ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΩΡΑ

Dan Flavin, ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός σε μια νέα έκθεση

Dan Flavin, ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Kunstmuseum Basel, Dan Flavin, «Untitled (to Barnett Newman)».
0

Τον πρωτοπόρο Αμερικανό καλλιτέχνη του μινιμαλισμού Dan Flavin (1933-1996) παρουσιάζει το Kunstmuseum της Βασιλείας, σε μια έκθεση με έργα του που αναφέρονται σε άλλους καλλιτέχνες και σε συγκεκριμένα γεγονότα, η οποία θα διαρκέσει έως τις 18 Αυγούστου.

Ο Dan Flavin έγινε διάσημος τη δεκαετία του 1960 με τη δουλειά του, στην οποία χρησιμοποιούσε βιομηχανικούς σωλήνες φθορισμού, εφευρίσκοντας μια νέα μορφή τέχνης και εξασφαλίζοντας τη θέση του στην ιστορία της τέχνης.

Το 1963, τοποθέτησε έναν ενιαίο, βιομηχανικό σωλήνα φθορισμού σε γωνία 45 μοιρών στον τοίχο του στούντιό του, ανακηρύσσοντάς το τέχνη. Η πράξη ήταν ριζοσπαστική και είναι ακόμα και σήμερα. Πράγματι, χάρη σε αυτήν τη δράση θα εισαχθούν στην τέχνη τυπικά εμπορικά προϊόντα: η εκκολαπτόμενη minimal art της εποχής έδινε έμφαση στη σειριακότητα, την αναγωγή και την αντικειμενικότητα. Κάπως ειρωνικά, ενώ ο αυτοδίδακτος Flavin δεν επιδίωξε ποτέ να είναι μέλος αυτού του κινήματος στην τέχνη, θα γινόταν ένας από τους πιο επιφανείς εκφραστές του.

Η επικρατούσα αντίληψη για τα ελαφριά έργα του έχει, μέχρι σήμερα, επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στη μινιμαλιστική, βιομηχανική τους πτυχή, και επομένως στην εγγενή απλότητα της ομορφιάς τους.

Ο Flavin άρχισε να εργάζεται με σωλήνες φθορισμού από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και μετά. Τα χρώματα και οι διαστάσεις των υλικών που χρησιμοποιούσε είχαν τις προδιαγραφές της βιομηχανικής παραγωγής. Πλημμυρισμένοι στο φως, οι ίδιοι οι θεατές γίνονται μέρος των έργων: ο χώρος αλληλεπιδρά με τα αντικείμενα μέσα του και δημιουργεί εμβαπτιστικές εμπειρίες τέχνης που πυροδοτούν αισθητικές, σχεδόν πνευματικές εμπειρίες. Η έκθεση «Dan Flavin: Dedications in Lights» χρησιμοποιεί σχεδόν 60 έργα, συμπεριλαμβανομένων 35 φωτιστικών εγκαταστάσεων, για να επανεξετάσει ολόκληρη την επαγγελματική ζωή του καλλιτέχνη.

Dan Flavin, ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Ο Dan Flavin έγινε διάσημος τη δεκαετία του 1960 με τη δουλειά του, στην οποία χρησιμοποιούσε βιομηχανικούς σωλήνες φθορισμού, εφευρίσκοντας μια νέα μορφή τέχνης και εξασφαλίζοντας τη θέση του στην ιστορία της τέχνης.

Ο Flavin απελευθέρωσε το χρώμα από τη δισδιάστατη ζωγραφική. Η επικρατούσα αντίληψη για τα ελαφριά έργα του έχει, μέχρι σήμερα, επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στη μινιμαλιστική, βιομηχανική τους πτυχή, και επομένως στην εγγενή απλότητα της ομορφιάς τους.

Η έκθεση στο Kunstmuseum Basel, αντιθέτως, δίνει έμφαση στην εξέταση του έργου του Flavin σε ένα λιγότερο οικείο περιβάλλον: τα έργα του, αν και αρχικά χωρίς σαφώς αναγνωρίσιμη υπογραφή, κάνουν συχνά αναφορά στους τίτλους τους σε συγκεκριμένα γεγονότα, όπως φρικαλεότητες εν καιρώ πολέμου ή αστυνομική βία, ή είναι αφιερωμένα σε άλλους καλλιτέχνες – όπως το έργο «Χωρίς τίτλο (στη μνήμη του Urs Graf)», το οποίο κάθε βράδυ πλημμυρίζει την εσωτερική αυλή του Hauptbau με πολύχρωμο φως.

Τα έργα του είναι άμεσα αναγνωρίσιμα. Όταν πέθανε το 1996, σε ηλικία 63 ετών, δεν θεωρούσε τον εαυτό του μινιμαλιστή ή γλύπτη.

Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Η άτιτλη υπαίθρια εγκατάσταση του Dan Flavin που βρίσκεται τοποθετημένη στην εσωτερική αυλή του Hauptbau είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Urs Graf.

Προτιμούσε διφορούμενους ή κρυπτικούς όρους, όπως «αντικείμενα» ή ακόμα και «αέριες εικόνες» για να περιγράψει τα εντυπωσιακά γεωμετρικά κομμάτια του. Λάτρης των εκκεντρικών τίτλων που περιλαμβάνουν περιπαικτικές αφιερώσεις, ο Flavin, όπως και το κίνημα που τον διεκδίκησε, δεν πίστευε σε θεματικές ή ποιητικές αναφορές στο έργο του.

Το πρώτο του έργο, ένα έτοιμο κίτρινο φως φθορισμού μήκους 6 ποδιών, στερεωμένο σε έναν τοίχο υπό γωνία, ονομαζόταν «Η διαγώνιος της 25ης Μαΐου 1963» και ήταν αφιερωμένο στον Constantin Brancusi. Αιθέριο αλλά βιομηχανικό, κομψό αλλά βάναυσο, ήταν μια απομάκρυνση από τους προηγούμενους πίνακές του και ισοδυναμεί εκ των υστέρων με μανιφέστο.

Στο μουσείο της Βασιλείας υπάρχει η μόνιμη υπαίθρια εγκατάσταση του καλλιτέχνη «Χωρίς τίτλο (στη μνήμη του Urs Graf)». Ο Flavin βρήκε ένα είδος συγγένειας με τον Ελβετό καλλιτέχνη και χρυσοχόο της Αναγέννησης, του οποίου η ζωή ως μισθοφόρου άφησε πίσω του ζωντανά ίχνη σε συχνά γκροτέσκα έργα σε χαρτί που αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του Kunstmuseum Basel. Ένα άλλο τεράστιο άτιτλο έργο του 1973 είναι αφιερωμένο στον συνιδρυτή του Dia Art Foundation της Νέας Υόρκης, Heiner Friedrich, ο οποίος έπαιξε βασικό ρόλο στην καριέρα του Flavin.

Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Dan Flavin, «Άτιτλο (to you, Heiner, with admiration and affection)», 1973. © 2001 Dan Flavin

Ο Dan Flavin, ιρλανδικής καθολικής καταγωγής, γεννήθηκε στην Τζαμάικα της Νέας Υόρκης και σπούδασε σε καθολικά σχολεία. Στη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας το 1954-55, εκπαιδεύτηκε ως τεχνικός μετεωρολογίας του αέρα και σπούδασε τέχνη μέσω του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων του Πανεπιστημίου του Maryland στην Κορέα.

Μετά την επιστροφή του στη Νέα Υόρκη το 1956, παρακολούθησε για λίγο τη Σχολή Καλών Τεχνών Hans Hofmann και σπούδασε τέχνη υπό τον Albert Urban. Αργότερα σπούδασε ιστορία της τέχνης για σύντομο χρονικό διάστημα στο New School for Social Research, και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Πανεπιστήμιο Columbia, όπου σπούδασε ζωγραφική και σχέδιο. Εργάστηκε ως υπάλληλος στο τμήμα αλληλογραφίας στο Μουσείο Guggenheim και αργότερα ως φύλακας και χειριστής ανελκυστήρων στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, όπου γνώρισε τους Sol LeWitt, Lucy Lippard και Robert Ryman.

Τα πρώτα έργα του ήταν σχέδια και πίνακες στα οποία ήταν φανερή η επιρροή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Το 1959 άρχισε να φτιάχνει συναρμολογήσεις και κολάζ μεικτών μέσων με αντικείμενα που έβρισκε στους δρόμους. Το καλοκαίρι του 1961, ενώ εργαζόταν ως φύλακας στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Νέα Υόρκη, άρχισε να φτιάχνει σκίτσα για γλυπτά που ενσωματώνουν ηλεκτρικά φώτα. Τα πρώτα έργα του που ενσωμάτωσαν το ηλεκτρικό φως ήταν η σειρά «Icons»: οκτώ χρωματιστές, ρηχές, τετράγωνες κατασκευές σαν κουτιά, από διάφορα υλικά όπως ξύλο, φορμάικα, που είχαν προσαρτημένους στα πλαϊνά τους σωλήνες με λαμπτήρες πυρακτώσεως και φθορισμού. Το 1963 το «The Diagonal of Personal Ecstasy» σηματοδοτεί για τον Flavin την αρχή της αποκλειστικής χρήσης του εμπορικά διαθέσιμου φωτός φθορισμού ως μέσου.

Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Dan Flavin, «Icon IV». © Dan Flavin

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, συνέχισε να χρησιμοποιεί φθορίζουσες δομές για να εξερευνήσει το χρώμα, το φως και τον γλυπτικό χώρο. Αυτές οι κατασκευές έχουν τόσο ελαφριά όσο και απόκοσμη απόχρωση, ενώ παίρνουν μια ποικιλία μορφών, συμπεριλαμβανομένων των «γωνιακών κομματιών», των «φραγμών» και των «διαδρόμων». Τα περισσότερα έργα του δεν έχουν τίτλο, αλλά αφιερώσεις σε παρένθεση σε φίλους, καλλιτέχνες, κριτικούς. Ένα από τα πιο διάσημα είναι το «Μνημεία του Β. Τάτλιν», φόρος τιμής στον Ρώσο κονστρουκτιβιστή γλύπτη.  

Ο Flavin δημιούργησε την πρώτη του πλήρη εγκατάσταση, το «greens crossing greens», αφιερωμένη στον Piet Mondrian, που δεν χρησιμοποιούσε πράσινο χρώμα, για μια έκθεση στο Van Abbemuseum, στην Ολλανδία το 1966.

Τον αφορούσε η σχέση του με τον θεατή των έργων και στο έργο του «Οι διάδρομοι», για παράδειγμα, οι φωτεινές στήλες ελέγχουν και εμποδίζουν την κίνηση του θεατή στον χώρο της γκαλερί. Μέχρι το 1968, ο Flavin είχε αναπτύξει τα γλυπτά του σε περιβάλλοντα φωτός μεγέθους δωματίου. Εκείνη τη χρονιά, σκιαγράφησε μια ολόκληρη γκαλερί σε υπεριώδες φως στην Documenta 4, στο Κάσελ της Γερμανίας. Το 1992, η αρχική σύλληψή του για ένα έργο του 1971 υλοποιήθηκε πλήρως σε μια site-specific εγκατάσταση που γέμισε ολόκληρη τη ροτόντα του Μουσείου Solomon R. Guggenheim με την ευκαιρία της επαναλειτουργίας του.

Όταν πέθανε, άφησε πίσω του περισσότερα από 1.000 ημιτελή γλυπτά.

Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Dan Flavin, «The diagonal of May 25, 1963 (to Constantin Brancusi)», 1963.
Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Dan Flavin, «Untitled (to Barnett Newman) one», 1971, Collection Carré d’Art-Musée d’art contemporain de Nîmes. Courtesy David Zwirner
Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Dan Flavin, «Untitled (for Frederika and Ian) 3», 1987.
Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Kunstmuseum Basel, Dan Flavin, «Untitled (to Don Jydd)».
Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
«Untitled (to Tracy, to celebrate the love of a lifetime)» στο Μουσείο Solomon R. Guggenheim, Νέα Υόρκη.
Dan Flavin, ο μινιμαλιστής πρωτοπόρος καλλιτέχνης του φωτός Facebook Twitter
Ένα από τα τελευταία έργα του Flavin ήταν ο φωτισμός για μια γυάλινη στοά (1996) στο Wissenschaftspark Rheinelbe (Επιστημονικό Πάρκο Ρήνου-Έλβα) στο Γκελζενκίρχεν της Γερμανίας. Η στοά έχει μήκος 300 μέτρων και συνδέει εννέα κτίρια.
Εικαστικά
0

ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΤΩΡΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης πέταξε τον Πλάτωνα σε ένα escape room για την Μπιενάλε

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Εικαστικά / Το σπίτι-μουσείο της Πολίν Καρπίδα βγάζει τους θησαυρούς του στο σφυρί (μέχρι κεραίας)

Μια από τις πιο εξέχουσες συλλέκτριες στην Ευρώπη, η οποία έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στην Ύδρα, αποφάσισε να πουλήσει τη συλλογή σουρεαλιστικής και μεταπολεμικής τέχνης που στεγάζει στο σπίτι της στο Λονδίνο -τη μεγαλύτερη αυτού του είδους- σε μια δημοπρασία-ορόσημο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χάρις Επαμεινώνδα: Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις

Εικαστικά / Χάρις Επαμεινώνδα: «Η γλώσσα μου δεν είναι οι λέξεις»

Η βραβευμένη με Αργυρό Λέοντα Κύπρια εικαστικός συνθέτει έναν κόσμο θραυσμάτων, αποκομμάτων της εσωτερικότητας, με ελλειπτικές εικόνες, τον οποίο μας προκαλεί να ανακατασκευάσουμε μέσα από τη σταδιακή του αποκάλυψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
 Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Εικαστικά / Μαρία Λοϊζίδου και Πέτρος Μώρης στη 13η Μπιενάλε του Λίβερπουλ

Οι δύο καλλιτέχνες με καταγωγή από Κύπρο και Ελλάδα αντίστοιχα, παρουσιάζουν νέα έργα τους σε μια από τις σημαντικότερες εικαστικές διοργανώσεις της Βρετανίας που φιλοξενεί 30 καλλιτέχνες και συλλογικότητες, με αναθέσεις και θεματικές που έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία και τις αξίες που διαπερνούν την πόλη αυτή: καταγωγή και μνήμη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση για την πολύχρωμη, πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικαστικά / Μια έκθεση για την πολύχρωμη και πολύπλοκη Αθήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Ο Τόνι Μιλάκης καταγράφει μια πόλη που η πραγματικότητα προσφέρει τις καλύτερες ζωγραφικές λύσεις, που ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό ενός καλλιτέχνη δεν μπορεί να τις επινοήσει.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
CHECK Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ και η ατέρμονη γοητεία της φύσης και των εργατών της γης

Εικαστικά / Ζαν Φρανσουά Μιλέ: ο ζωγράφος που ο Βαν Γκογκ αποκαλούσε «πρωτοπόρο»

«Όσο το σκέφτομαι, τόσο περισσότερο νομίζω ότι ο Μιλέ πίστευε σε κάτι ανώτερο» έγραφε ο Βαν Γκογκ για τον «ζωγράφο των χωρικών» αλλά και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού. Η Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου τον τιμά με μια μεγάλη έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ