωντανή γεωμετρική σειρά ζωγραφικής που παραπέμπει στα διάσημα βιτρό παράθυρα του Ρίχτερ στον καθεδρικό ναό της Κολωνίας, και το «Strip» (2013-16), ένα έργο που δημιουργήθηκε από υπολογιστή και αποτελείται από μακριές λωρίδες με έντονα χρώματα. Μια σειρά από πίνακες με λάκα σε γυαλί από τη σειρά «Aladdin» του 2010 μοιάζουν με φανταστικά τοπία.

Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, Strip, 2013-2016. © Gerhard Richte
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης.
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, Abstraktes Bild (946-5), 2016, Öl auf Aluminium, 27 x 35,5 cm © Gerhard Richter 2017 (221116)
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, Krieg, 1981, Öl auf Leinwand, 200 x 320 cm (Museum Ludwig, Köln) © Gerhard Richter 2017 (221116) Foto: Rheinisches Bildarchiv Köln
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, Abstraktes Bild (946-3), 2016, Öl auf Leinwand, 175 x 250 cm © Gerhard Richter 2017 (221116)
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Gerhard Richter, Birkenau, 2014. © Gerhard Richter 2021
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: 100 έργα για το Βερολίνο στην πρώτη τους έκθεση Facebook Twitter
Ο Gerhard Richter το 2017. Φωτο: Filip Singer/EPA

Με πληροφορίες από ΝΥΤ

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Όταν ο Πολ Σμιθ συνάντησε τον Πικάσο

Εικαστικά / Όταν ο Πολ Σμιθ συνάντησε τον Πικάσο

Στο Μουσείο Πικάσο στο Παρίσι ο κορυφαίος καλλιτέχνης του design προτείνει μια νέα σκηνογραφία για την παρουσίαση των αριστουργηματικών έργων του Πικάσο, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη οπτική εμπειρία για τον θεατή.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γκέρχαρντ Ρίχτερ: Η μεγάλη αποχαιρετιστήρια έκθεση του κορυφαίου εν ζωή ζωγράφου

Εικαστικά / Γκέρχαρντ Ρίχτερ: Η μεγάλη αποχαιρετιστήρια έκθεση του κορυφαίου εν ζωή ζωγράφου

Η έκθεση του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης με τίτλο “Gerhard Richter: Painting After All” που ξεκίνησε στις 5 Μαρτίου και θα διαρκέσει ως τις 5 Ιουλίου, είναι η τελευταία που θα κάνει ο 88χρονος καλλιτέχνης.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ