Βουτιά στο κενό

Βουτιά στο κενό Facebook Twitter
0

Ο Γερμανός καλλιτέχνης John Bock θα πρέπει να νιώθει οικεία στην Αθήνα.Έχει παρουσιάσει αρκετές ατομικές εκθέσεις στην Gallery Ελένη Κορωναίου, έχει δείξει έργα του στην Μπιενάλε Αθήνας και είναι ο καλλιτέχνης που το 2009 ανέβηκε σε ένα αστικό λεωφορείο και διέσχισε την ελληνική πρωτεύουσα, παρουσιάζοντας μια ιδιόμορφη περφόρμανς. Ακόμα θυμάμαι τα έντρομα βλέμματα ορισμένων περαστικών που αντιλαμβάνονταν, ξαφνικά, ότι μέσα στο λεωφορείο της γραμμής κάποιος με μακιγιάζ Άλις Κούπερ περνούσε πάνω από τα κεφάλια των θεατών-επιβατών, άλειφε τα πόδια τους με οδοντόκρεμα, έπαιζε κουκλοθέατρο με μια τρύπια βαλίτσα στο κεφάλι και σκαρφάλωνε στα παράθυρα για να απαγγείλει ποίηση.

Ο John Bock δεν είχε επινοήσει, τότε, μια ακραία περφόρμανς, προσαρμοσμένη στον δημόσιο χαρακτήρα της δράσης του. Την ίδια «αλλόκοτη» και παράλογη συμπεριφορά αναπτύσσει, εδώ και χρόνια, σε βίντεο, σε γκαλερί αρκετών πόλεων του κόσμου, στην Μπιενάλε της Βενετίας, στην Documenta του Κάσελ ή στο MOMA της Νέας Υόρκης.

Την περασμένη Παρασκευή εγκαινιάστηκε στην Gallery Ελένη Κορωναίου η πέμπτη του ατομική έκθεση με τίτλο «Die Walze» («Ο Κύλινδρος»). Μια γλυπτική, ξύλινη κατασκευή μεγάλων διαστάσεων, σε σχήμα κυλίνδρου, με τρία χωρίσματα, κυριαρχεί στον χώρο. Σε μια από τις εσοχές της κατασκευής παρατηρούμε όσα έχουν τοποθετηθεί ή κολληθεί αδέξια επάνω στη λευκή της επιφάνεια: αρχιτεκτονικά σχέδια, ξύλινες και χάρτινες αφηρημένες φόρμες, φωτογραφίες. Υλικά απροσδιόριστης χρήσης που συνθέτουν ένα θεατρικό κολάζ, απομεινάρια μιας «Διάλεξης».

Στο βίντεο που προβάλλεται δίπλα, η μακιγιαρισμένη φιγούρα του καλλιτέχνη –κόκκινο πρόσωπο και ζωγραφισμένο χαμόγελο με τεράστια δόντια– ταλαντεύεται στο κενό, κρατώντας το σκοινί που κρέμεται από την οροφή ενός κλειστοφοβικού, ουδέτερου χώρου, που μοιάζει με φρεάτιο ανελκυστήρα.

Η κάμερα ακολουθεί την ταλάντωση του σώματος, τη δυσφορία που προκαλεί η προσπάθειά του να ισορροπήσει καθώς σκίζει τα υφασμάτινα μαξιλάρια που είναι δεμένα στο σώμα του, απελευθερώνοντας πούπουλα και μικρές, «ανόητες» κατασκευές.

Στην πίσω όψη της κατασκευής αναπαύεται μια υφασμάτινη φιγούρα με όψη εντόμου και χοντρή κοιλιά, παραγεμισμένη με κουρέλια. Οι υβριδικές, τερατόμορφες κούκλες είναι, άλλωστε, αναγνωρίσιμοι επισκέπτες στις εκθέσεις του John Bock. Η αγάπη του για τα κουρέλια γεννήθηκε στα χρόνια των σπουδών του στο Αμβούργο. Τότε άρχισε να αγοράζει ρούχα από τα παζάρια και να τα μεταποιεί.

Σε μια παλιότερη κουβέντα μας είχε αφηγηθεί μια σχετική ιστορία που ορισμένοι θέλουν, σίγουρα, να ξεχάσουν: κάποια στιγμή ζήτησε από τον οίκο μόδας Prada να του παραχωρήσει δέκα δημιουργίες υψηλής ραπτικής, αξίας δέκα χιλιάδων μάρκων η καθεμία, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσει σε μια περφόρμανς.

Συμφώνησαν με χαρά, χωρίς να φαντάζονται αυτό που θα συνέβαινε: ο Bock κατέστρεψε τις πανάκριβες δημιουργίες και τις συνδύασε με κουρέλια που είχε αγοράσει από τα παζάρια. «Θεωρώ τον συνδυασμό των πανάκριβων ρούχων με τα κουρέλια εξαιρετικό» έλεγε, τότε, με απροσποίητη αθωότητα.

Με τον ίδιο παιδικό ενθουσιασμό αποκάλυπτε την Παρασκευή στους επισκέπτες της νέας του έκθεσης κάποια από τα μυστικά των έργων του. Όσοι στέκονταν, για παράδειγμα, μπροστά στον τεράστιο υφασμάτινο πίνακά του –στην επιφάνειά του εξέχει η διογκωμένη «κοιλιά» ενός πλάσματος απροσδιόριστης ταυτότητας– δεν φαντάζονταν ότι στο «στομάχι» του έργου κρυβόταν ένας μικρότερος πίνακας, στον οποίο είχε ζωγραφίσει το πλάσμα που προσπαθούσαμε να αναγνωρίσουμε στον πίνακα.

Eνα αίσθημα αβεβαιότητας, αμφιθυμίας και δημιουργικού παραλογισμού συνδέει όλα τα έργα της έκθεσης, από τα μικρότερα κολάζ μέχρι το βίντεο που γύρισε στο Τόκιο, λίγες μέρες μετά την τραγωδία της Φουκουσίμα. Σε αυτό παρατηρούμε τον καλλιτέχνη να κυκλοφορεί καλοντυμένος στο μετρό της ιαπωνικής πρωτεύουσας, να στήνει αυτοσχέδιες παραστάσεις στον δρόμο, να παρατηρεί τους περαστικούς ή να συνδέει οπτικό υλικό από την πόλη με τις δικές του, «εξωφρενικές» παραστάσεις.

Όσο κι αν προσπαθήσετε, πάντως, δεν θα αναγνωρίσετε στο βίντεο κάποιο προφανές σχόλιο για την πυρηνική τραγωδία. « Ίσως να έχουν αποτυπωθεί, εμμέσως, κάποιες συναντήσεις μου στην πόλη, η ανάμνηση μιας γιαγιάς που καθόταν στην άκρη του δρόμου σε μια κουβέρτα και όταν τη ρωτούσαν πού ήθελε να πάει, απαντούσε “στο σπίτι μου”», λέει.

Ο John Bock δεν είναι, σίγουρα, ο καλλιτέχνης που θα σου επιτρέψει να ακολουθήσεις με ευκολία τη σκέψη του, ούτε και να τον περιορίσεις σε μια ταυτότητα. Αναμειγνύει με αξιοθαύμαστη ευκολία στο έργο του τα πάντα: τα ψυχολογικά κολάζ με τα θραύσματα ποικίλων αντικειμένων του Kurt Schwitters, τη φωνητική ποίηση του Hugo Ball, την αυθάδεια του νταντά, την ποπ, τον μυστικισμό του Joseph Beuys, το glam rock, τον Ταρκόφσκι και το φτηνό σινεμά, την οικονομία, την επιστήμη, τη βλακεία και τα λάθη.

Είναι ένας αλχημιστής ιδεών και ειδών, που αγαπά τον αυτοσχεδιασμό και το τυχαίο, απεχθάνεται τον διδακτισμό, την αναζήτηση οποιουδήποτε καθησυχαστικού νοήματος και δεν αποδίδει στις καλλιτεχνικές του «χειρονομίες» την πολιτική βαρύτητα που απέδιδαν στο έργο τους οι πρωτοπόροι του 20ού αιώνα.

Αυτή η ρευστή, αταξινόμητη «φλυαρία» θυμώνει συχνά ορισμένους θεατές που προσπαθούν, απεγνωσμένα, να εντοπίσουν μια νησίδα καθαρού νοήματος στα έργα του. Το πιο ισχυρό νόημα της τέχνης του ίσως είναι η προσπάθεια ενός ανθρώπου να διαγράψει όλα τα στοιχεία της ταυτότητάς του αυτοσχεδιάζοντας, ενώ η σχέση του με το παράλογο δεν ισοδυναμεί με την αναζήτηση κάποιας εναλλακτικής αλήθειας, αλλά με βουτιά στο κενό.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ