Το αριστουργηματικό μοναδικό σωζόμενο μεγάλης κλίμακας σχέδιο σε χαρτόνι του Ντα Βίντσι

Το αριστουργηματικό μοναδικό σωζόμενο μεγάλης κλίμακας σχέδιο σε χαρτόνι του Ντα Βίντσι Facebook Twitter
Η Παναγία με το θείο βρέφος την Αγία Άννα και τον Ιωάννη βαπτιστή | 1499-1500 | National gallery
0

ΑΝ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΓΑ του σπουδαίου Λεονάρντο Ντα Βίντσι δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ και ακόμη λιγότερα έχουν διασωθεί, επηρέασε γενιές καλλιτεχνών και συνεχίζει να τιμάται ως παγκόσμια ιδιοφυΐα. Το "The Burlington House Cartoon" είναι το μοναδικό σωζόμενο σχέδιο μεγάλης κλίμακας του Λεονάρντο και ίσως είναι η μόνη καταγραφή που έχουμε για έναν χαμένο πλέον πίνακα. Το σχέδιο απεικονίζει την Παρθένο Μαρία να κάθεται στην αγκαλιά της μητέρας της, με την προσοχή της στραμμένη στο βρέφος που είναι  Χριστός. Η μητέρα της, η Αγία Άννα, την κοιτάζει με βαθύ βλέμμα και δείχνει προς τον ουρανό, υποδηλώνοντας τη θεότητα του παιδιού. Ο ξάδελφος του Χριστού, ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, ακουμπά στην αγκαλιά της Άννας καθώς το θείο βρέφος ακουμπά το πηγούνι του.

Τόσο μεγάλα φύλλα χαρτιού δεν υπήρχαν όταν ζούσε ο Λεονάρντο, οπότε ένωσε πολλά κομμάτια μεταξύ τους, μάλιστα μπορεί κάποιος να δει καθαρά, αν κοιτάξει προσεκτικά τις ενώσεις του χαρτιού.  Ορισμένα μέρη του σχεδίου είναι εξαιρετικά προχωρημένα, ενώ άλλες περιοχές, όπως το χέρι της Άννας που δείχνει προς τον ουρανό, έμειναν απλώς ως περιγράμματα. Αυτό μας δείχνει πώς ο Λεονάρντο ξεκίνησε δημιουργώντας πρόχειρα περιγράμματα των σχημάτων και στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το φως και τη σκιά, έφτιαξε σταδιακά πιο ολοκληρωμένα σχήματα.   

Για να αποφύγει τις σκληρές γραμμές, ο Λεονάρντο θόλωσε τα περιγράμματα των μορφών, και το αποτέλεσμα που προέκυψε ονομάζεται "sfumato". Χρησιμοποίησε αυτό το εφέ και στους πίνακές του, όπως για παράδειγμα στην "Παναγία των βράχων".

Ορισμένα μέρη του σχεδίου είναι εξαιρετικά προχωρημένα, ενώ άλλες περιοχές, όπως το χέρι της Άννας που δείχνει προς τον ουρανό, έμειναν απλώς ως περιγράμματα. Αυτό μας δείχνει πώς ο Λεονάρντο ξεκίνησε δημιουργώντας πρόχειρα περιγράμματα των σχημάτων και στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το φως και τη σκιά, έφτιαξε σταδιακά πιο ολοκληρωμένα σχήματα.

Ενώ ο ακριβής σκοπός αυτού του σχεδίου είναι άγνωστος, είναι επίσης πιθανό να μην έγινε καθόλου για την προετοιμασία ενός πίνακα, αλλά αντίθετα να είναι αυτόνομο έργο. 

Το αριστουργηματικό μοναδικό σωζόμενο μεγάλης κλίμακας σχέδιο σε χαρτόνι του Ντα Βίντσι Facebook Twitter
Παναγία των Βράχων: Εκδοχή της Πινακοθήκης του Λονδίνου | 1503-1506

Το σχέδιο αποτελούσε σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής διαδικασίας του Λεονάρντο και δημιούργησε πολυάριθμες μελέτες μικρής κλίμακας για ζώα, την ανθρώπινη ανατομία και τοπία. Στην πραγματικότητα, γνωρίζουμε περισσότερα για τον Λεονάρντο ως καλλιτέχνη από τα σχέδιά του παρά από τους πίνακές του, καθώς σώζονται ελάχιστοι από αυτούς. Το έργο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς είναι το μοναδικό σωζόμενο σχέδιο μεγάλης κλίμακας του καλλιτέχνη. Σε αντίθεση με τις μελέτες του, πρόκειται για μια ιδιαίτερα ολοκληρωμένη σύνθεση.

Υπάρχει ένας πίνακας του Λεονάρντο με την Παναγία καθισμένη στην αγκαλιά της μητέρας της στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Ωστόσο, είναι διαφορετικός από αυτό το σκίτσο σε ορισμένα σημεία: Η Παναγία απλώνει το χέρι της πάνω από τη μητέρα της για να πιάσει τον Χριστό  ο οποίος παίζει μάχη με ένα μικρό αρνάκι (το οποίο εμφανίζεται στη θέση του μικρού Ιωάννη του Βαπτιστή).

Το 1501, ο Fra Pietro da Novellara, μοναχός Καρμελίτης, έγραψε στη Μαρκησία της Μάντοβα, Isabella d'Este, η οποία ήταν θαυμάστρια του έργου του Ντα Βίντσι, για να της πει ότι είχε δει ένα σχέδιο με την Αγία Άννα, την Παναγία, τον Χριστό και ένα αρνί. Η αναφορά του αρνιού υποδηλώνει ότι επρόκειτο για το σκίτσο της εικόνας του Παρισιού. Ίσως ο Λεονάρντο άλλαξε γνώμη για τη σύνθεση φτιάχνοντας μια νέα, όπως περιγράφεται από τον Novellara, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως σχέδιο για τον πίνακα του Παρισιού. Αυτή η αλλαγή σχεδίου δεν ήταν ασυνήθιστη για τον Λεονάρντο - συμπεριέλαβε τον νεαρό Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή στον πίνακά μας Η Παναγία των Βράχων, αν και ο Άγιος εμφανίζεται μόνο σε ένα από τα σκίτσα για τον πίνακα.

Το αριστουργηματικό μοναδικό σωζόμενο μεγάλης κλίμακας σχέδιο σε χαρτόνι του Ντα Βίντσι Facebook Twitter
Η αγία Άννα, η Παρθένος και ο Ιησούς ως παιδί | Λούβρο | 1503-1519

Ένα σκίτσο μικρής κλίμακας που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου δείχνει τον Λεονάρντο να πειραματίζεται γρήγορα με ιδέες για αυτή την ασυνήθιστη ομαδοποίηση αλληλένδετων μορφών. Το σκίτσο, πυκνό με επαναλαμβανόμενες πινελιές, ήταν προφανώς επεξεργασμένο πολλές φορές και δείχνει τον Λεονάρντο να δοκιμάζει διάφορες στάσεις και συνδυασμούς μορφών- φαίνεται ότι άλλαξε γνώμη για το αρνί και το ζωγράφισε, μετατρέποντας την ουρά του σε δάχτυλο της Αγίας Άννας που δείχνει.

Ο Novellara είπε επίσης στην Ισαβέλλα ότι ο Λεονάρντο δεν ήταν σε θέση να δημιουργήσει κάτι γι' αυτήν επειδή ήταν απασχολημένος με ένα έργο για τον Λουδοβίκο ΧΙΙ της Γαλλίας. Το 1499, τα στρατεύματα του Λουδοβίκου εισέβαλαν στο Μιλάνο, όπου ο Λεονάρντο εργαζόταν για τον Λουδοβίκο Σφόρτσα, κυβερνήτη της πόλης από το 1483. Η σύζυγος του Λουδοβίκου ονομαζόταν Άννα και η παραγγελία ενός πίνακα της προστάτιδας αγίας της συζύγου του από τον πιο διάσημο καλλιτέχνη της νεοκατακτημένης πόλης δεν θα ήταν απίθανη. Ένα έγγραφο του δέκατου έβδομου αιώνα αποκαλύπτει ότι ο Λουδοβίκος παρήγγειλε μια εικόνα του θέματος από τον Λεονάρντο, όταν ο καλλιτέχνης ζούσε στο Μιλάνο.

Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι ο Λεονάρντο έφτιαξε το έργο για έναν φλωρεντινό προστάτη. Ο Τζόρτζιο Βαζάρι, καλλιτέχνης και βιογράφος του 16ου αιώνα, αφηγείται μια ιστορία για το πώς ένα σχέδιο σε χαρτόνι του Λεονάρντο εκτέθηκε για τρεις ημέρες στην εκκλησία Santissima Annunziata της Φλωρεντίας - η έκθεση συγκέντρωσε τεράστιο πλήθος και εξέπληξε όλους όσους την είδαν. Το σχέδιο έδειχνε την Παναγία και το παιδί με την Αγία Άννα και τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή - και ένα αρνί. Όσο ακριβής και αν είναι αυτή η ιστορία, η συμπερίληψη του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, του προστάτη της Φλωρεντίας, θα καθιστούσε το έργο αυτό ένα εύλογο σκηνικό. Και ενώ ήταν ασυνήθιστο να απεικονίζεται η Αγία Άννα με την αγία οικογένεια, ήταν σημαντική για την πόλη της Φλωρεντίας, επειδή ο τυραννικός Δούκας των Αθηνών, Ουίλιαμ Β’ είχε εκδιωχθεί την ημέρα της γιορτής της το 1343.

Είναι επίσης πιθανό το σχέδιο να μην έγινε καθόλου για την προετοιμασία ενός πίνακα, αλλά να προοριζόταν ως αυτοτελές έργο τέχνης.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μουσείο Πράδο: Ένα αφιέρωμα στο αντίγραφο της Μόνα Λίζα και τον άγνωστο βοηθό του Ντα Βίντσι

Πολιτισμός / Μουσείο Πράδο: Ένα αφιέρωμα στο αντίγραφο της Μόνα Λίζα και τον άγνωστο βοηθό του Ντα Βίντσι

Η έκθεση Leonardo and the copy of the Mona Lisa βοήθά εστιάζει στη μοναδική και αντισυμβατική φιγούρα του Ντα Βίντσι, στις ιδέες και τις πρακτικές του, αλλά και στο πώς τις αφομοίωσαν οι μαθητές του
THE LIFO TEAM
Τα Ιταλικά μουσεία θα πουλήσουν ψηφιακά αντίγραφα αριστουργημάτων των Ντα Βίντσι, Καραβάτζο και Μοντιλιάνι

Πολιτισμός / Τα Ιταλικά μουσεία θα πουλήσουν ψηφιακά αντίγραφα αριστουργημάτων των Ντα Βίντσι, Καραβάτζο και Μοντιλιάνι

Αντίγραφα έργων από τέσσερα Ιταλικά ιδρύματα Τέχνης θα πωληθούν ως NFT από την γκαλερί Unit London με τα έσοδα να πηγαίνουν στη συντήρηση των έργων.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ